Binnenkort verschijnt het boekje ‘In de slagschaduw van de oorlog. Herinneringen aan een jeugd in de jaren dertig en veertig’. Het zijn de memoires van mijn overleden vader Wouter Hugo Douma. Hij was twaalf jaar oud toen de Tweede Wereldoorlog begon en woonde in Wageningen. Hieronder staan wat losse fragmenten over de evacuatie van Wageningen, op 10 mei 1940 en de dagen daarna.

Ondertussen was de evacuatie van het melkvee van de boerderijen achter ons en in het Binnenveld al aan de gang. Dat moest verplicht mee met de boeren die vertrokken. Het kon niet achterblijven zonder gemolken te worden. In het evacuatieplan stond dan ook dat de koeien werden ingescheept in een aantal veeschuiten. Die lagen klaar in de haven. De dieren werden bijeengedreven in een steeds groter wordende kudde. Bij ons op de verharde weg werd het een chaos. Veel angstig geworden koeien liepen de dammetjes van de huizen naar de weg over. Ze sprongen over de tuinhekjes en probeerden in de achtertuinen te komen. De bewoners probeerden ze daar weer uit te werken. Wat een bizar beeld van ontreddering! De angstig loeiende koeien. De vertrapte voortuinen. De schreeuwende en vloekende begeleiders, die de dieren met stokken voortjoegen over de met koeienstront vervuilde straat.

…

Soms, als het veilig was, mocht je op het dek zijn. Het laatste beeld dat ik van die beruchte 10e mei 1940 op m’n netvlies heb staan is dat van de avondschemering over de Grebbeberg. Daarboven stortte een brandend vliegtuig neer.

…

Wat mij van die dagen in Haastrecht nog het meest is bijgebleven is een onwezenlijke sfeer op dinsdagmiddag. De zon scheen bloedrood door een dikke grijze nevel. En uit die nevel dwarrelden allemaal asdeeltjes en verbrand papier naar beneden, vergezeld van een benauwde branderige geur. Heel unheimisch, apocalyptisch bijna. En het hield maar niet op. Eerst wisten we niet wat er aan de hand was. Later hoorden we dat het kwam door het brandende Rotterdam.

…

We zaten in de open laadbak van de vrachtwagen. Ik zal nooit vergeten dat we door de compleet verwoeste binnenstad van Rhenen reden. Overal smeulde en rookte het in de zurig ruikende puinhopen. De Grebbeberg stond in het lentegroen, maar wij reden vooral langs kapotgeschoten en zwartgeblakerde bomen. Langs de hoofdweg tussen Utrecht en Arnhem lagen stapels lijken van gesneuvelde soldaten, afgedekt met grauwe zeilen.

…

Alleen kwam plotseling de hond van de buren tevoorschijn. Heel aarzelend. Die had zich tijdens onze evacuatie losgerukt van het hek waaraan ze was vastgebonden. Maar ze was helemaal de oude niet meer. Ze liep versuft en angstig rond met haar eigen trauma van het oorlogsgeweld.

‘In de slagschaduw van de oorlog’ is een boekje van ongeveer tachtig pagina’s met hard cover. Wil je exemplaren bestellen? Mail mij dan: leendertdouma@xs4all.nl.