Florence + The Machine – Dance Fever

Geplaatst op door

De Sint-Jansziekte, van middeleeuws Molenbeek tot Madison Square Garden

In 1564 schilderde Pieter Breugel de Oude de jaarlijkse processie van epileptici naar de Sint-Jan-de-Doper-kerk in Molenbeek bij Brussel. Het werk wordt ook wel ‘de Sint-Jansdansers’ genoemd, want misschien is het wel een vroege verbeelding van een vreemd middeleeuws fenomeen: choreomanie.

Choreomanie, oftewel de Sint-Jansziekte, ook wel Sint-Vitus-Dans genoemd, is een ziekelijke drang om te dansen. Soms tot de dood er op volgt. Het kan te maken hebben met epileptische aanvallen. Mensen beginnen te hallucineren, te schokken en ongecontroleerde bewegingen te maken, maar ook te schuimbekken en te schreeuwen. Het uitte zich in de middeleeuwen vaak in massahysterie, misschien wel uit anxiety of angst voor plagen als de pest. Maar ook schimmels zouden de danswoede kunnen veroorzaken.

Overal in Europa gingen groepen mensen spontaan bewegen in velden en op pleinen. Ze raakten in trance. Gehypnotiseerd. Er werd vaak geprobeerd om met muziek de waanzinnigen te stoppen, maar dat had natuurlijk een tegenovergesteld effect. Ook werd exorcisme ingezet, het resultaat daarvan is onduidelijk. Vaak liepen de dansfeesten uit de hand. Mensen begonnen onbedaarlijk te lachen en raakten in shock. Sommigen braken hun ribben. Anderen vielen omstanders aan als ze niet meedansten. Een enkeling stierf aan een hartaanval.

Een van de bekendste uitbraken van de dansplaag was in juni 1374 in Aken. De allergrootste was in juli 1518 in Straatsburg. Historicus J.F.C. Hecker schreef in 1833 het boek Die Tanzwut. Eine Volkskrankheit im Mittelalter. Daarin is te lezen dat choreomanie al veel eerder voorkwam, al sinds 1021 na Christus. De arts Paracelsus (1493-1541) onderscheidde drie soorten danskoorts: chorea imaginativa (dans uit fantasie), chorea naturalis (door lichamelijke oorzaken) en chorea lasciva (uit sensuele of seksuele behoeften). Die laatste werd aangestoken door vrouwen, aldus Paracelsus. Feit is wel dat de uitbraak van 1518 in Straatsburg begon met mevrouw Troffea – zo wil de overlevering. De keurige vrouw trok haar schoenen uit en danste blootsvoets, dagenlang en tot bloedens toe. En iedereen deed mee.

Trance-achtige dansfeesten… anxiety… drugs… angst voor pandemieën als de pest… Zie je de parellellen met de 21e eeuw? (Vul voor de pest maar corona in.) Nou, zangeres Florence Welch van Florence + The Machine ziet ze ook. Ze raakte gefascineerd door choreomanie en besloot er een album over te maken. Hoe zou het zijn als je niet meer kunt dansen of – in haar geval – niet meer kunt optreden? Het album was al een eind op weg toen die vragen realiteit werden. Letterlijk. De wereld ging in lockdown. Florence, vaak headliner op grote festivals, stond opeens op non-actief.

De roodharige Britse en haar machine bleven wel doorwerken aan het album. Dance Fever bevat een paar knallers die de titel recht doen – zoals Free of My Love – maar ook een aantal ingetogen nummers. Die zijn net zo sterk. Zou Elvis Presley, met zijn zwaaiende heupen, ook hebben geleden aan choreomanie? Elvis de Pelvis vormt wel het alpha en omega van de plaat van Florence. Is het toeval dat die begint met het nummer King (“I am no mother / I am no bride / I am king!”) en eindigt met het hartverscheurende nummer Morning Elvis (“When they dressed me and they put me on a plane to Memphis / Well, I never got to see Elvis / I just sweated it out in a hotel room / But I think the king would’ve understood / Why I never made it to Graceland”)? Zou Kate Bush, met haar moves uit modern ballet, ook hebben geleden aan choreomanie? Hoe dan ook, Dance Fever is met recht een Bush-iaanse plaat te noemen. Zeker het nummer Choreomania, dat langzaam opbouwt en alsmaar grootser en grootser wordt. Wil je nog meer duiding cq. associaties? Denk dan aan Sophie Ellis Baxtor (Murder On The Dancefloor), de Eurythmics, Fetch The Bolt Cutters van Fiona Apple of Nightclubbing van Iggy Pop. En soms is Florence gothic a la Zola Jesus of Siouxsie Sioux van de Banshees.

Maar de treffendste gelijkenissen hebben te maken met de middeleeuwen. De albumhoes bijvoorbeeld, straalt die geen religieuze bezetenheid uit? En is Florence niet gewoon mevrouw Troffea? Ook Welch staat blootsvoets op een podium om de massa’s in extase te brengen. Eind dit jaar bracht Florence + The Machine een live-album uit, opgenomen in Madison Square Garden, waarop te horen is hoe dit in zijn werk gaat. Post-pandemisch schreeuwt ze het uit: “Thank you for bringing me back to life! What I would like to practice with you, New York, is a ressurection of dance!” Dan barst My Love weer los. Extase! De menigte blijft maar gaan en gaan. Iedereen deed mee. Er werden alleen geen omstanders aangevallen.    

–

–

–

Alle beste albums van 2022:

Laat een reactie achter