Over de Kleefstra bros – dichter Jan Kleefstra en basgitarist/multi-instrumentalist Romke Kleefstra – kun je twee dingen zeggen. 1. Al jaren maken ze de mooiste experimentele soundscapes en minimalistische ambient-platen door samenwerkingen aan te gaan met nationale en internationale muzikanten. Dat gebeurt op basis van improvisaties en field recordings, waarover Jan Kleefstra in het Fries zijn spaarzame maar o zo mooie poëzie zachtjes ten gehore brengt. En 2. Al jaren maken vogelonderzoeker Romke en bestemmingsplannen-adviseur Jan zich druk over de teloorgang van de natuur, het verlies van biodiversiteit en de staat van Moeder Aarde – in hun eigen Friesland (ze zijn opgegroeid in het dorpje Akkrum) maar ook ver daarbuiten.
Nieuw leven
Onlangs gaven de broers een mooi interview aan Bouke Mekel voor het tijdschrift Gonzo Circus. Daarin vertellen ze over hun band met de natuur. Uiteraard vertelt Jan heel poëtisch: “Als ik zo meteen zou voelen dat ik nog maar een uurtje te leven heb, dan wandel ik hier het bos in. Dan kan ik daar gaan liggen en binnen de kortste keren ben ik onderdeel van de bosgrond en ontstaat er weer nieuw leven uit mij. Ik ben als mens niets anders dan de materie om mij heen, dus ik voel me daar één mee. Als het slecht gaat met het leven om me heen, dan gaat het ook slecht met mij. En dat is bij ieder mens zo en dat zie je nu ook met hoe wij met het leven omgaan.”
Kleinste eendje
Punten 1 en 2 komen altijd samen in hun werk. Dat leidde vanaf 2008 al tot de verschilde schoonheid van het project Piiptsjilling, met Rutger Zuydervelt alias Machinefabriek en Mariska Baars van Soccer Committee. (Piiptsjilling is trouwens de Friese naam voor wintertaling, het kleinste eendje van Europa.) Maar de Kleefstra bros werkten ook samen met grootheden als Gareth Davis, Peter Broderick en Nils Frahm.
Intiem optreden
Dit jaar zijn Jan en Romke Kleefstra begonnen aan het project It Deel. Het gaat om een reeks internationale samenwerkingen van een week. Die mondden uit in een intiem optreden in de Thomaskerk in Katlijk. Het hele proces wordt telkens vastgelegd op film. Het eindproduct verschijnt dan in kleine oplage als een mooi uitgegeven stukje vinyl bij Moving Furniture.
Aangewezen plek
De eerste gast die naar Friesland kwam was de Poolse componist en geluidskunstenaar Michal Jacaszek. (Die haalde in 2017 al eens mijn eindlijst met de betoverende plaat Kwiaty.) In hun samenwerking richten de drie zich op bomen, in het bijzonder die rond Katlijk’s buurdorp Oranjewoud. “Bomen krijgen een plek aangewezen en daar moeten ze zich maar mee redden”, zeggen de Kleefstra’s in het persbericht bij de plaat. “Ze zijn tientallen en honderden jaren gebonden aan die plek en geven zich daar aan over. En toch menen wij over het leven van die bomen te mogen beslissen en laten we hen lijden met al onze ingrepen in hun leefomgeving.” De Friese broers en de Poolse geluidskunstenaar wilden deze aantasting van de natuur vertalen in een positief verhaal.
Instant verliefd
Dat is vrij goed gelukt. Net zoals ik jaren terug instant verliefd werd op het werk van Piiptsjilling, werd ik dat een paar maanden geleden op het album It Deel I. (Dat overigens een hele mooie hoes kreeg, ontworpen door niemand minder dan Rutger Zuydervelt.) Die zachte stem van Jan Kleefstra… ik spreek nauwelijks Fries dus moet soms raden waar hij het over heeft – maar ik vóel wat hij bedoelt. Ik krijg er dikwijls kippenvel van. En dan de indringende schoonheid van de Friese veldopnamen en de improvisaties van Romke Kleefstra en Michal Jacaszek… het grijpt me zeker aan. De muziek is soms spookachtig, donker en koud. Er klinken soms strijkers vol suspense. Er is veel percussie, veel meer dan bij Piiptsjilling, maar ook dan bij Jacaszek alleen. Het is best wennen, deze muziek, en ook de vreemde – zeg maar ruige – productie. Maar een nummer als Twa Hannen is weer dromerig als vanouds. Net als afsluiter Under My De See, dat eindigt met een zingende vrouwenstem ergens in de verte. Het is prachtig en ontroerend.
Onder de huid
“In eerste instantie gaat het ons om iets moois aan de wereld toe te voegen”, zeggen de broers tegen Gonzo Circus over It Deel I. “Het neerzetten van een sfeer, waarbij je vervolgens even bij de mensen onder de huid kruipt zodat ze zich bewust worden van wat er gaande is.” Dat heeft hier goed uitgewerkt.
De broers zijn al weer een stap verder. Van de zomer werkten ze voor It Deel II een week lang met saxofonist Espen Reinertsen en trompettist Eivind Nordset Lønning, allebei uit Noorwegen. Ik weet zeker dat daar net zo’n intrigerend album uit gaat komen.
–
–
–
Alle beste albums van 2022:
- Sudan Archives – Natural Brown Prom Queen
- Burial – Antidawn EP
- Kelly Lee Owens – LP.8
- Florence + The Machine – Dance Fever
- The Smile – A Light For Attracting Attention
- Charlotte Adigéry & Bolis Pupul – Topical Dancer
- Jasmyn – In The Wild
- Björk – Fossora
- Coby Sey – Conduit
- Hendrik Lasure – Het Wiel
- Prins S en de Geit – Rood Staan Hard Gaan
- Mabe Fratti – Se Ve Desde Aquí
- Animistic Beliefs – MERDEKA
- Lucretia Dalt – ¡Ay!
- Ian William Craig – Music For Magnesium_173
- Hinako Omori – a journey…
- Jacaszek, Jan Kleefstra, Romke Kleefstra – It Deel I
- billy woods – Aethiopes
- Debit – The Long Count
- Tanya Tagaq – Tongues
- Diamanda Galás – Broken Gargoyles
- Black Country, New Road – Ants From Up Here