Jaaroverzicht 2021

2021 was een opvallend jaar. Het is bijzonder om alle jaarlijstjes langs te gaan: zoveel verschillende favoriete albums heb ik nooit eerder gezien. Elke lijstjesmaker kwam met compleet andere namen op de proppen. Het is opvallend – en leuk – dat er geen torenhoge favorieten zijn. Lang niet iedereen valt voor War On Drugs, Low of Weather Station. Niets is eenduidig. Met zoveel verschillende namen en meningen om me heen krijg ik vanzelf ook een opvallende eindlijst!

Kijk maar. Hier zijn mijn 21 van ‘21. Klik op de links voor uitgebreide recensies. (Helaas heb ik ook wel wat mooie dingen moeten laten liggen. Ik wil op deze plek nog wel even Little Simz, Luwten, rapper Dave, Arooj Aftab en Floating Points/Pharoah Sanders/London Symphony Orchestra noemen.)

  1. Tirzah – Colourgrade
  2. The Bug – Fire
  3. Cassandra Jenkins – An Overview On Phenomenal Nature
  4. William Doyle – Great Spans Of Muddy Time
  5. Joy Crookes – Skin
  6. Arno – Vivre
  7. Iosonouncane – IRA
  8. Lingua Ignota – Sinner Get Ready
  9. LICE – WASTELAND: What Ails Our People Is Clear
  10. The Villagers – Fever Dreams
  11. Space Afrika – Honest Labour
  12. Nynke Laverman – Plant
  13. For Those I Love – For Those I Love
  14. Mdou Moctar – Afrique Victime
  15. Koreless – Agor
  16. Aafke Romeijn – Godzilla
  17. Low – HEY WHAT
  18. Kele – The Waves Pt. 1
  19. Loraine James – Reflection
  20. Fred Again.. – Actual Life
  21. Hannah Peel – Fir Wave

Luister de hele 21 van 21 op Spotify:


Wat was er dan verder zo opvallend aan het popjaar 2021? Nou, in ieder geval de tekst van wat voor mij de song van het jaar is geworden: Je Haat Geen Maandag, Je Haat Kapitalisme van Hang Youth. Verdomd, zó vaak heb ik hier bij het begin van weer een week aan moeten denken…


Opvallend leuk bij het maken van deze top 21 was Twitter, toch hét social medium om buiten je bubbel te treden en direct in contact te komen met de makers. Zo leuk als The Bug je berichten retweet, Cassandra Jenkins je tweets liket en ook William (en Julie) Doyle. Andere kant van de medaille is wel dat eerder dit jaar Aafke Romeijn van Twitter afging vanwege bedreigingen en scheldpartijen aan haar adres… Bah.

Het meest opvallende muziekblog van het jaar is Opduvel. ‘Eigenwijs over muziek en herrie’ betitelt Opduvel zichzelf en dat klopt helemaal. Hier lees je over alles wat buiten de mainstream valt: drones, deathmetal, freejazz, balkanbeats, modern klassiek, field recordings, musique concrète, garagepunk… Met heel wat fijne nieuwe dingen heb ik op dit blog kennisgemaakt. Zo kwam Opduvel begin februari al met de tip voor de meest opvallende Nederlandse plaat van het jaar. Dat is Schakelbreuk Jozef van Pels. Pels is Maarten Wesselius, die hele speelse, humoristische elektronische muziek maakt. Samples en songtitels als ‘Vanavond eten we brood met vlees’, ‘Mijn ideale werkgever (is een wat oudere man)’, ‘Zalig zijn de schouderophalers’ of ‘Tumult op de afdeling droge worst’ zeggen genoeg, toch? Ga luisteren:


De meest opvallende terugblikken van het jaar stonden op de Engelse muzieksite The Quietus. Mark Pilkington interviewde in juli Steven Thrower over Love’s Secret Domain van Coil uit 1991. Helaas kunnen de beide heren Coil (John Balance en Peter ‘Sleazy’ Christopherson) het niet meer navertellen. Balance overleed in 2004 en Sleazy in 2010. De andere bijzondere terugblik op The Quietus was eind november: Non-Stop Erotic Cabaret: An Oral History Of Soft Cell’s Debut Album (uit 1981) met alle betrokkenen inclusief Soft Cellers Dave Ball en Marc Almond. Iets heel anders: De radioterugblik van Marcel Vanthilt en Arno Hintjens op de eerste plaat van TC Matic (eveneens 1981) is ook niet te versmaden!

De minst opvallende rereleases – in Nederland althans – waren de verzamelaars van Seefeel (Rupt & Flex, 1994 – 96) en Terre Thaemlitz/DJ Sprinkles (Gayest Tits & Greyest Shits: 1998-2017 12-Inches & One-Offs). Ze kregen hier helemaal geen aandacht. Jammer. Het zijn zulke mooie tijdsbeelden uit de jaren ’90 en ’00.


De meest opvallende sample van 2021 zit in het nummer Bye Storm van Injury Reserve. De Amerikaanse hiphopcrew bouwde een nummer rondom de stuwende stofzuigergeluiden uit Brian Eno’s Here Come The Warm Jets. Ze krijgen een totaal andere lading, maar verliezen niets van hun melancholische klank. Nooit gedacht dat dat mogelijk zou zijn. Opvallend, maar Injury Reserve zijn niet de bewaarders van het Eno-gedachtengoed. Dat is William Doyle, zo bleek dit jaar.


De meest opvallende (en onuitspreekbare) bandnaam in 2021 is —__–___. Ik stuitte op hun album The Heart Pumps Kool-Aid na een tweet van David Sylvian. Die schreef heel kort: “The future sounds like this”. Zo’n opmerking van een man die meermalen het geluid van de toekomst heeft verklankt – denk maar aan Brilliant Trees in 1984 en Manafon in in 2009 – triggert meteen en —__–___ stelt niet teleur. Luister maar. (Op de tweede plaats van de originele-namen-top-zoveel komt wat mij betreft de man die onder de naam Ross From Friends fijne dancetracks in elkaar knutselt.)


De meest opvallende verliezen in 2021 werden geleden in de dubreggae. Op 29 augustus kwam het treurige bericht dat grondlegger en grootmeester Lee ‘Scratch’ Perry is heengegaan. Moet ik hier zijn belang voor de reggae en de dub nog uitleggen? Nee toch? En anders: Google maar eens op de drie woorden ‘Black Ark Studio’. Het tweede grote dubverlies volgde op 8 december. Basgitarist en producer Robbie Shakespeare is overleden, deel van het briljante duo Sly & Robbie. Samen met Sly Dunbar was hij onder meer verantwoordelijk voor het geluid en succes van Grace Jones. Maar het dierbaarst is mij het album A Dub Experiment uit 1985, hun spacey sound waardoor ik als tiener kennismaakte met dubreggae.


Ongedacht opvallend waren de platen van Billie Eilish en Adele. Sjeesus, wat goed! Allebei. (Helaas konden we dat in 2021 niet zeggen van de schijfjes van Lana del Rey en eigenlijk ook niet van St. Vincent. Van hen hadden we meer verwacht.) Het was verrassend dat Billie Eilish het zo goed deed nadat ze in 2019 de standaard neerzette met When We All Fall Asleep, Where Do We Go?. Ze is nu een paar jaartjes volwassener en gevarieerder, zo werd duidelijk op Happier Than Ever. Ik ben gezegend met een tienerdochter die fan is, dus deze zomer gaan we samen naar Londen om haar live te zien in de O2! En dan Adele… volgens mij heeft die nog nooit zo’n goede plaat gemaakt als 30. Daar hoeven we niet veel woorden aan vuil te maken. Dat hebben alle media al gedaan.


Opvallend laat – op de valreep van volgend jaar – kwamen er nog twee albumtips binnen. Muzieksite Pitchfork schreef over Fiat Lux van het Catalaanse damesduo Tarta Relena. Zij maken een soort middeleeuwse, Gregoriaanse muziek (denk Hildegard von Bingen), maar dan met een zachte, glitchy, elektronische begeleiding. Heel mooi. Popjournalist Simon Reynolds wees me tenslotte in zijn geheel eigen jaaroverzichtje (dat vooral een lofzang is op Dry Cleaning) op de band ToiToiToi. Dit citaat van Reynolds zegt genoeg, dunkt mij: “ My favorite Ghost Box in a few years… I want to say, “sounds like Der Plan if they’d formed in 16th Century Swabia”, but perhaps I’m being led towards that idea by the Bruegel-ish artwork. ToiToiToi’s sound here is certainly jaunty and volkish, but it’s completely electronic.”


Zulke dingen op de valreep van het jaar… dat belooft wat voor 2022. Enjoy!

Mdou Moctar – Afrique Victime

Niets lijkt zo exotisch als de woestijnblues van de Toeareg-stam die in Niger, middenin de Sahara, woont. Toch zijn er nogal wat artiesten en bands doorgebroken in het Westen. De grootste namen zijn natuurlijk Ali Farka Touré en vooral Tinariwen. Sommigen zullen ook Vieux Farka Touré, Imarhan of Bombino kennen. En natuurlijk is er ‘desertblues-godfather’ Abdallah Oumbadougou. Maar geen Touareg rockt zo hard als Mdou Moctar! Vieux Farka Touré werd de ‘Jimi Hendrix van de Sahara’ genoemd, en veel recensenten vinden het leuk om Mdou Moctar ook zo te omschrijven. Maar ‘Eddie van Halen van Afrika’ is een betere benaming. Billy Gibbons mag ook, jeweetwel van ZZ Top. Of anders Prince.

Nokia-preloads

Afrique Victime is inmiddels de zesde plaat van meestergitarist Mdou Moctar. Moctars eigenlijke naam is Mahamadou Souleymane. Hij groeide op in de woestijnstad Agadez. Als kind van streng islamitische ouders werd hem verboden om naar muziek te luisteren, maar hij kon de clips van Abdallah Oumbadougou, Tinariwen, Van Halen, Jimi Hendrix en ZZ Top, die hij plukte van YouTube, wel vreten. Dat wilde hij ook! Stiekem knutselde hij een eigen gitaar in elkaar met fietskabels als snaren. De kleine Mahamadou leerde zichzelf linkshandig gitaar spelen en zo ontstond de eigenzinnige Mdou Moctar-stijl. Zijn eerste platen werden door middel van Nokia-preloads via Bluetooth door Afrika verspreid. Mahamadou Souleymane kreeg landelijke bekendheid door zijn hoofdrol in de in Toeareg gesproken film-remake van Purple Rain. Uiteindelijk tekende hij bij het pretentieuze Matador-label, waarop in 2021 Afrique Victime verscheen.

Lekker excelleren

Matador omschrijft het album als ‘een kruising tussen Van Halen, Black Flag en Black Uhuru’, zijn vorige album was ‘Black Sabbath meets ZZ Top’ en ook Steve Vai, The Mars Volta en Jimmy Page van Led Zeppelin worden genoemd. Het zal allemaal wel. Laten we het er maar op houden dat zijn scheurende gitaarspel psychedelisch en pyrotechnisch is. Overweldigend. Ruig en gruizig, DIY-punk, al is de geluidskwaliteit op Afrique Victime wat meer gepolijst dan op die eerdere Nokia-preloads. Of gepolijst? Helder en natuurlijk zijn betere kwalificaties. Verantwoordelijk voor dat geluid is bassist/producer Michael Coltun uit New York – het enige westerse bandlid van Mdou Moctar, die telkens zo’n 48 uur moet reizen om met Mahamadou Souleymane, slaggitarist Ahmoudou Madassane en drummer Souleymane Ibrahim te spelen. Samen maken zij onnavolgbare maar superaanstekelijke grooves en repetitieve jams inclusief traditioneel Afrikaanse zang-antwoordzang. Daaroverheen mag Mdou Moctar lekker excelleren. Laag op laag. Climax op climax. Sneller en sneller gaat hij door, met zijn band, zeker op titelnummer Afrique Victime. Wat mij betreft mag dat voor eeuwen duren…

Gewoon deurdonderen

Soms nemen de mannen wat gas terug en hoor je lome, dromerige grooves en bloedstollend mooie melodielijnen. Van de Toeareg-teksten kun je niks verstaan, dus je zult het moeten doen met de wetenschap dat ze over vrouwenrechten, uitbuiting en postkolonialisme gaan. En over de liefde. Liefde voor vrouwen en liefde voor Afrika of de natuur. Het rustige en triestige Ya Habiti is een eerbetoon aan de rebelse Oumbadougoo, die begin vorig jaar overleed. Op de titeltrack haalt Moctar – die net als Tinariwen verplicht dienst moest nemen in het Libische leger – scherp uit naar de overleden dictator Khadaffi. Volgens Mdou Moctar is het hele album ‘een boodschap aan alle machtige en rijke landen die naar Afrika komen om revolutionaire leiders die voor het volk opkomen te laten vermoorden’. Dit brengt de regio in gevaar en speelt terroristen in de kaart. Het gewone volk lijdt. “Maar Afrika is onschuldig”, aldus de selfmade Stratocaster-held. Zijn antwoord? Gewoon ‘deurdonderen’, lekker scheuren op z’n ZZ Tops.

To be played at maximum volume!

Alle beste albums van 2021: