William Boyle | Leendert Douma

In 2010 maakte The Arcade Fire hun beste album tot nu toe: The Suburbs, dat volledig gaat over het opgroeien in buitenwijken van Amerikaanse steden als Houston. Heeft William Doyle nu met Your Wilderness Revisited de Engelse pendant gemaakt?

Monowijken, doorzonsteden, vinexia, tuinsteden, uitbreidingswijken, voorsteden, woonerfparadijzen, plantafelsteden, sherrywijken, slaapsteden, bloemkoolwijken of zoals ze in het Engels zo mooi zeggen: a sprawl of houses. Of het nou in Amerika, Engeland of Nederland is, overal zijn ze te vinden. Het draait er vooral om verveling. Verveling gestold in baksteen en asfalt, omringd door stoepgroente, veel perkjes en houtwallen. Lees de roman Lelystad van Joris van Casteren uit 2009 er maar eens op na. Hij omschrijft treffend het totale gebrek aan verbeelding.

“In Lelystad waren de dingen zoals ze waren. Een brievenbus was een brievenbus, een parkeerplaats een parkeerplaats. Bomen leken niet op kromgegroeide gestalten, ze waren netjes aangeplant. Niets leek ergens anders op, alles leek op zichzelf. Lelystad was een serum tegen de verbeelding.”

En:

”Lelystad was gemaakt door praktische mensen die niets aan het toeval wilden overlaten. Elke mogelijke aanzet tot chaos was bij voorbaat beteugeld. In Lelystad bestonden geen onverwachte vormen die associaties opriepen.”

Apathisch
Win Butler beschrijft hetzelfde. In het titelnummer van The Suburbs zingt hij bijvoorbeeld over de revolutie, een puberale ‘suburban war’. Die komt er niet van omdat iedereen in de jaren zeventig-wijken te apathisch is. En nog zoiets: aan het eind van de plaat zingt Butlers vrouw Régine Chassagne in The Sprawl II: “They heard me singing and they told me to stop / Quit these pretentious things and just punch the clock”, om vervolgens eindeloze bergenreeksen van ‘dead shopping malls’ te zien.

De nieuwe wijken van de 20e en 21e eeuw lijken te zijn gebouwd om iedereen in een stramien te duwen. De stedenbouwkundigen geloofden werkelijk dat ze op zo’n manier een perfecte samenleving konden schapen, zo blijkt ook uit de stukjes geschiedschrijving in Van Casterens boek. Wat ze vooral creëerden was saaiheid, en op den duur verval. De wijken horen van mensen te zijn, maar in suburbia is het andersom: de mensen zijn ondergeschikt aan het stedenbouwkundig plan. En dat is dodelijk.

Universeel
The Suburbs of Your Wilderness Revisited hadden dus typisch Nederlandse platen kunnen zijn. En andersom hadden Lelystad of het Millersdale van Boyle in Zuid-Engeland net zo goed de Woodlands-verkaveling in Houston kunnen zijn, waar Arcade Fire-voorman Win Butler en zijn broer William opgroeiden. Suburbia is misschien niet universeel, maar toch zeker een gedeeld gevoel in de hele westerse wereld.

David Lynch
The Suburbs appelleert aan een soort van Wonder Years-gevoel, dat veel (dertigers), veertigers en vijftigers moeten herkennen. Jeugdsentiment naar de tijd dat alles zich traag maar overzichtelijk voortbewoog. (Luister maar naar We Used To Wait van The Arcade Fire.) Waar elk detail werd uitvergroot. Want ja, in suburbia gebeurde nooit iets… Dacht je dan. De nieuwbouwwijken hebben een Wonder Years-kant, maar ook een donkere David Lynch-kant (denk maar aan Blue Velvet). En er speelt zich allerlei ellende a la American Beauty af, verborgen achter de gevelrijen en voortuintjes van de slaapsteden.

Veranderen
William Doyle, Win Butler en Joris van Casteren keren alledrie terug naar hun suburbia. Op Your Wilderness Revisited enThe Suburbs en in Lelystad nemen zij allen de rol aan van ‘betrokken toerist’. Ze zijn op zoek naar het Wonder Years-gevoel, maar komen bedrogen uit – William Doyle nog het minst, hij is vooral overweldigd (“And so everything fell upon me / Cascading indefinitely”, zo opent hij zijn plaat).
De markante figuren uit hun tijd, hun jeugdvrienden, familie, ze zijn grotendeels verdwenen of compleet veranderd. Hun geest bleef niet in de kale stenen en het grijze beton hangen. “It felt like my hometown left with the people”, zegt Butler in een interview. “It’s someone else’s town now, but it’s not my town.” Dat is best logisch. De nieuwbouwwijk is niet bedoeld als bibliotheek van herinneringen, zoals de oude stadscentra dat zijn. Ze zijn ook niet bedoeld om je aan te hechten. Ze zijn gebouwd om te veranderen, zo concludeert Butler in Suburban War:
“This town’s so strange / They built it to change / And while we’re sleeping, all the streets, they rearrange”

Non-descript
Butler had net zo goed de betrokken toerist kunnen uithangen in de Tarthorst. Alle nieuwbouwwijken blijken inwisselbaar. Of Toolenburg Zuid. Brandevoort. Passewaaij. Baanhoek West. Dierdonk. De Groote Wielen. De Leesten. Holbroek Zuid. Hatert. De Reeshof. Floriande. Waterdonken. Het Onderdijks. Dragonder Oost. De Eijken. Weidevenne. Hulzebraak 3. Zilverackers. Beverwaard. Ossehaar. De Piekenhoef. Wissinkbrink. Roombeek. Bangert-Oostpolder. Vleuterweide. Hamburgerbroek. De Blauwe Zoom. De Vosholen. Veller. Vaesrade. Het zijn non-descripte namen voor even non-descripte wijken in Nederland, en het maakt– als niet stedenbouwkundige – ook niet uit in welke tijd ze gebouwd zijn. De herinneringen zijn toch vervaagd.

Marcel Proust
Of niet? William Doyle staat in die zin tegenover Butler en Van Casteren. Hij zwelgt in de hernieuwde kennismaking – een beetje zoals in À la recherche du temps perdu van Marcel Proust. “The architecture and the planning of the modern British suburb influenced this album as much as the experiences and emotions I superimposed upon that landscape at a formative age,” schrijft Doyle over de invloed van de county of Hampshire op zijn plaat. “I started creating in these places, I started to expand myself in these places, I grappled with grief and loss in these places.” En nu ziet hij vooral ook de schoonheid van de suburbs waar hij is opgegroeid.

Intellectualistisch
Muzikaal doet Doyle’s plaat wel denken aan The Arcade Fire, maar er zijn ook associaties met de vroege Genesis. Je hoort jazz en ambient, krautrock, blue-eyed soul en melodische pop: een ‘fine blend’ van stijlen en genres die nog het dichtst in de buurt komt van Another Green World van Brian Eno – alhoewel William Doyle veel uitbundiger zingt. Het album is wel erg intellectualistisch en minder op gevoel. Als je dan perse zou willen vergelijken met The Suburbs, dan valt dat volledig in het voordeel van die laatste uit.

Design guide
Niks ten nadele van William Doyle. Hij zette voor Your Wilderness Revisited zijn succesvolle synthipop-carrière als East India Youth aan de kant en maakte gewoon een prachtplaat. Het project krijgt zelfs de goedkeuring van De Allerhoogste… Brian Eno is fan en doet even mee op het nummer Design Guide. In het intro leest hij een aantal holle ontwerperstermen op, waar de stedenbouwkundigen en architecten van suburbia zich aan mogen houden. “Distinctive and positive identity… An understandable layout… A sense of place… Informal interaction among people… Locally distinctive… Safe… Welcoming… Create visual interest… Active street frontages… The presence of gateways… Adaptability within the open space… Decreasing dependency… A sense of community… “

Het stedenbouwkundig plan. Dodelijk? Of moeten we wat meer door de ogen van William Doyle kijken?