E L U C I D | Leendert Douma

Vaak hou ik hier een stichtelijk praatje aan het eind van het jaar. Dat de wereld vol ellende is, enzo, en dat het fijn is dat er muziek is om ons te troosten. Ik heb daar dit jaar helemaal geen zin in. Dat er ellende is, weten jullie allemaal. Dat er mooie muziek is uitgekomen ook. Dus cut the crap: daar gaan we nu bij stil staan.

Allereerst de 24 van 24, de beste albums van het jaar. Hier is de gehele lijst. Lees de recensies in de links.

Heb je even 22 uur en 13 minuten? Luister dan de hele 24 van 24 op Spotify:

Ik heb natuurlijk weer heel veel weg moeten strepen. Dat doen pijn. Het is zo zonde dat ik de nieuwe albums van bijvoorbeeld Einstürzende Neubauten en Nick Cave & The Bad Seeds niet in mijn lijst kon opnemen (ik kom hier nog op terug). Of die van Arooj Aftab – alhoewel die net iets minder indruk maakte dan haar prachtige Vulture Prince uit 2021. De ‘drugsbaronnen’ van Fat White Family brachten ook weer een onnavolgbare plaat uit. Eigenlijk had ik de ‘ambient-soul-plaat’ Contezza van Laryssa Kim bij jullie onder de aandacht willen brengen en de fijne field recordings van Kate Carr die opnames maakte tijdens een zomerse reis door Londen. (Bij deze dan en bij deze dan.) Dan waren er ook nog vaste waarden als Brittany Howard, Chelsea Wolfe en The Bug, die ook dit jaar weer kwaliteit leverden.

Albumhoes

De best verpakte plaat vind ik Fil O Fenjoon van het duo ZÖJ. Schattig toch? De muziek hoef je verder niet te luisteren.

Re-releases en compilaties

Hoe langer de popgeschiedenis zich uitstrekt, hoe meer men terugblikt via heruitgaven. Ik ben daar niet vies van. Hier is mijn top 10 van re-releases, compilaties en tribute-albums. Eighties rule dit jaar! Fijn is dat er ook veel obscuur materiaal werd opgedoken uit de archieven.

Control I’m Here: Adventures On The Industrial Dancefloor 1983 – 1990
Pixies – At The BBC, 1988-91
Harde Smart Volume 2: Flemish & Dutch Grooves From The 80’s
Ghana Special 2: Electronic Highlife & Afro Sounds In The Diaspora (1980-93)
Everyone’s Getting Involved: A Tribute To Talking Heads’ Stop Making Sense
Sprung aus den Wolken – 1981 West-Berlin
Heaven Sent: The Rise Of New Pop 1979-1983
Throbbing Gristle – The Third Mind Movements
Cocteau Twins, Harold Budd – The Moon And The Melodies (2024 remaster)
GAS – GAS

Song van het jaar

Een van de mooiste stukken – ik weet niet of ik het echt een ‘song’ kan noemen – die ik dit jaar hoorde was Pattern In Heritage van Canberk Ulaş, een Turkse duduk-speler die nu in Zweden woont. Canberk Ulaş laat de geluiden van het traditionele instrument samenvallen met elektronische klanktapijten die zo lijken weggehaald bij de geluidsmagiërs van Coil. Zeker het tweede deel van Pattern In Heritage is adembenemend van verstilde schoonheid!

Clip van het jaar

Zal ik gaan voor een superkunstzinnige clip of voor een grappig commerciële? Ach, ik doe allebei. Zo is de clip Tiger Laughs van Andrey Kirichenko een prachtig staaltje bewegende naïeve kunst. Maar eigenlijk smolt ik ook meteen voor de clip van Europapa – nog ver voor al dat gedoe begon… Hier zijn ze allebei.

Concerten

Hier wat foto’s die ik maakte van het allerbeste concert van het jaar: Nick Cave & The Bad Seeds speelden op 29 september de Über Arena in Berlijn plat. “We hadden kippenvel, we hebben gehuild, gezongen en wild gedanst. Het was halleluja fucking goed!”, schreef ik op social media en daar heb ik nog steeds niks aan toe te voegen. Cave’s oude kompaan Blixa Bargeld stond met zijn band Einstürzende Neubauten een half weekje eerder in TivoliVredenburg Utrecht. Ze gaven een prachtig concert, niet meer zo lawaaiig als vroeger maar vol subtiele ritmes en melancholieke sferen. En er waren nog meer ouwe rotten die anno 2024 nog steeds wisten te overtuigen: ik was flabbergasted door de show van Massive Attack in het Spoorpark in Tilburg en ik ging lekker uit m’n plaat bij The Human League in TivoliVredenburg.

Maar de leukste dingen vinden plaats in de kleinste zaaltjes. De oudgedienden van It Dockumer Lokaeltsje overtuigden in Willemeen Arnhem en over het meest verrassende optreden van het jaar heb ik al geschreven in de recensie van Bibi:1 van Porcelain id. Ga hen zien als je kan! Iemand anders om in de gaten te blijven houden is Douglas Dare. Wij zagen hem shinen in de kleine dependance van Berghain in Berlijn.

Boeken

Het is een cliché, maar waar. Voor mij gold dit jaar meer dan ooit: ik lees niet, ik schrijf. Met het schaamrood op de kaken beken ik dat ik nauwelijks boeken of e-books heb gelezen – en al helemaal weinig over muziek. Wie de recensies van de 24 van 24 nauwlettend heeft gelezen, is opgevallen dat er in élk stuk – en in dit overzicht – het zinnetje ‘ik kom hier nog op terug’ staat. Het is mijn eigen kleine ode aan de gelijknamige roman van Rob van Essen, een van de meest originele boeken die ik dit jaar heb gelezen.

Maar dat terzijde; muziekboeken nu. Ik kocht eentje in de ramsj en die heb ik verslonden. Het was de verzamelbundel De Beste Muziekverhalen Van 1945 Tot Nu, samengesteld en ingeleid door Leon Verdonschot (‘nu’ is 2008, het jaar waarin de bundel verscheen). Het is een geweldig stukje geschiedenis van de muziekjournalistiek! Een ander oudje is het prentenboek Where’s Bowie? – een soort Waar Is Wally, maar dan met karakters als Ziggy Stardust, Major Tom, de Thin White Duke en Bowie in Berlijn. Ik kocht het in een Duits museum.

Dan nog een stukje Arnhemse nostalgie: dit jaar verscheen het boek George Jazzcafé, Een Arnhemse Legende van Peter Bierhaus en Kees de Bruijn. Zij brachten op prachtige wijze de geschiedenis in kaart van de kleine bruine kroeg (1974 – 1996), waar werkelijk alle jazzgrootheden speelden – van Chet Baker tot Dexter Gordon tot Art Blakey. Er zit zelfs een cd bij van een concert van Chet bij George (een optreden dat ikzelf heb gemist, we wilden geen kaartje kopen omdat we anders geen geld meer hadden voor bier…).

De doden

Regelmatig schrijf ik voor weblog Ondergewaardeerde Liedjes een in memoriam voor artiesten die gaan hemelen. Dit jaar ging het bijvoorbeeld over Frank Z van Abwärts, Aston ‘Familyman’ Barrett, Karl Wallinger, Jean-Marie Aerts of Roli Mosimann van Swans. En natuurlijk over zanger Damo Suzuki van de legendarische krautrock-band Can. In het nummer Paperhouse schreeuwt hij het uit: “You can make everything what you want with the mind.”

Dat lijkt mij de perfecte nieuwjaarsboodschap. Ik wens jullie allemaal een gelukkig en creatief 2025.

–

‘Revelator’ komt van ‘to reveal’: openbaren (ik kom hier nog op terug). De openbaarder is in dit geval E L U C I D. Die vormt samen met rapper billy woods het duo Armand Hammer, maar allebei zijn ze solo beter. billy woods haalde met Aethiopes mijn 22 van 22. Dit jaar is het de beurt aan E L U C I D solo. (Die spaties horen blijkbaar in zijn naam, net als billy woods zonder hoofdletters is.)

Veteranen billy woods en E L U C I D zijn al jarenlang voorman van de New Yorkse underground ‘abstract hiphop’. Zij trekken hun muziek op uit soundscapes vol noise, ambient drones, glitches en distortion. Laag over laag over laag geschoven, de hectische collages doen zelfs een beetje denken aan de beste platen van Public Enemy. Maar E L U C I D combineert die elektronica met live instrumenten, in casu drums van producer Jon Nellen en bas van Luke Stewart (die we kennen van de ‘avant jazz’ band Irreversible Entanglements). Zij vormen een mooie combi met de atonale industriële geluidstapijten die op REVELATOR worden opgetrokken. Het geeft de muziek wat meer body. Net als de zware basstem van E L U C I D overigens; hij kan klinken als een profeet die declameert uit de Openbaringen van apostel Johannes (in het nummer CCTV), maar ook als de bariton van een Barry White-achtige bedgenoot (SKP).

E L U C I D gaat op zijn derde solo-album REVELATOR ook fijne samenwerkingen aan met avantgarde-talenten als August Fanon, Child Actor, DJ Haram, The Lasso, Skech185 en uiteraard billy woods. Met z’n allen bouwen ze een sfeer op die zowel gedesoriënteerd is als geheimzinnig. En ook beangstigend. In opener THE WORLD IS DOG horen we naast hiphop ook elementen van punk en drum ’n bass. In CCTV horen we gitaren die zo lijken weggelopen bij stadsgenoten Swans. Maar er zijn ook dromerige tracks, zoals het synhi-gestuurde IKEBANA of het psychedelische 14.4. De laatste track – ZIGZAGZIG – is gemaakt in coöperatie met DJ Haram. Het is de meest denkbare industriële kakafonie ter afsluiting van E L U C I D’s ‘feestje’…

Waar heeft de openbaarder het zoal over? E L U C I D rapt over de horror van modern leven en de dagelijkse struggle in New York, maar ook over de genocide in Gaza. En soms over allebei tegelijk. Over een abstracte collage – het lijkt wel een verstoorde radio – stottert hij “my … landlord … is … a … zionist”. Hij heeft het over onderdrukking en slavernij. Mensen zijn “chess pieces tot he checkerboard, life-size”. Het is echter niet alleen ellende. E L U C I D praatzingt ook over zijn familie en de kracht die hij daaruit put. Dan is hij prachtig poëtisch en rapt zinnen als “I squeeze my children’s hand and walk hard against the wind”. (Maar het moeten ook niet teveel familieleden slash kinderen worden, hahaha. Zijn meest geciteerde uitspraak op REVELATOR is: “I make gorgeous babies / But I’m done making N-words”.)

–

ELUCID · REVELATOR

–

Alle beste albums van 2024:

Leendert Douma

Tagarchief: E L U C I D

Jaaroverzicht 2024

E L U C I D – REVELATOR