Dit verhaal begint bij mijn dochter. Zij is nu bijna achttien dus bijna volwassen. Vandaag heeft ze haar eerste tatoeage laten zetten. Precies één jaar voor haar geboorte bracht ANOHNI (toen nog Antony) samen met de Johnsons het prachtalbum I Am A Bird Now uit. In 2005 zong hij – op het nummer Today I Am A Boy – de regels: “One day I’ll grow up / I’ll be a beautiful woman.” … En kijk ze nu, mijn dochter en ANOHNI. Ze zijn allebei opgegroeid en een mooie vrouw geworden.
Het is voor het eerst sinds dertien jaar dat ANOHNI weer een plaat maakt met de Johnsons en het zijn overigens hele andere Jansens dan op Swanlights uit 2010. De bandnaam is eerder een concept. De Johnsons zijn vernoemd naar de legendarische activiste Marsha P. Johnson. Zij was voorvechtster van gay- en transrechten. Johnson was onder andere betrokken bij de Stonewall-rellen uit 1969, waar homo’s zich voor het eerst verzetten tegen onderdrukking door de politie. Het is haar foto die de cover siert van My Back Was A Bridge For You To Cross. ANOHNI heeft haar één keer ontmoet, in 1992. Zes dagen later was ze overleden. De reden van haar dood is altijd onduidelijk gebleven.
Na de melancholische eerste Johnsons-albums en een paar hele experimentele, elektronische soloplaten (met onder andere Oneothrix Point Never) was ANOHNI weer op zoek naar een nieuw geluid. Zij wilde eer bewijzen aan de ‘blue eyed soul’ waarmee ze destijds in Engeland is opgegroeid, met stemmen als Alison Moyet van Yazoo en Boy George van Culture Club. Maar bovenal wilde ANOHNI dat haar plaat in de lijn zou liggen van activistische zwarte soulzangers uit de jaren zestig en zeventig. Denk Sam Cooke, Curtis Mayfield of Isaac Hayes. Maar bovenal Marvin Gaye. ANOHNI wilde een tweede What’s Going On maken, en – verdomd – dat is gelukt!
Waarom ze dat wilde? Op haar Bandcamp-pagina schrijft ze: “I want the record to be useful. I learned that I can provide a soundtrack that might fortify people in their work, in their activism, in their dreaming and decisionmaking. I can sing of awareness that makes others feel less alone, people for whom the frank articulation of these frightening times is not a source of discomfort but a cause for identification and relief.” ANOHNI wil dus ondersteunen en inspireren en ze voelt aan dat dat niet gaat met moeilijke muziek. Daarom riep ze de hulp in van Jimmy Hogarth, die het geluid bepaalde van onder andere Tina Turner, Amy Winehouse en Duffy. In 2022 doken ze de studio in – hij op gitaar en zij op piano – en al improviserend ontstonden de tien songs op My Back Was A Bridge For You To Cross.
Dat de plaat makkelijk en recht-voor-zijn-raap is, wil niet zeggen dat My Back Was A Bridge For You To Cross minder diepzinnig is. Of minder compromisloos. Integendeel. En ook niet minder aangrijpend. Je houdt het gewoon niet droog als ANOHNI op Can’t zingt over een vriend die zelfmoord pleegde, zeker niet in het stuk aan het eind dat opbouwt als een gospel. “I don’t want you to be dead”, schreeuwt ze het uit. “I won’t have it! But I can’t reverse it!” Veel intiemer, maar minstens zo ontroerend is de scene in Sliver of Ice. Daar zit ANOHNI aan het sterfbed van Lou Reed, haar vriend en mentor. Hij vertelt haar over de sensatie van een ijsklontje dat smelt op je tong, waardoor je eventjes voelt dat je nog leeft. Poeh…
Waar het allemaal om draait op dit album? Verlies. Vervreemding. Ontworteling. Ongelijkheid. White privilige. Racisme. Transfobie. Donkerte. Discriminatie. Bosbranden. Ecocide. Hoe deal je er mee en hoe kom je ertegen in verzet. Typisch What’s Going On – zowel qua muziek als qua thema – is de opener van My Back Was A Bridge For You To Cross. Het nummer It Must Change zou een lost-love-song kunnen zijn, maar als je beter luistert dan hoor je dat het gaat over de treurige staat van ecologie en milieu. “The city in your hеad / Collapsing walls and lead, it must change / The fire is cleaning the oil from the stones / Your God is failing you, things must change / Giving you hell.” Indrukwekkend, net als There Wasn’t Enough dat ook over klimaatcatastrofes gaat. Hier klinkt ANOHNI als Nina Simone, een van haar legendarische helden. Het nummer Scapegoat doet nog het meest denken aan de muziek die ze maakte met de Johnsons aan het begin van deze eeuw. Ze is razend en gaat keihard tekeer tegen transfobie. Tegelijkertijd is haar vibrato goddelijk – weer zo’n typische ANOHNI-paradox – en Jimmy Hogarth speelt de sterren van de hemel op zijn (scheur)gitaar.
Rest is echt een lekker nummer dat het midden houdt tussen I Put A Spell On You van Screamin’ Jay Hawkins, Maggot Brain van Funkadelic en Shaft van Isaac Hayes. (Kan dat? Ja dat kan.) Het tweede nummer – Go Ahead – is een kort en woedend staaltje jaren zeventig experimentele gitaarnoise zoals ook Lou Reed dat kon maken. Het is een beetje een vreemde eend in de bijt en het zou een soort ‘interlude’ kunnen zijn, ware het niet dat het zo aan het begin van het album komt.
De hele bevlogen plaat My Back Was A Bridge For You To Cross klinkt wanhoop en verdriet, maar ook strijdbaarheid. Het album is een veilig toevluchtsoord voor iedereen die van verandering droomt. Dat wordt nog het duidelijkst in het slotnummer You Be Free, waar ANOHNI de blik op de toekomst richt. Maar eerst op het verleden. Zij heeft gestreden voor LHBTQI+ acceptatie. Daarop kunnen volgende generaties voortbouwen, vandaar de titel van de plaat. “My back was a bridge for you to cross”, zingt ze dus. “And my sisters / Ooh, you, you be free / You be free for me.” Dan bedoelt ze niet alleen de LHBTQI+ gemeenschap, maar dan bedoelt ze ook mijn dochter en mij. En jou.
Gelukkig nieuwjaar.
–
–
–
–
Alle beste albums van 2023:
- ANOHNI and the Johnsons – My Back Was A Bridge For You To Cross
- Ruhail Qaisar – Fatima
- John Cale – MERCY
- Kelela – Raven
- Young Fathers – Heavy Heavy
- Gabriels – Angels & Queens
- JPEGMAFIA & Danny Brown – SCARING THE HOES
- PJ Harvey – I Inside The Old Year Dying
- Heinali – Kyiv Eternal
- Speaker Music – Techxodus
- MC Yallah vs. Aunty Rayzor
- Matthew Herbert & London Contemporary Orchestra – The Horse
- Deena Abdelwahed – Jbal Rrsas جبل الرصاص
- Aesop Rock – Integrated Tech Solutions
- It Dockumer Lokaeltsje – Trump Yn Makkum
- Durand Jones – Wait Till I Get Over
- Model/Actriz – Dogsbody
- Cleo Sol – Gold
- DJ K – PANICO NO SUBMUNDO
- Ambassade – The Fool
- Kara Jackson – Why Does The Earth Give Us People To Love?
- Tujiko Noriko – Crépuscule I & II
- Peter Gabriel – i/o