FKA Twigs – MAGDALENE

MAGDALENE van FKA Twigs is magistraal. Meer hoef ik er eigenlijk niet over te zeggen… (Ga ik wel doen, hoor. Ik laat je niet met lege handen zitten. Want op de valreep van 2019 kwam Tahliah Debrett Barnett alias FKA Twigs op de proppen met het mooiste album van het jaar. Ik leg je uit waarom.)

Verstild en sensueel
Nu ben ik niet helemaal onbevooroordeeld. Ik maakte in 2013 kennis met FKA Twigs via haar verstilde, sensuele debuutsingle Water Me en ik was op slag verliefd. In de clip wiegt ze heen en weer als een speelgoedpoppetje met veel te grote Bambi-ogen. “He told me I was so small / I told him water me / I promise I can grow tall / If making love is free”, zingt ze dubbelzinnig. En als ze zichzelf bewatert met tranen groeit ze bijna beeldvullend. In ieder geval haar ogen. Fascinerend. De muziek is een amalgaampje van ratelende beats en elektronische stemmanipulaties. Prachtig!

Paaldansen en wushu
Haar album LP1 was net zo fascinerend en prachtig. Maar daarna heeft het jaren moeten duren voor er een opvolger kwam. Dat was een bewogen periode voor de nu 31-jarige FKA Twigs. Ze had een relatie met steracteur Robert Pattison en werd daardoor verkettert op het web. Je wil het niet weten, al die jaloerse bagger – tot racisme toe. Die relatie eindigde vervolgens in een pijnlijke breuk. En daarna werden er zes goedaardige maar zeer grote tumoren in haar baarmoeder aangetroffen. “Een fruitschaal vol pijn”, zoals ze zelf omschreef. “Twee appels, drie kiwi’s en wat kersen.” Zelfs ademhalen deed haar pijn. Inmiddels is ze geopereerd en in zeer goede shape. Ze heeft leren paaldansen en bekwaamt zich nu in wushu, een obscure Chinese vechtsport.

Avantgarde en pop
En deze periode heeft ze kundig weten om te zetten in een album met negen boeiende songs die de grenzen tussen avantgarde, triphop en pop doen vervagen. De sfeer is op het hele album emotioneel en beladen. Ze zingt over haar relatie met Pattison, de internet-bagger en de roddelpers op de sacraal klinkende opener thousand eyes. Wat een geweldige sopraan heeft FKA Twigs nog steeds in huis! En die vervormt langzaam tot een elektronisch gregoriaans koor. “If I walk out te door, it starts our last goodbye / If you don’t pull me back, it wakes a thousand eyes”, zingen ze, en “It’s gonna be cold without those eyes”. Bijna sacraal, dit nummer, maar de associatie met Water Me is nooit ver weg. Op home with you zingt ze fluisterend over de apples en de cherry’s en de pijn – of beter gezegd: haar robotachtige stem doet dat. Zelfs zingt ze hemels mooi met haar eigen soprano: “I didn’t know that you were lonely / If you had told me, I’d be running down the hills to be with you”. Het is niet alleen een tekstuele verwijzing naar Kate Bush, we horen haar invloed door de hele plaat. Ook in het titelnummer mary magdalene. “I can lift you higher / I do it like Mary Magdalene / I’m what you desire / Come just a little bit closer till we collide”, horen we terwijl de synths glitchy kraken. Hier is ze hoer en heilige tegelijk.

Hip en dramatisch
In fallen alien horen we iets unieks. Zo kwaad en agressief hebben we FKA Twigs nooit eerder meegemaakt. Ze doet een boze rap over een dito begeleiding. Dat nummer is geen contrast. Er zit een logische dynamiek in de plaat, wat knap is, want FKA Twigs heeft een blik aan hippe producers opengetrokken. Nicolas Jaar deed het meeste werk, maar we horen ook Skrillex, Arca (lees hier mijn recensie over zijn solo-album) en Oneothrix Point Never. En toch passen alle tracks bij elkaar. MAGDALENE is een eenheid. Op daybed is de hand van Oneothrix Point Never duidelijk te horen. Tussen allerlei stemmetjes door zingt FKA Twigs dramatischer dan ooit over intense leegte en het ontbreken van levenslust: “Silent are my heart strings / Icy is my body heat, yeah / Lonely is my hoping / Empty is my sweet thing / Aching is my laughter”.

Piano en samples
Denk je dan alles gehad te hebben, dan moet het eindstuk nog komen. Dat is het hartverscheurende nummer cellophane – slechts begeleid door een piano en wat samples. In de tekst lijkt alles samen te komen en uit te monden in de regels: “Didn’t I do it for you? Why don’t I do it for you? Why won’t you do it for me / When all I do is for you?”.

Breekbaar en doorleefd
Op MAGDALENE hoor je aan alles dat FKA Twigs sterker uit de afgelopen periode is gekomen. Maria Magdalena was getuige van de wederopstanding van Christus, MAGDALENE is de getuigenis van de wederopstanding van FKA Twigs. De littekens zijn er nog zeker. Ze klinkt nu breekbaar en doorleefd. Dat is pas krachtig. Pfff, wat een prachtplaat is dit!

Alle beste albums van 2019:

De beste albums: 17 van ‘17

– Dus… 2017 was het jaar van David Bowie.
– Huh? Maar die is toch begin vorig jaar al overleden?
– Klopt. Maar kijk eens naar deze eindlijst… Zijn geest leeft voort.

Want wat zien we allemaal in deze lijst van 17 beste platen van 2017? Een onversneden protegé (David Bowie noemde Lorde ‘the future of popmusic’), een samenwerkingspartner die te verlegen was om Bowie’s muziek teveel aan te pakken (James Murphy van LCD Soundsystem). We zien een muzikant die zijn tegenspeler was in een Japanse oorlogsfilm (Ryuichi Sakamoto) en synthesist Alessandro Cortini van de band die ooit met Bowie het podium deelde (Nine Inch Nails). Er is een uitgesproken fan die qua ‘sound and vision’ net zo goed haar vrouwtje staat (St. Vincent). En we zien twee jazzo’s (Joseph Shabaton en Colin Stetson) die niet eens hadden misstaan op Bowie’s laatste album Blackstar.

Arcade Fire
De enige die we moeten missen in deze lijst is Bowie’s favoriete band: The Arcade Fire. Zij maakten in 2017 sowieso de song van het jaar met Everything Now, en ook de nummers twee en drie kwamen uit hun koker (Sings of Life en Creature Comfort). Maar over de gehele linie was hun album geen groot genoegen. Ze presteerden het zelfs om er mislukte reggae-dingen op te zetten. En daarmee spiegelden zij – onbewust – de allerslechtste plaat uit Bowie’s carrière: Tonight uit 1984.

Ruk
Okee, dan nog wat keuzes die deze eindlijst hebben bepaald. Veler favoriet The War On Drugs kwam er niet in. Ik vind dat zij vooral een saaie plaat hebben gemaakt – zij zijn de Dire Straits van dit jaar. Met rap en hiphop ben ik al een paar jaar een beetje klaar, hoewel ik het keer op keer probeer. Dus ook Vince Staples en Kendrick Lamar zijn meestal mwoh. En de Nederlandse favo Ronnie Flex vind ik vooral erg ruk.

Bubbling under
Er waren natuurlijk ook afvallers die mij zeer aan het hard gingen. Die wil ik nog even een eervolle vermelding geven. ‘Bubbling under’ in 2017 waren: Xiu Xiu met Forget, Dirty Projectors met hun gelijknamige plaat, erg fijn werk van Hauschka (What If), Kelly Lee Owens, Blanck Mass, Orson Hentschel met Electric Stutter, Planetarium (het project waar onder andere Sufjan Stevens aan meedeed), Ghostpoet, Zola Jesus (zoals elk jaar weer fantastisch), synthesizergrootheid Kaitlyn Aurelia Smith, fijne ambient van Hecq, nog fijnere ambient van Bibio, James Holden/The Animal Spirits, Perfume Genius. En uit Nederland: de nieuwe Piiptsjilling, Spinvis met Trein Vuur Dageraad en niet te vergeten Nadia Struiwigh met Lenticular!

Hier is ‘ie dan: de 17 van ’17. Klik de links voor mijn uitgebreide recensies.

1. LordeMelodrama
2. Ryuichi Sakamotoasync
3. St. VincentMasseduction
4. The xxI See You
5. LCD Soundsystemamerican dream
6. SohnRennen
7. ArcaArca
8. SevdalizaISON
9. Joseph ShabasonAtyche
10. Colin StetsonAll This I Do For Glory
11. JacaszekKwiaty
12. Karima WalkerHands In Our Names
13. Linde SchöneLinde van Nimma
14. LuwtenLuwten
15. BjörkUtopia
16. Alessandro CortiniAvanti
17. Fever RayPlunge

Wil je alles horen? Luister dan deze Spotify-list. Enjoy!

En hier drie keer The Arcade Fire:

Björk – Utopia

Björk kwam in 2017 sterk met het album Utopia. Maar wat is dan die fantastische wereld die de IJslandse sprookjeskoningin ons voorschotelt? Hier volgt Utopia in tien stellingen.

1. Björks Utopia speelt zich ergens af op een verre planeet, in een verre toekomst. Kijk maar naar haar clips. In/op Utopia is veel natuur, maar ook allerlei zwevende robotjes die Björk lodderig in de gaten houden terwijl zij op een rots op een fluit zit te spelen. Op de achtergrond zit een elektronische Jabba the Hutt een beetje te lamstralen. Wat een vreemd fantasy-tafereel!

2. Oh nee! ‘Utopia, it isn’t elsewhere. It is here’, kwinkeleert Björk in de titelsong. Dus toch. Haar perfecte droomwereld is geen onbereikbare plaats, maar gelegen in het hier en nu. Als je maar je best doet.

3. Utopia is een tweeluik, samen met haar voorganger Vulnicura uit 2015. Die donkere, zware plaat ging over haar scheiding. Als Vulnicura de hel is, dan is Utopia het paradijs. De plaat is luchtig en gaat over levenslust en nieuwe verliefdheid. Björk is blij.

4. Utopia is pastelkleurig, perzikachtig, paars en positief. Feeëriek en dromerig. Luchtig. We horen dezelfde Björk als op de tedere, verliefde, viriele plaat Vespertine uit 2001.

5. Utopia moest wel positief worden. Björk: ‘Als optimisme ooit een noodgeval was, dan was het nu wel. In plaats van te zeuren en kwaad te worden, moeten we suggesties aandragen voor de wereld waarin we in de toekomst willen leven.’

6. Utopia is ook weer zo briljant geworden omdat Björk een vruchtbare samenwerking is aangegaan met producer Arca (die eerder dit jaar al knalde met een soloplaat). Net als op Vulnicura trouwens, maar ditmaal is het stel nog symbiotischer. Tracks gingen heen en weer de wereld over en de twee zweepten elkaar op tot grote hoogten. Arca creëert een fascinerend, desoriënterend elektronisch bedje voor Björk, dat zich vooral focust op geluid en ritme en niet zozeer op melodie. Dat kan lang niet iedereen waarderen.

Utopia is dus weer typisch Björk. Mensen vinden het schitterend, of mensen vinden het zwaar irritant. Er is geen tussenweg. Briljant.

7. Utopia is ook letterlijk luchtig. Als een ademtocht. Veel van Björks platen hebben een eigen klankleur. Zo was Médulla (2004) zelfs geheel opgetrokken uit zang en samples van de menselijke stem. Op Homogenic (1997) en Vulnicura overheersten de violen. Op Utopia draait het allemaal om de fluit – in alle denkbare verschijningen. De fluitarrangementen vlechten zich heel natuurlijk door alle stukken heen. Björk heeft zelfs een fluitclubje opgericht in IJsland – die hoor je ook op het album. En dan zijn er nog al die fluitende dieren. Overal op Utopia hoor je opnames van exotische vogels uit Venezuela, het thuisland van Arca.

8. Op Utopia horen we naast allerlei vogels ook krekels en een hond. En het koor waar ze vroeger in zong. Dit en het veelvuldige gebruik van de harp maken de plaat landelijk en ongerept. Alsof je in de open natuur staat. Utopia is Björks bucolische album.

9. Op Utopia zingt Björrrk weer vaak die rrrrollende ‘r’. Daar heeft Nederland The Voice Of Holland-land een hekel aan, want dat is het tegenovergestelde van onze Gooise ‘r’… Brrrriljant dus, Björk!

10. De kracht van Utopia openbaart zich niet meteen. Het vraagt aandacht en luisterbeurt op luisterbört. Gun dat Björk dan ook, en gön dat vooral jezelf. Je zal het niet betrören, je krijgt er veel voor terög. (Zo schreef hij schmierend…)




Alle beste albums van 2017:

 

Arca – Arca

Arca. Je haat zijn avant garde elektronica of je vindt het prachtig. Hetzelfde geldt voor de man zelf, de flamboyante homoseksueel met zijn shockerende Spaanstalige teksten. Het draait allemaal om seks, pijn, eenzaamheid. Om castratie, verweesd zijn of de huid afstropen. Lekker dan…

De nu 27-jarige schrijver en producer zat achter een paar van de belangrijkste platen van de laatste jaren. Yeezus van Kanye West komt voor een groot deel uit zijn koker, net als Vulnicura van Björk en de fascinerende LP1 en EP2 van FKA Twigs. (Bekijk/beluister eens Water Me.) Dus wat je ook van Arca vindt, je kunt gewoonweg niet om hem heen.

En 2017 was helemaal het jaar van Arca. Hij zit achter een paar nummers op het album Take Me Apart van Kelela. Hij bereikt grote hoogtes met Björk, op haar album Utopia (daar gaan we het nog over hebben hier). Maar het grootste nieuws is zijn derde soloplaat. Daarop slaat de Brits-Venezolaanse geluidskunstenaar voor het eerst aan het zingen!

Dadaïstisch
Zijn stem is al net zo eigenzinnig als zijn producties. Arca – eigen naam: Alejandro Ghersi – zingt opera-achtig met een hoge kopstem. Een gotische falsetto. Maar hij zingt zacht, broos, bijna fluisterend. Je kunt het ook voorzichtig noemen. Lange tijd durfde Arca zijn stem niet te laten horen, maar Björk trok hem over de schreef. Tegelijkertijd klinkt Arca verheven en engelachtig. Soms geknepen of gekkig. Een enkele keer moest ik denken aan het dadaïstische Lieber Honig van Neu!. Het is nooit een straf om Arca te horen zingen.

Coming-of-age
Dit is de derde plaat van Arca, waarschijnlijk de meest toegankelijke en zeker de meest persoonlijke. Hij heeft dan ook gewoon de titel Arca meegekregen. Logisch, als je voor het eerst teksten voor het voetlicht brengt over je overbeschermde opvoeding en je worsteling met homoseksualiteit – een soort van verlate coming-of-age poëzie. Toegankelijker dan zijn eerdere elektro-bubbels is Arca niet de meest vrolijk stemmende plaat. Kijk alleen al naar het shockerende artwork. Die blauwe plekken… die rotte tanden… Wat wil hij daarmee zeggen? Dat is niet altijd duidelijk, maar beeld en geluid zijn vaak behoorlijk heftig. Kijk ook de clips hieronder.

Zo gelaagd
Tikkende breinaalden, striemende zwepen, schurende tramgeluiden, galmende gebouwen. De techno-tovenaar laat nog heel wat van zijn kunstjes horen. In sonisch opzicht laat het album je alle hoeken van de hemel zien. Noise, folk, beats, glitch en klassiek vloeien makkelijk samen – en passant laat Arca even horen dat hij zich ooit verdiepte in Mendelssohn en Schumann. Het is vaak adembenemend mooi. Hoe groot is dan het contrast met de sfeer en de teksten van alles op Arca. Je voelt de pijn, de leegte en de eenzaamheid. Dat maakt de plaat zo fascinerend. Zo gelaagd. Aan alles hoor je: Dit is niet zomaar een plaat, dit is een statement. Als je Arca haat of versmaad, dan ga je heel wat missen.



Alle beste albums van 2017: