Memoires van vader (3)

slagschaduwDeze week is het boek ‘In de slagschaduw van de oorlog. Herinneringen aan een jeugd in de jaren dertig en veertig’ verschenen. Het zijn de memoires van mijn overleden vader Wouter Hugo Douma. Hij was twaalf jaar oud toen de Tweede Wereldoorlog begon en woonde in Wageningen. Hieronder staan twee losse fragmenten over het begin van de Slag om Arnhem, beleefd vanuit Wageningen.

En toen brak 17 september aan. Het was een mooie, zonnige zondagmorgen. Toen ik naar buiten ging zag ik in de struiken van onze voortuin en op de fruitbomen van de boomgaard aan de overkant van de weg allemaal strookjes zilverpapier. Ze dwarrelden ook door de lucht. Zulke zilverpapiertjes werden wel vaker uitgeworpen door geallieerde vliegtuigen. Dat deden ze om de elektronische opsporingsapparatuur van het Duitse luchtafweergeschut te ontregelen. Ik lier er achter aan de Dolderstraat in, om ze te vangen en op te rapen. Achter de kwekerij van Schiphorst, bijna om de hoek van de Oude Bennekomseweg, zag ik een statig eskader zware bommenwerpers aankomen vanuit het zuiden. Plotseling zag ik de bommen er uit tuimelen. Met enorme explosies en rook en vuur kwamen ze vlakbij neer. Ze vielen op de dichtstbijzijnde rand van de woonwijk Sahara en op de Diedenweg.

Je hoorde nu ook het mitrailleurvuur van de strijd op de grond. Mijn oom Gerrit opperde om een loopgraaf te maken, om buiten een schuilplaats te hebben. Die groef hij samen met mijn vader en de buurman. Eelko en ik hielpen mee. Het werd een grote W-vormige schuilloopgraaf tussen de bessenstruiken in onze achtertuin. Zo waren we beschermd en konden we toch zien wat er gebeurde in plaats van in de kelder te kruipen. Tijdens het overkomen van nieuwe vluchten stonden of zaten we daar dan, samen met de buren. Nog hoor ik het aanhoudende geklaag van hun kleine Cora, van nog geen drie jaar oud. Tussen het zware gedreun van de vliegtuigen klonk haar stemmetje: “Mama, ‘k ben d’r bang voooor! ‘k Ben d’r bang voooor!”

‘In de slagschaduw van de oorlog’ is een boekje van 80 pagina’s met hard cover en kost 12,50 euro (exclusief verzendkosten). Wil je exemplaren bestellen? Mail mij dan: leendertdouma@xs4all.nl.

Memoires van vader (2)

slagschaduwVolgende week verschijnt het boekje ‘In de slagschaduw van de oorlog. Herinneringen aan een jeugd in de jaren dertig en veertig’. Het zijn de memoires van mijn overleden vader Wouter Hugo Douma. Hij was twaalf jaar oud toen de Tweede Wereldoorlog begon en woonde in Wageningen. Hieronder staan twee losse fragmenten over de bommenwerpers en de V1.

In zulke nachten begonnen eerst de honden in de buurt klaaglijk te janken. Zij hoorden dan al de hoge frequentietonen van de luchtvloot die er aan kwam. Daarna kwam het voortdurende dreunende geluid van honderden vliegtuigen tegelijkertijd. Je kon ze niet zien, maar wel de zenuwachtig heen en weer gaande zoeklichten. Het dreunen werd af en toe begeleid door het knallen van afweergeschut in de omgeving en het gieren van jagers die luchtgevechten aangingen.

Maar het meest schokkend was de volledig onverwachte treffer op de avond van 26 maart 1943. Met oorverdovend geraas vloog er iets vlak over ons huis. Ik kromp ineen in de huiskamer. Direct daarop hoorde ik een donderende klap. Een eindje achter ons huis zagen we een rode gloed, maar we konden niet thuisbrengen wat er gebeurd was. De volgende dag bleek de wijk Het Rode Dorp, hemelsbreed een kilometer van ons huis, ernstig getroffen door een zwaar projectiel. De explosie had tientallen doden en een enorme ravage veroorzaakt. Al gauw werd er verteld dat het om een experimenteel wapen van de Duitsers ging: een V1.

‘In de slagschaduw van de oorlog’ is een boekje van 80 pagina’s met hard cover en kost 12,50 euro (exclusief verzendkosten). Wil je exemplaren bestellen? Mail mij dan: leendertdouma@xs4all.nl.

Memoires van vader (1)

slagschaduwBinnenkort verschijnt het boekje ‘In de slagschaduw van de oorlog. Herinneringen aan een jeugd in de jaren dertig en veertig’. Het zijn de memoires van mijn overleden vader Wouter Hugo Douma. Hij was twaalf jaar oud toen de Tweede Wereldoorlog begon en woonde in Wageningen. Hieronder staan wat losse fragmenten over de evacuatie van Wageningen, op 10 mei 1940 en de dagen daarna.

Ondertussen was de evacuatie van het melkvee van de boerderijen achter ons en in het Binnenveld al aan de gang. Dat moest verplicht mee met de boeren die vertrokken. Het kon niet achterblijven zonder gemolken te worden. In het evacuatieplan stond dan ook dat de koeien werden ingescheept in een aantal veeschuiten. Die lagen klaar in de haven. De dieren werden bijeengedreven in een steeds groter wordende kudde. Bij ons op de verharde weg werd het een chaos. Veel angstig geworden koeien liepen de dammetjes van de huizen naar de weg over. Ze sprongen over de tuinhekjes en probeerden in de achtertuinen te komen. De bewoners probeerden ze daar weer uit te werken. Wat een bizar beeld van ontreddering! De angstig loeiende koeien. De vertrapte voortuinen. De schreeuwende en vloekende begeleiders, die de dieren met stokken voortjoegen over de met koeienstront vervuilde straat.

Soms, als het veilig was, mocht je op het dek zijn. Het laatste beeld dat ik van die beruchte 10e mei 1940 op m’n netvlies heb staan is dat van de avondschemering over de Grebbeberg. Daarboven stortte een brandend vliegtuig neer.

Wat mij van die dagen in Haastrecht nog het meest is bijgebleven is een onwezenlijke sfeer op dinsdagmiddag. De zon scheen bloedrood door een dikke grijze nevel. En uit die nevel dwarrelden allemaal asdeeltjes en verbrand papier naar beneden, vergezeld van een benauwde branderige geur. Heel unheimisch, apocalyptisch bijna. En het hield maar niet op. Eerst wisten we niet wat er aan de hand was. Later hoorden we dat het kwam door het brandende Rotterdam.

We zaten in de open laadbak van de vrachtwagen. Ik zal nooit vergeten dat we door de compleet verwoeste binnenstad van Rhenen reden. Overal smeulde en rookte het in de zurig ruikende puinhopen. De Grebbeberg stond in het lentegroen, maar wij reden vooral langs kapotgeschoten en zwartgeblakerde bomen. Langs de hoofdweg tussen Utrecht en Arnhem lagen stapels lijken van gesneuvelde soldaten, afgedekt met grauwe zeilen.

Alleen kwam plotseling de hond van de buren tevoorschijn. Heel aarzelend. Die had zich tijdens onze evacuatie losgerukt van het hek waaraan ze was vastgebonden. Maar ze was helemaal de oude niet meer. Ze liep versuft en angstig rond met haar eigen trauma van het oorlogsgeweld.

‘In de slagschaduw van de oorlog’ is een boekje van ongeveer tachtig pagina’s met hard cover. Wil je exemplaren bestellen? Mail mij dan: leendertdouma@xs4all.nl.