Dit verzameld werk uit de jaren negentig is eerherstel en tegelijkertijd een mooie introductie in het (te) originele werk van Arno Peeters.

Eind jaren tachtig, begin jaren negentig van de twintigste eeuw: what a time to be alive! De crisis van de jaren tachtig was voorbij. Thatcher was verleden tijd. De Koude Oorlog ook. We stonden te dansen bovenop de Berlijnse Muur. Francis Fukuyama schreef over ‘the end of history’ en het kon alleen nog maar leuker worden. Ook in Nederland. We wonnen het EK. De RoXY in Amsterdam opende haar deuren. Maar acidhouse was overal. ’s Nachts dansten we ons te pletter en overdag ontnuchterden we wat in de zomerzon. Wil je een beetje een indruk krijgen van wat een feestje deze tijd was? Kijk dan eens naar die serie over 06-sekslijnen op Netflix: Dirty Lines (al is het geen cinematografisch hoogstandje, het is een boeiende geschiedenisles of een nostalgietrip voor ouwe lullen).

Zweterig zoldertje

Was het dan overal feest? Nee. Op een zweterig zoldertje aan de Amsterdamsestraatweg in Utrecht (de Aámsterdáámsestroatwèg) zat een hele jonge vader te zwoegen tussen een batterij aan zelfgeknutselde elektronica. Arno Peeters wilde ook acid en techno maken, en ambient, industrial, hiphop of electro – en EBM: electronic body music. Als een wizard wilde hij zijn, zo swingend en strak, zo diep… en met streetfeel – net als zijn helden. Front 242, Adrian Sherwood, Laurie Anderson, rapper Schoolly D, Kraftwerk, Grandmaster Flash, Underground Resistance, Art Of Noise, Brian Eno of Coil. Vooral Coil. Lukte dat? Ja en nee.

‘They got it slightly wrong’, kent u die uitdrukking? Ik kwam die voor het eerst tegen in een recensie van Achtung Baby (1991) van U2. Op die plaat – gemaakt in de Hansa Studios in Berlijn – probeerden ze dance te integreren in hun gloedvolle rock. Maar ze wisten niet precies wat en hoe en juist dat maakte Achtung Baby zo’n briljante plaat. Zoiets was er ook aan de hand met Arno Peeters, die in de jaren negentig deel uitmaakte van acts als Voltage Control en Random XS, maar al veel langer werkte hij onder de naam Tape TV. Dat werd later Sp@sms. Peeters wist niet precies wat en hoe en dat maakte hem briljant.

Nul budget

Arno en ik zijn even oud en we kennen elkaar van de middelbare school. Of middelbare school? In die tijd – begin jaren tachtig – zaten we vooral veel thuis hasj te roken en MTV te kijken (toen net gestart en nog überhip). En we beluisterden stapels platen en cassettes. Van garagepunk tot dubreggae, van italo disco tot tapekunstenaars, van avantgarde klassiek tot darkwave. (Ondertussen converseerden we met elkaar via microfoons en koptelefoons met daartussen allerlei effectapparatuur – echo en pitch: het werden psychedelische sessies.) Als in de juiste dj-mix, smokkelde hij er ook zijn eigen werk tussendoor. Ik was onder de indruk van zijn creativiteit. Arno had nul budget. Hij werkte met geleende spullen of gevonden apparatuur en sleutelde zelf aan oude keyboards en samplers. Daarmee deed ‘ie geluidsonderzoek als een professional.

En hij was zo’n harde werker. Ik herinner me hoe hij ons een paar jaar later uitnodigde in de studio’s van het Contactorgaan Elektronische Muziek (CEM) in Arnhem. Om te werken aan nieuw materiaal, want daar stond state-of-the-art equipment, maar ook om te feesten. Dat laatste deden we met verve en vervolgens hebben we lekker uitgeslapen. Toen we wakker werden, had Arno meerdere stukken afgerond! Hij had de hele nacht doorgehaald. Het was toch zonde om te gaan slapen tussen al die apparatuur…

Zijn drive was fenomenaal. Zijn werk werd zware kost, vaak met een donkere ondertoon. Maar tegelijk speels. Soms zelfs grappig. En altijd origineel.

Persistence is all

Zo origineel viel niet altijd in goede aarde. Hij werd uitgelachen op feestjes als hij zijn muziek probeerde te slijten. Dat veranderde niet toen hij was verkast naar Utreg en aansluiting zocht bij de house- en technoscene. Die wereld was nogal autistisch. Het ging om precies de juiste sound, precies de juiste equipment, de precieze beats per minute. Heel dwingend allemaal. Daar pasten Peeters’ vrije spinsels helemaal niet in. In de hoesteksten bij zijn verzamelde werk From An 20th Century Box vallen soms schrijnende verhalen te lezen. Het werd letterlijk en figuurlijk een ‘struggle for jive’.

Toch hield Peeters stand – volgens het motto van zijn helden van Coil: ‘Persistence is all’. En… no guts, no glory. Er werden overwinningen behaald! Zo kwam Force d’Inquisition van Voltage Control (1990) in de boeken als de allereerste Nederlandse acid-plaat ooit. Peeters vond vervolgens samenwerking en een uitlaatklep bij het Utrechtse label UTRAX. Maar het was vooral labelbaas Saskia Slegers, van het beroemde techno- en hiphoplabel DJAX, die het lef had om in mei 1995 het album Fuzzy Logic van Sp@sms uit te brengen. Fuzzy Logic is misschien wel his finest hour: zo vreemd, zo creepy en desolaat, maar soms ook om te lachen – en met zo’n rijk geluidspalet! Een compleet soundcollage-kunstwerk. Je zou kunnen zeggen dat Sp@sms hier doorgaat waar Aphex Twin ophoudt, maar dat is te beperkt gesteld. Fuzzy Logic is een uur en elf minuten muziek die nergens op lijkt. En al helemaal niet op techno of hiphop.
Andere overwinning? AeroSon is een compositieopdracht geweest voor de NPS, die in 1997 onder de naam Arno Peeters werd uitgebracht op het prestigieuze Duitse avantgarde label Mille Plateaux. Hij won er ook de eerste prijs in de competitie ‘composers under 30’ mee. AeroSon gaat misschien nog wel wat dieper dan het DJAX-album, maar mist ook een beetje de frisheid van Fuzzy Logic.

Podcasts

Gaandeweg ging Peeters een andere richting op. Bij NPS Radio 4 – waar experimentele muziek toen nog een warm thuis vond – ging hij steeds meer journalistiek werk doen. Ook daarin vonden wij elkaar. In 2001 hebben we samen Jhonn Balance en Peter ‘Sleazy’ Christopherson van Coil geïnterviewd voor een special die hij maakte voor NPS Supplement. Vervolgens specialiseerde hij zich steeds meer als producer, editor en sounddesigner van met name podcasts. En daarin is hij heel groot. Daarnaast doet hij bijzondere ‘community art’ projecten in het buitenland, samen met zijn vriendin Iris Honderdos. Het zweterige zoldertje, maar vooral de Utrechtse technoscene zijn allang vergeten.

Alle kanten op

Totdat daar in 2022 ineens From A 20th Century Box is: een initiatief van labelbaas Richard Lammerts van Bueren-van der Giessen die het label UTRAX weer nieuw leven inblies. De dubbelelpee, CD of digitale release vormt een overzicht van Peeters’ werk in de jaren negentig. Een eclectisch overzicht: het gaat weer heerlijk alle kanten op. Uitschieters zijn bijvoorbeeld Neuromatrix V1 uit 1996. Dat is letterlijk back to the future, want Sp@sms verklankte – in een compositieopdracht voor CEM – de muziek van de verre toekomst. Locomotangosinus uit 1991 is een bizarre poging om een gevonden tape met de Zuiderzeeballade via abstracte elektronische muziek te versmelten met Argentijnse tango. Bossanova (Cut Short) uit 1993 is een intrigerend werkje in de stijl van zijn helden Adrian Sherwood en Coil. (En dan moet ik hier nog een kleine disclaimer geven: samen maakten wij in 1992 – op weer zo’n psychedelische avond – het nummer Coopertest rondom een sample uit de tv-serie Twin Peaks en flarden van een gevonden plaat met marsmuziek. Dat belandde ook op deze verzamelaar.)

Overigens is het raadzaam om de vinylversie van deze uitgave te scoren, want alleen daarop staan twee fijne remixen. DJ Bloody Mary maakte dit jaar een fantastische electronic body music-versie van het nummer Pathos uit 1991 en Cosmic Force maakte hippe electro (met vette 303-baslijnen, maar ook jaren tachtig drumbeats die zo lijken weggelopen uit de soundtrack van Miami Vice) van het nummer Unidentified Urban uit 2003.

Dat al dit lekkers nu uitkomt op UTRAX is een terecht eerherstel voor Arno Peeters en hopelijk voor velen een prima introductie tot zijn bizarre oeuvre. Het prachtige artwork en de interviews en hoesteksten maken het feest compleet. Maar… wie écht far out wil gaan, moet AeroSon of Fuzzy Logic te pakken zien te krijgen.

–

1989: Arno Peeters vertelt in het tv-programma Sjappoo (IKON) over house en acid.

–

–

–