Charli xcx – Brat

Dacht ik zomaar dat ik een originele keuze zou hebben voor de plaat van het jaar, blijkt de hele wereld en zijn grootje ‘m op nummer 1 te zetten. Terecht, hoor. Brat is het meest opwindend, het meest vooruitstrevend, vernieuwend en het meest relevant. En vooral het lekkerst. Geen wonder dat dit album zo inslaat. Of nee, niet alleen dit album – de eerste plek wordt gedeeld met Brat And It’s Completely Different But Also Still Brat waarop alle nummers steen voor steen opnieuw worden opgebouwd.

De zomer van 2024 kleurde slijmgroen: een lelijk soort combi van Granny Smith-appeltjes en giftige neon. De zomer van 2024 was ‘brat’. Zelfs Kamala Harris probeerde er een flintertje van mee te pakken. Maar wat is brat? ‘Bratty’ is eigenlijk een Engelse term voor kinderen die zich verwend en ongehoorzaam gedragen. Voor jonge meiden (m/v/x) betekent het zowel hip-and-happening zijn als slonzig en vunzig. Denk uitgelopen make-up, wit hemdje zonder bh en een peuk in de bek. Het imago komt rechtstreeks uit de clubcultuur. De bron ligt ergens in de illegale raves uit jaren negentig. Dat hoor je terug op het album Brat van Charli xcx, maar dan vermengt met electroclash, zeroes indiesleaze, hyperpop, dubstep, breakbeat, bailefunk en duizend-en-een andere dancestromingen van nu. En dat heerlijk allegaartje gaat in de overdrive.

Brat is het zesde studioalbum van de 32-jarige Charlotte Aitchinson uit Londen. Ze voelde zich altijd een beetje de underdog in de popmuziek, en dat was ze misschien ook wel. Wat had ze er eigenlijk te zoeken? Zelfverklaard Aphex-fan Charli xcx stond altijd met één been in de alternatieve scene. De far-out hyperpopproducer SOPHIE was jarenlang haar mentor (ik kom hier nog op terug) en ze nam op met A.G. Cook, brein achter het experimentele label PC Music. SOPHIE is in 2021 overleden. Maar A.G. Cook speelt weer een belangrijke rol op Brat, naast grootheden als Easyfun, El Guincho, Hudson Mohawke en Gesaffelstein. Met z’n allen weten ze opeens iets te creëren dat helemaal aansluit bij de zeitgeist. Zo stoot Charli xcx niet alleen door tot de mainstream, ze weet hoogstpersoonlijk het Raam van Overton binnen de popmuziek te verschuiven naar een meer futuristische en experimentele richting. Iets meer non-conformistisch en anti-establishment. Iets meer brat dus. Chapeau Charli voor dat!

Dat klinkt allemaal behoorlijk intellectualistisch, maar Brat is vooral genieten. Alles klinkt lekker vies en vettig. De plaat staat vol dance-rollercoasters en enkele emotionele momenten. Geen van de vijftien tracks (plus drie extra’s) is zwak. Allemaal barsten ze van de energie en creativiteit. Opener 360 is een wobbelige bubblegum-banger. Von Dutch is een harde, brute electro-knaller die herinnert aan Boys Noize en Felix Da Housecat. “It’s okay to just admit that you’re jealous of me”, snauwt Charli als volleerde bitch. Talk Talk en B2b zijn iets zachter en lijken dan weer een eerbetoon aan de Franse dansmuziek uit de nineties en zeroes, van Daft Punk tot Justice. In So I wordt het tempo echt teruggeschroefd. De track drijft op het nummer It’s Okay To Cry van SOPHIE en dat is niet voor niets. Charli xcx zingt hier over hoe ze altijd bezig was om indruk te maken op de producer, waardoor ze nooit echt contact met haar wist te maken. Nu SOPHIE is overleden kan dat ook niet meer. Het is ontroerend hoe openhartig en kwetsbaar Charli xcx op veel momenten durft te zijn zijn. Soms lijkt het alsof we meelezen in haar dagboek. Of haar verhaal vol tranen aanhoren in het smotsige toilet van een club. Want ook dat is brat.

De wereld heeft zich een zomer lang vermaakt met Brat. Toen verscheen in oktober ook nog die remix-plaat! Of eigenlijk is Brat And It’s Completely Different But Also Still Brat veel meer dan een Brat 2.0. Een aantal tracks worden helemaal omgebouwd en voor een aantal nummers riep Charli xcx hulp in van collega’s als Billie Eilish, Ariane Grande, Bon Iver, The 1975, Lorde en Caroline Polachek. Niet de minsten toch? Er ontstaat eigenlijk een geheel nieuw album met diepere lagen. Zo zong Charli in Girl, So Confusing over hoe ze zich moest verhouden tot een niet nader genoemde collega-zangeres en dat leidde tot awkward taferelen. De hele wereld speculeerde dat het om Lorde zou gaan. Laat zij nou dit duet met Charli xcx aangaan! Een hele andere dynamiek speelt er met Billie Eilish, waarin de beide dames zich geil afvragen welke kleur ondergoed ze dragen. De metamorfose van Everything Is Romantic met Caroline Polachek is helemaal spectaculair. De zangeres maakt er een melancholische ode aan druilerig Londen van: “Late nights in black silk in East London / Churchbells in the distance / Free bleeding in the autumn rain.” En erg mooi is het bijna ambient-achtige pianostuk met The 1975 en Jon Hopkins.

Heel fijn is ook dat zowel op Brat als op is Brat And It’s Completely Different But Also Still Brat de nummers lekker kort worden gehouden. Meestal duren ze twee à tweeënhalve minuut, en sowieso wordt de grens van vijf minuten nooit overschreden. Charli xcx blijft even compact als impactvol.

Alle beste albums van 2024:

(Red Hot Organization) TRA​​​И​​​Ƨ​​​A

Het begon allemaal met de cd Red Hot + Blue. Eind jaren tachtig kwam het eerste project van de non-profit organisatie Red Hot uit. Daarop zongen artiesten als Sinéad O’Connor, Tom Waits, David Byrne en U2 liedjes van Cole Porter. Het bekendst werd I Got You Under My Skin van Neneh Cherry, vanwege de videoclip maar ook vanwege de symboliek. Red Hot + Blue was bedoeld om geld op te halen voor de slachtoffers van de aidsepidemie en om awareness te creëren.

Bijna 35 jaar later haal je niet veel geld meer op met platen of cd’s. Maar Red Hot creëert nog steeds awareness. Met TRA​​​И​​​Ƨ​​​A willen producer Dust Reid en muzikante, model en activist Massima Bell de aandacht vestigen op de rechten en op de struggles van transpersonen. Dat zat al langer in de planning, maar de directe aanleiding was de dood van hyperpopproducer SOPHIE in 2022.

Ze vroegen meer dan honderd artiesten. Die werkten in verschillende samenwerkingsverbanden aan 46 liedjes, goed voor bijna vier uur muziek. Het werd een prachtige mix aan trans-artiesten en cisgender ‘allies’. Grote namen als Sam Smith, Sade, Wendy & Lisa Jeff Tweedy van Wilco, Kelela, Alan Sparhawk van Low, ANOHNI, Cassandra Jenkins, Pharoah Sanders (hij rust in vrede) en André 3000 doen mee, maar ook experimentele muzikanten als claire rousay, L’Rain en Jlin. Als je denkt dat het gaat duizelen, dat valt best mee. Bell en Reid hebben het zo geconstrueerd dat er wel degelijk een lijn zit in dit grote en veelzijdige project (ik kom hier nog op terug).

De naam van het project (die spreek je uit als “trahn-sa”) is ontleend aan een elpee uit 1972 van de Braziliaanse tropicalia-artiest Caetano Veloso. Dat album maakte Veloso in Londen, op de vlucht voor het fascistische regime in Brazilië. Het tweede nummer op de compilatie die op 22 november verscheen is ook van de hand van Caetano Veloso. You Don’t Know Me wordt voorgedragen door Devandra Banhart, Blake Mills en de oudste transpersoon die meedoet op de compilatie: de 80-jarige Beverly Glenn-Copeland.

Zo heeft bijna elk nummer een verhaal. ‘Queer punk’-pionier Jayne County brengt haar Surrender Your Gender uit 1974 opnieuw, ditmaal met onder andere Kathi Wilcox van Bikini Kill en Lee Renaldo van Sonic Youth. Er is een cover van Any Other Way, een hit uit de sixties van soulzangeres en een van de eerste transperformers Jackie Shane. L’Rain werkt samen met het New York Trans Oral History Project aan twee nummers van ANOHNI, die op haar beurt weer uitblinkt met een bewerking van Is It Cold In The Water? van SOPHIE. Ze doet het samen met Moses Sumney, die ook weer te horen is op een warme bewerking van Sylvester’s discoklassieker You Make Me Feel (Mighty Real) met een glansrol voor Sam Smith! En dan zijn er adembenemende covers van Deeper Understanding van Kate Bush (door onder andere Bill Callahan), Get Me Away From Here I’m Dying van Belle & Sebastian, Feels So Different van Sinéad O’Comnnor (door Sharon Van Etten en Ezra Furman) en Song To The Siren.

Ontroerend is de samenwerking van Alan Sparhawk met Mike Hadreas alias Perfume Genius. Ze spelen hun versie van de ontroerende Low-song Point Of Disgust, met Perfume Genius in de rol van de in 2022 overleden Low-zangeres Mimi Parker. Een andere dode ziel die rondwaart is die van jazzlegende Pharoah Sanders (ook overleden in 2022). Superproducer Arthur Baker bewerkte zijn laatste opnames tot een zogenaamde Love Hymn. En Wendy & Lisa keren terug naar het nummer waar ze in 1984 met Prince & The Revolution al op knalden: I Would Die For U, ditmaal gezongen door de Engelse transartiest Lauren Auder. Die geeft een hele nieuwe dimensie aan de openingszinnen. “I’m not a woman, I’m not a man / I am something that you’ll never understand.”

Maar het meest opvallend – en het meest ontroerend – is het nummer Young Lion van Sade. Het is haar eerste nieuwe materiaal sinds jaren. Sade Adu schreef het nummer voor haar transzoon Izaak. Ze heeft spijt dat ze er niet altijd voor hem was. Met haar loepzuivere als zwoele stem zingt Sade: “Young man, it’s been so heavy for you / You must have felt so alone / The anguish and the pain, I should have known.”

Die vier uur aan muziek komt verdeeld over acht cd’s/hoofdstukken die allemaal gaan over een facet in het leven van transpersonen: ze kregen titels mee als Womb Of The Soul, Survival, Dark Night, Awakening, Grief, Acceptance, Liberation en Reinvention. Ieder hoofdstuk opent met een nummer waarin ambient muzikanten samenwerken met spoken word-artiesten. Alleen al de 26 minuten durende trip van oud-Outkast-rapper en nu avantgardefluitist André 3000 is de moeite waard…

Zoveel prachtige momenten, zo veel verscheidenheid, zo veel verschillende geluiden… daarin schuilt de kracht van deze compilatie. Al die verschillende stemmen bij elkaar zetten een statement van jewelste neer!

Alle beste albums van 2024:

De beste albums van 2018

Klik op de links voor een uitgebreide recensie:

  1. Low – Double Negative
  2. Young Fathers – Cocoa Sugar
  3. Wende – Mens
  4. Tirzah – Devotion
  5. broeder Dieleman – komma
  6. Young Echo – Young Echo
  7. Sophie – Oil Of Every Pearl’s Un-Insides
  8. Biosphere – The Hilvarenbeek Recordings
  9. The Caretaker – Everywhere At The End Of Time, Stage 4/5
  10. Angelique Kidjo – Remain In Light
  11. Ezra Furman – Transangelic Exodus
  12. Suuns – Felt
  13. Simian Mobile Disco – Murmurations
  14. Hookworms – Microshift
  15. Ben Khan – Ben Khan
  16. Julia Holter – Aviary
  17. Giulio Aldinucci – Disappearing In A Mirror
  18. Yves Tumor – Safe In The Hands Of Love

Luister hier de hele lijst:

Als je er ‘maar’ 18 kiest, vallen er ook albums buiten de boot. ‘Bubbling under’ in 2018 waren:

Efrim Manuel – Pissing Stars, Mark Pritchard – The Four Worlds, Chris Carter – Chemistry Lessons volume 1, Oneothrix Point Never – Age Of, serpentwithfeet – soil, Let’s Eat Grandma – I’m All Ears, Pariah – Here From Where We Are, Philipp Bückle – Paintings, Jon Hassell – Listening To Pictures (Pentimento Volume 1) en Superorganism – Superorganism.

Zalig uiteinde en alle goeds voor 2019!

Sophie – Oil Of Every Pearl’s Un-Insides

Wat doet het er toe hoe ze eigenlijk heet? Dat ze eerst een man was? Uit Schotland kwam? Dat ze zo onzeker was dat ze haar biografie geheim hield en een stand-in opvoerde bij interviews? Het gaat er om wie we nu voor ons hebben: Sophie, de bubblegumqueen, post-trance godin, producer van bubblebeats en artificiële glitch met J-pop trekjes. De vrouw die muziek uit elkaar kan rekken als elastiek. Dat hebben Charli XCX, Vince Staples, Madonna en Lady Gaga al aan den lijve ondervonden en dat maakt haar een überhippe producer. Zij is het geluid van nu. En uiteindelijk doet Sophie het ook met zichzelf. Oil Of Every Pearl’s Un-Insides heet haar debuut, waarop ze voor het eerst ook zelf zingt. Daarop staat het geluid van morgen.

Je hebt easy listening, maar je hebt ook uneasy listening. Oil Of Every Pearl’s Un-Insides is allebei tegelijk. Sophie’s plaat zit ergens tussen hypergeconcetreerde pop, overstuurde rave, happy hardcore en avantgardistische geluidskunst in. Of nee: de elementen versteken elkaar juist. En zo belandt je domweg in een parallel universum, waar alles van plastic is.
Dat heb je nog niet door als je Oil Of Every Pearl’s Un-Insides opzet. De meest ‘normale’ track is de opener It’s Okay To Cry, een soort genderbendervariant op boys don’t cry, waarin Sophie lieflijk zingt over een trancetrack zonder beat. Die briljante truck doet ze nog een keertje, maar dan nog wat extremer, op Is It Cold In The Water?. Hier klinkt het eerder dramatisch en Sophie zingt rusteloos “I’m freezing, I’m burning, evaporating”.

Ponyboy – over een wel heel erg kinky bdsm-spel – is metalig ratelend. Op Faceshopping gaat ze helemaal loos met gekke geluiden en abstracte beats. Het geluid wringt zich alle kanten op, totdat ergens op driekwart een jubelende koor-break je even op adem laat komen. Maar dat duurt niet lang. In de laatste minuten moet je er weer ‘an, die scheermesbeats komen gewoon weer terug. Infatuation is ook weer zo’n dramatisch nummer, met opbouwende synth-akkoorden maar ook met allerlei dissonante wriemeltjes eronder. Not Okay grijpt op een vreemde manier terug op de rave-klanken van de jaren ’90. Je hoort allemaal geluidsgrapjes die bij The Prodigy niet hadden misstaan, maar volledig anders gerangschikt zodat het een abstract werkje wordt.

Immaterial lijkt wel een parodie op Material Girl van Madonna, maar dan op speed. Het lijkt ook steeds sneller en sneller te gaan om via echo te eindigen in een soort belklank. Oil Of Every Pearl’s Un-Insides sluit af met het lang uitgesponnen Whole New World/Perfect World. Het begint met gabber en grunting, gaat via de gekste beats (je wist niet dat er zulke geluiden uit computers konden komen) naar een echo van stemmen en schrapend metaal. Best spooky.
Als de laatste klanken wegsterven, ben je zo flabbergasted dat je minutenlang ademloos in je stoel blijft zitten. Een album lang heeft Sophie je een hele nieuwe wereld laten horen. Je weet niet of die perfect is, met al dat plastic, maar fascinerend is ‘ie wel.

Alle beste albums van 2018: