Een goede kerstsong is óf gloedvol óf dramatisch. Maar dat hoor je niet op de radio’s of de kerstmarkten. De echte pareltjes zijn hier te vinden.

How to avoid Whamageddon? Of andere totale ellende? Bijna elk denkbare artiest of groep heeft weleens een kerstnummer opgenomen. En 95 procent daarvan is platte meuk. SkyRadio-achtige shit, bedoeld om te draaien tijdens het kerstshoppen. Maar ondanks dat ben ik een ‘sucker’ voor kerstliedjes. Er zitten namelijk ook zoveel pareltjes tussen. De criteria daarvoor zijn tweeledig: indachtig de geest van kerstmis is een goed kerstnummer óf gloedvol óf dramatisch.

De meest geslaagde kerstnummers zijn te vinden in genres als soul, r&b en doo-wop. Maar ook de alternativo’s roeren zich. Plus een modern klassieke componist en een heel subtiele jazztrompettist. Oh ja, en een countrygod en de koningin van het levenslied. Enjoy!

Carla Thomas – ‘All I Want For Christmas Is You’
Vergeet Mariah Carey met haar uithaaltjes en tierlantijntjes. Alleen All I Want… gezongen door de rauwe Carla Thomas is hartstikke mooi. Alleen zal je dat op SkyRadio nooit ontdekken.

Smashing Pumpkins – ‘Christmastime’
In eerste instantie niet verwacht: The Smashing Pumpkins trekken alle clichés van een kerstnummer uit de kast. Lekker vettig, en dat werkt zeker in combinatie met de cynische stem van Billy Corgan.

Fishbone – ‘Slick Nick You Devil You’
Slick Nick speelt de kerstman in huize Fishbone, en dat is geen onverdeeld genoegen: “I saw Slick Nick fall over the x-mas tree / He was a whole different man from / What mom and dad told me / Spillin’ Jack Daniels all over the drapes” … “Tatoos on his arms and knees / I never thought santa claus would be such a sleaze” … “Cussin’ and coppin’ and playin’ punk-rock / And every once in a while you’d just scratch your jock / Hey! Slick Nick, where are my toys? / You went drinking with the boys”.

Jona Lewie – ‘Stop The Cavalry’
Eén van de meest gedraaide kerstnummers totdat fuckin’ Wham op de proppen kwam met ‘Last Christmas’. En Lewie had het niet eens bedoeld als kerstliedje. Maar toen duidelijk werd dat de single in november (1980) uit zou komen, heeft de slimmerd er nog een regeltje achteraan geplakt: “I wish I was at home for Christmas”.

James Brown – ‘Soulful Christmas’
Zooo, kijk die dancemoves… De tekst is niet veel meer dan een obligaat kerstkaartje. “Merry Christmas and a happy Newyear.” Maar dat maakt geen fuck uit: of het nou over seksmachines, mieren in je broek of kerstmis gaat. Bij James swingt het allemaal als een trein.

Ronettes – ‘I Saw Mommy Kissing Santa Claus’
Schokkend? Net zo erg als dat je er in Nederland achter komt dat Sinterklaas niet bestaat, is het in Amerika bij Santa Claus. Maar als de Boze Boodschap gebracht wordt door The Ronettes dan is het leed dragelijk. Dan word je er zelfs blij van. Happy Christmas!

Pogues & Kirsty MacColl – ‘A Fairytale Of NY City’
Dit is het aller-allermooiste kerstliedje… Pogues-zanger Shane MacGowan en Kirsty MacColl vieren kerst in de daklozenopvang van de NYPD. Het leven is niet gegaan zoals ze hoopten, en ze schelden elkaar de huid vol. (“You scumbag, you faggot, you cheap lousy maggot / Happy Christmas, your arse / I pray God it’s our last”). En tóch houden ze van elkaar.

Gavin Bryars – ‘Jesus’ Blood Never Failed Me Yet’
Dit is zeker niet geschreven voor de kerstdagen. Maar het modern klassieke werk, opgebouwd rondom een opname van een zingende zwerver, roept wel het kerstgevoel op. Overigens was die zwerver helemaal niet zo devoot. Met “Jesus’ blood never failed me yet” bedoelde hij gewoon dat ‘ie wel een glaasje (flesje) wijn lustte. De mooiste versie van dit epos is verschenen in 1975, geproduceerd door Brian Eno en uitgebracht op zijn EG-label. Die versie blijft ingetogen en melancholiek. Jaren later is er een vettige variant op de markt gebracht, waarop ook Tom Waits meejubelt. En ‘tuurlijk werd die een hit…

Otis Redding – ‘Merry Christmas Baby’
Otis-die-dood-is mag in dit rijtje niet ontbreken. Want zoals hij kan jubelen, met die rauwe stem, maakt zelfs dit niemendalletje groots.

Staple Singers – ‘Who Took The Merry Out Of Christmas?’
Een fijne gospel, een soort aanklacht tegen het kerstconsumentisme en een terecht pleidooi voor de christelijke oorsprong: “Who took the merry out of Christmas? People all over the world forgot about Mary.”

Johnny Cash – ‘The Christmas Guest’
Een heel vroom verhaaltje, waarbij Cash zijn karakteristieke parlando-stijl weer tot hogere kunstvorm verheft. Hier bast hij over een man die met kerst wordt bezocht door een zwerver, een oude vrouw en een weeskind. Eenzamen die een warm onthaal krijgen. En wat blijkt later? Het was Jezus in drievoud. Prachtig toch? En dat enkele onzaligen op het idee kwamen om dit nummer te dopen in kerstbelletjes en kerstkoortjes, dat nemen we maar voor lief. Dé stem die hét verhaal vertelt, daar gaat het om.

Fay Lovsky – ‘Christmas Was A Friend Of Mine’
Jeugdsentiment voor alle veertigers, die dit kerststukje via de radio tot ze kregen in hun cv-verwarmde winterkamertjes. Want deze kerstfee kweelde een prachtig, ja gloedvol, liedje.

Temptations – ‘Silent Night’
Als er een groep de eer mag hebben om ‘Stille Nacht’ te zingen, dan zijn het wel The Temptations. Zij brengen een hele vrije interpretatie, met een glansrol voor bariton Paul Williams.

Run DMC – ‘Christmas In Hollis’
Kerst en hiphop, dat zou niet samengaan. Ha! Dan reken je buiten Run DMC. Christmas in Hollis swingt als een gek. Uit de tijd dat hiphop nog leuk was (en Jam Master Jay nog leefde).

Cocteau Twins – ‘Frosty The Snowman’
Gothics die zich aan een Disney-liedje wagen… Het is curieus, maar wel dromerig en mooi. Zo slepend als The Cocteau Twins in hun beste werk kunnen zijn.

Drifters – ‘I’m Dreaming Of A White Christmas’
Good old Bing zong dit nummer met de beste bedoelingen heel gloedvol in. Maar die versie is zo vaak ten gehore gebracht dat elke nieuwe confrontatie steevast zum kotzen is. Dus grijpen we terug op een meer obscure interpretatie – ook meer dan vijftig jaar geleden. Bij The Drifters, de godfathers van de doo-wop, klinkt White Christmas lekker fris, met allerlei gekke stemmetjes. Meer uptempo ook. En rauw. En dan blijkt ook weer wat voor ijzersterke song dit is.

Chet Baker – ‘Silent Night’
Betoverend mooie, zeer subtiele trompetklanken, zoals we van Chet Baker gewend zijn. Zeker in dit stuk, toegesneden op the most wonderful time of the year, klinkt zijn spel als een eenzame fonkelster in een besneeuwde winternacht.

Stevie Wonder – ‘What Christmas Means To Me’
Wat kerst betekent? De gebruikelijke dingen: kalkoen, cadeautjes, mistletoe en ‘love is all around’. Niets nieuws onder de zon, maar als Stevie Wonder het bezingt, dan krijgt het ‘begeisterung’. Dan worden alle banaliteiten verheven. Gloedvol.

Zangeres Zonder Naam – ‘Het Was Maar Een Neger’
Geschreven door Johnny Hoes, in een zeer politiek correcte bui. Om je te overtuigen is hier de integrale tekst:
“’t Liep tegen Kerstmis, hij zocht in de stad / Of iemand voor hem soms een kamer nog had / Maar waar hij ook kwam, even keek men hem aan / Dan schudde men ‘nee’, en dan kon-ie weer gaan / refr.: Hij was maar ’n neger, zo’n zwarte / Zoiets haal je niet in je huis / Omdat je ’t noodlot dan tartte / Want die zwarten zijn immers niet pluis / Hij zag door de ramen de kerstbomen staan / Met glinst’rende bellen en lichtjes eraan / Hij hoorde gezang, ozo vroom en devoot / Terwijl men voor hem alle deuren goed sloot / refr. / In ’t kerkje dat noodde, daar knielde hij neer / Bij ’t ruw-houten kribje, van ons Lieve Heer / Toen vroeg-ie zich af of dat kindje zo klein / Alleen maar voor blanken geboren zou zijn.”

Moonglows – ‘Hey Santa Claus’
Nog een doo-wop nummer, uit 1953. Doo-wop fans waarderen The Moonglows vooral vanwege bariton Harry Fuqua, die schitterde op ‘The ten commandments of love’. Dit kerstding is net zo mooi.

Emotions – ‘What Do The Lonely Do At Christmas?’
Een soort van ‘What becomes of the broken hearted?’, maar dan in kerststijl. Dit is soul op z’n best. Op die zanglijntjes van deze dames kun je me wegdragen.

André Hazes – ‘Eenzame Kerst’
Tja, deze keuze is natuurlijk een open deur. Maar als je het hebt over dramatische kerstliederen, dan kom je toch bij deze smartlapklassieker uit…

Tom Waits – ‘Christmas Card From A Hooker In Minneapolis’
We hebben al veel kerstellende gehad, maar Tom Waits’ tekst – voorgelezen van een kerstkaart van een hoer uit de gevangenis – slaat alles. Eerst schrijft ze haar ex dat alles zo goed gaat (“and I stopped takin dope / and I quit drinkin whiskey / and my old man plays the trombone / and works out at the track”), maar dat is natuurlijk niet zo: “Hey Charlie for christsakes / do you want to know the truth of it? / I don’t have a husband / he don’t play the trombone / And I need to borrow money / to pay this lawyer / And Charlie, hey / I’ll be eligible for parole / Come Valentines Day”.

Bruce Springsteen – ‘Santa Claus Is Coming To Town’
Jahaa, de kerstman blaast wel wat bezieling in The Boss. In deze live-opname gaat hij helemaal loos, een beetje a la ‘Born To Run’. Zelf ben ik niet zo’n grote fan van Springsteen, maar dit kerstfeestje is zeker pakkend!

Sufjan Stevens – ‘Hey Guys! It’s Christmas Time’
In 2006 bracht Sufjan Stevens een vijfdubbel kerst-cd uit, een soort verzamelaar van de kerstplaatjes die hij vanaf 2001 ieder jaar uitbracht. Op Joy uit 2005 stond dit wonderlijke nummer, een soort van ‘Sonic Youth meets Bing Crosby’ met daarover de naïeve zang van Stevens cs. Onwezenlijk maar mooi, heel mooi.

…