Tagarchief: Nynke Laverman

Jaaroverzicht 2021

Geplaatst op door
Beantwoorden

2021 was een opvallend jaar. Het is bijzonder om alle jaarlijstjes langs te gaan: zoveel verschillende favoriete albums heb ik nooit eerder gezien. Elke lijstjesmaker kwam met compleet andere namen op de proppen. Het is opvallend – en leuk – dat er geen torenhoge favorieten zijn. Lang niet iedereen valt voor War On Drugs, Low of Weather Station. Niets is eenduidig. Met zoveel verschillende namen en meningen om me heen krijg ik vanzelf ook een opvallende eindlijst!

Kijk maar. Hier zijn mijn 21 van ‘21. Klik op de links voor uitgebreide recensies. (Helaas heb ik ook wel wat mooie dingen moeten laten liggen. Ik wil op deze plek nog wel even Little Simz, Luwten, rapper Dave, Arooj Aftab en Floating Points/Pharoah Sanders/London Symphony Orchestra noemen.)

  1. Tirzah – Colourgrade
  2. The Bug – Fire
  3. Cassandra Jenkins – An Overview On Phenomenal Nature
  4. William Doyle – Great Spans Of Muddy Time
  5. Joy Crookes – Skin
  6. Arno – Vivre
  7. Iosonouncane – IRA
  8. Lingua Ignota – Sinner Get Ready
  9. LICE – WASTELAND: What Ails Our People Is Clear
  10. The Villagers – Fever Dreams
  11. Space Afrika – Honest Labour
  12. Nynke Laverman – Plant
  13. For Those I Love – For Those I Love
  14. Mdou Moctar – Afrique Victime
  15. Koreless – Agor
  16. Aafke Romeijn – Godzilla
  17. Low – HEY WHAT
  18. Kele – The Waves Pt. 1
  19. Loraine James – Reflection
  20. Fred Again.. – Actual Life
  21. Hannah Peel – Fir Wave

Luister de hele 21 van 21 op Spotify:


Wat was er dan verder zo opvallend aan het popjaar 2021? Nou, in ieder geval de tekst van wat voor mij de song van het jaar is geworden: Je Haat Geen Maandag, Je Haat Kapitalisme van Hang Youth. Verdomd, zó vaak heb ik hier bij het begin van weer een week aan moeten denken…


Opvallend leuk bij het maken van deze top 21 was Twitter, toch hét social medium om buiten je bubbel te treden en direct in contact te komen met de makers. Zo leuk als The Bug je berichten retweet, Cassandra Jenkins je tweets liket en ook William (en Julie) Doyle. Andere kant van de medaille is wel dat eerder dit jaar Aafke Romeijn van Twitter afging vanwege bedreigingen en scheldpartijen aan haar adres… Bah.

Het meest opvallende muziekblog van het jaar is Opduvel. ‘Eigenwijs over muziek en herrie’ betitelt Opduvel zichzelf en dat klopt helemaal. Hier lees je over alles wat buiten de mainstream valt: drones, deathmetal, freejazz, balkanbeats, modern klassiek, field recordings, musique concrète, garagepunk… Met heel wat fijne nieuwe dingen heb ik op dit blog kennisgemaakt. Zo kwam Opduvel begin februari al met de tip voor de meest opvallende Nederlandse plaat van het jaar. Dat is Schakelbreuk Jozef van Pels. Pels is Maarten Wesselius, die hele speelse, humoristische elektronische muziek maakt. Samples en songtitels als ‘Vanavond eten we brood met vlees’, ‘Mijn ideale werkgever (is een wat oudere man)’, ‘Zalig zijn de schouderophalers’ of ‘Tumult op de afdeling droge worst’ zeggen genoeg, toch? Ga luisteren:


De meest opvallende terugblikken van het jaar stonden op de Engelse muzieksite The Quietus. Mark Pilkington interviewde in juli Steven Thrower over Love’s Secret Domain van Coil uit 1991. Helaas kunnen de beide heren Coil (John Balance en Peter ‘Sleazy’ Christopherson) het niet meer navertellen. Balance overleed in 2004 en Sleazy in 2010. De andere bijzondere terugblik op The Quietus was eind november: Non-Stop Erotic Cabaret: An Oral History Of Soft Cell’s Debut Album (uit 1981) met alle betrokkenen inclusief Soft Cellers Dave Ball en Marc Almond. Iets heel anders: De radioterugblik van Marcel Vanthilt en Arno Hintjens op de eerste plaat van TC Matic (eveneens 1981) is ook niet te versmaden!

De minst opvallende rereleases – in Nederland althans – waren de verzamelaars van Seefeel (Rupt & Flex, 1994 – 96) en Terre Thaemlitz/DJ Sprinkles (Gayest Tits & Greyest Shits: 1998-2017 12-Inches & One-Offs). Ze kregen hier helemaal geen aandacht. Jammer. Het zijn zulke mooie tijdsbeelden uit de jaren ’90 en ’00.


De meest opvallende sample van 2021 zit in het nummer Bye Storm van Injury Reserve. De Amerikaanse hiphopcrew bouwde een nummer rondom de stuwende stofzuigergeluiden uit Brian Eno’s Here Come The Warm Jets. Ze krijgen een totaal andere lading, maar verliezen niets van hun melancholische klank. Nooit gedacht dat dat mogelijk zou zijn. Opvallend, maar Injury Reserve zijn niet de bewaarders van het Eno-gedachtengoed. Dat is William Doyle, zo bleek dit jaar.


De meest opvallende (en onuitspreekbare) bandnaam in 2021 is —__–___. Ik stuitte op hun album The Heart Pumps Kool-Aid na een tweet van David Sylvian. Die schreef heel kort: “The future sounds like this”. Zo’n opmerking van een man die meermalen het geluid van de toekomst heeft verklankt – denk maar aan Brilliant Trees in 1984 en Manafon in in 2009 – triggert meteen en —__–___ stelt niet teleur. Luister maar. (Op de tweede plaats van de originele-namen-top-zoveel komt wat mij betreft de man die onder de naam Ross From Friends fijne dancetracks in elkaar knutselt.)


De meest opvallende verliezen in 2021 werden geleden in de dubreggae. Op 29 augustus kwam het treurige bericht dat grondlegger en grootmeester Lee ‘Scratch’ Perry is heengegaan. Moet ik hier zijn belang voor de reggae en de dub nog uitleggen? Nee toch? En anders: Google maar eens op de drie woorden ‘Black Ark Studio’. Het tweede grote dubverlies volgde op 8 december. Basgitarist en producer Robbie Shakespeare is overleden, deel van het briljante duo Sly & Robbie. Samen met Sly Dunbar was hij onder meer verantwoordelijk voor het geluid en succes van Grace Jones. Maar het dierbaarst is mij het album A Dub Experiment uit 1985, hun spacey sound waardoor ik als tiener kennismaakte met dubreggae.


Ongedacht opvallend waren de platen van Billie Eilish en Adele. Sjeesus, wat goed! Allebei. (Helaas konden we dat in 2021 niet zeggen van de schijfjes van Lana del Rey en eigenlijk ook niet van St. Vincent. Van hen hadden we meer verwacht.) Het was verrassend dat Billie Eilish het zo goed deed nadat ze in 2019 de standaard neerzette met When We All Fall Asleep, Where Do We Go?. Ze is nu een paar jaartjes volwassener en gevarieerder, zo werd duidelijk op Happier Than Ever. Ik ben gezegend met een tienerdochter die fan is, dus deze zomer gaan we samen naar Londen om haar live te zien in de O2! En dan Adele… volgens mij heeft die nog nooit zo’n goede plaat gemaakt als 30. Daar hoeven we niet veel woorden aan vuil te maken. Dat hebben alle media al gedaan.


Opvallend laat – op de valreep van volgend jaar – kwamen er nog twee albumtips binnen. Muzieksite Pitchfork schreef over Fiat Lux van het Catalaanse damesduo Tarta Relena. Zij maken een soort middeleeuwse, Gregoriaanse muziek (denk Hildegard von Bingen), maar dan met een zachte, glitchy, elektronische begeleiding. Heel mooi. Popjournalist Simon Reynolds wees me tenslotte in zijn geheel eigen jaaroverzichtje (dat vooral een lofzang is op Dry Cleaning) op de band ToiToiToi. Dit citaat van Reynolds zegt genoeg, dunkt mij: “ My favorite Ghost Box in a few years… I want to say, “sounds like Der Plan if they’d formed in 16th Century Swabia”, but perhaps I’m being led towards that idea by the Bruegel-ish artwork. ToiToiToi’s sound here is certainly jaunty and volkish, but it’s completely electronic.”


Zulke dingen op de valreep van het jaar… dat belooft wat voor 2022. Enjoy!

Nynke Laverman – Plant

Geplaatst op door
Beantwoorden

Stilte. Rust. Aandacht. Traagheid. Bezieling. Dat zijn zomaar wat kernwoorden voor de plaat die de Friese zangeres Nynke Laverman (Weidum, 1980), samen met haar echtgenoot Systze Pruiksma (Workum, 1972), verspreid over dit jaar uitbracht. Ook de release zelf ging met de nodige rust, aandacht en traagheid gepaard: iedere maand kwam er een nummer van Plant uit. Die kwamen telkens tegelijk met een podcast van een uur waarin de zangeres – samen met De Correspondent-podcastmaker Lex Bohlmeijer – een van Lavermans inspiratiebronnen voor deze plaat interviewde, zoals bijvoorbeeld filosoof Roman Krznaric, Urgenda-baas Marjan Minnesma, psychiater Damiaan Denys, filosofe Katrien Schaubroeck, ecoloog Matthijs Schouten, ‘digi-activiste’ Marleen Stikker of astronaut André Kuipers. Daarnaast kreeg elk nummer een mooie video mee. Alle podcasts en video’s zijn nu te vinden op haar website. Je moet er even de tijd voor nemen, en dat is nou juist de bedoeling.

Brief

“Het verhaal van Plant is het verhaal van een vrouw die steeds meer weerstand voelt tegen de mensenwereld en gaat fantaseren over een kalm bestaan als plant of boom, weg van de hectiek en de gejaagdheid en volledig verbonden met de natuurlijke wereld”, vertelt Laverman in een van die podcasts aan dendro-chronologe Valerie Trouet. Het is een pleidooi tegen de heilige graal van de Eeuwige Groei die kapitalisme en neoliberalisme voorstaan. De ellende van het antropoceen. Het thema is ingegeven door een reis naar Mongolië, waar Nynke Laverman een totaal ander wereldbeeld ontdekte – een waarbij de mens gelijkwaardig is aan dieren, rivieren en stenen en volledig onderdeel is van de natuur. Wij staan niet boven de natuur en wij hebben die al helemaal niet in onze macht. Corona, en vooral de urgentie van klimaatontwrichting, maken dat wel duidelijk. Ergo: ons consumentisme, ons kortetermijndenken is onhoudbaar geworden. We zullen moeten denken aan de volgende generaties. Niet voor niets is het nummer Your Ancestor een brief geworden van de ‘homo economicus’ aan onze achterkleinkinderen en achterachterkleinkinderen.

Mythe

De song Cassandra kijkt niet in de toekomst, maar naar het verleden. Nynke Laverman zingt hier over Cassandra uit de Griekse mythologie. De vrouw had de gave om de toekomst te voorspellen, maar niemand luisterde naar haar. Tja, dat is niet veel anders dan veel klimaatwetenschappers nu. Ze liet het nummer horen aan kunsthistorica en klimaatactiviste Eva Rovers. Die haalde er in de podcast nog meer mythologie bij. Zij vergeleek het Paard van Troje met onze huidige welvaart. Die hebben we binnengehaald en die leidt nu tot onze ondergang. Nee, Plant is niet altijd een vrolijke plaat. Gelukkig klinkt er tussen alle dystopie ook veel hoop en liefde door. Maar ook daarvoor geldt: dat vraagt tijd, rust en aandacht.

Liefde

Dat nemen we graag. De muzikale omlijsting ligt grotendeels in handen van Systze Pruiksma, die we kennen van onder andere The Alvaret Ensemble, de melancholische verstilling met de Friese muzikanten/dichters Jan en Romke Kleefstra en zijn experimentele werk met onder andere Nils Frahm, Peter Broderick en trompettist Eirikur Orri Olafsson. Op Plant houden Nynke en Sytze (het klinkt een beetje als de schippers van de Kameleon, niet?) het spaarzaam en ingetogen. Maar met maximaal effect! Van bijna stil naar heel soms bombastisch, de hele plaat klinkt indrukwekkend en fraai. De stem van Nynke Laverman – die soms intiem fluistert, soms praatzingt, soms zuiver uithaalt – zit heel erg naar voren in de mix. Ze klinkt letterlijk dichtbij, en soms meerstemmig in de mix. De vrouw die ooit doorbrak met haar Friese fado-vertalingen, kiest er nu voor om in de helft van de nummers in het Engels te zingen. De verdeling lijkt als volgt: voor de tracks met een urgente boodschap kiest ze een internationale taal, maar de meer poëtische songs zingt ze in het Fries. Dan krijg je verstilde dingen als Dûnsje Yn ‘E Mist (dansen in de mist), iets abstract bonkends als Betonblom of het spannende slotnummer De Dream. Een van de hoogtepunten van de plaat is het hoopvolle, kwetsbare liedje Sabearelân. “Daarin vraag ik me af: Wat zal ik later tegen mijn kinderen? Hoe leg ik deze klimaatcrisis uit?”, vertelt ze Jochem Myjer in de begeleidende podcast. “Wat is het antwoord op deze ellende?” Het antwoord is liefde, zegt de drukke komediant. “Ieder jaar komen er weer blaadjes aan de bomen. Dat is zo mooi.” Het gaat zoals het gaat in de natuur, alles komt goed.

Dat is precies wat Laverman heel breekbaar zingt, tegen haar kinderen, in het Fries: “Alles wat ik sizze kin, is dat leafde net stikken kin.” Alles wat ik zeggen kan, is dat liefde nooit stuk gaat.

Wat een klasbak is deze plaat.

–

–

Alle beste albums van 2021: