Henrik Meierkord | Leendert Douma

Vaak hou ik hier een stichtelijk praatje aan het eind van het jaar. Dat de wereld vol ellende is, enzo, en dat het fijn is dat er muziek is om ons te troosten. Ik heb daar dit jaar helemaal geen zin in. Dat er ellende is, weten jullie allemaal. Dat er mooie muziek is uitgekomen ook. Dus cut the crap: daar gaan we nu bij stil staan.

Allereerst de 24 van 24, de beste albums van het jaar. Hier is de gehele lijst. Lees de recensies in de links.

Heb je even 22 uur en 13 minuten? Luister dan de hele 24 van 24 op Spotify:

Ik heb natuurlijk weer heel veel weg moeten strepen. Dat doen pijn. Het is zo zonde dat ik de nieuwe albums van bijvoorbeeld Einstürzende Neubauten en Nick Cave & The Bad Seeds niet in mijn lijst kon opnemen (ik kom hier nog op terug). Of die van Arooj Aftab – alhoewel die net iets minder indruk maakte dan haar prachtige Vulture Prince uit 2021. De ‘drugsbaronnen’ van Fat White Family brachten ook weer een onnavolgbare plaat uit. Eigenlijk had ik de ‘ambient-soul-plaat’ Contezza van Laryssa Kim bij jullie onder de aandacht willen brengen en de fijne field recordings van Kate Carr die opnames maakte tijdens een zomerse reis door Londen. (Bij deze dan en bij deze dan.) Dan waren er ook nog vaste waarden als Brittany Howard, Chelsea Wolfe en The Bug, die ook dit jaar weer kwaliteit leverden.

Albumhoes

De best verpakte plaat vind ik Fil O Fenjoon van het duo ZÖJ. Schattig toch? De muziek hoef je verder niet te luisteren.

Re-releases en compilaties

Hoe langer de popgeschiedenis zich uitstrekt, hoe meer men terugblikt via heruitgaven. Ik ben daar niet vies van. Hier is mijn top 10 van re-releases, compilaties en tribute-albums. Eighties rule dit jaar! Fijn is dat er ook veel obscuur materiaal werd opgedoken uit de archieven.

Control I’m Here: Adventures On The Industrial Dancefloor 1983 – 1990
Pixies – At The BBC, 1988-91
Harde Smart Volume 2: Flemish & Dutch Grooves From The 80’s
Ghana Special 2: Electronic Highlife & Afro Sounds In The Diaspora (1980-93)
Everyone’s Getting Involved: A Tribute To Talking Heads’ Stop Making Sense
Sprung aus den Wolken – 1981 West-Berlin
Heaven Sent: The Rise Of New Pop 1979-1983
Throbbing Gristle – The Third Mind Movements
Cocteau Twins, Harold Budd – The Moon And The Melodies (2024 remaster)
GAS – GAS

Song van het jaar

Een van de mooiste stukken – ik weet niet of ik het echt een ‘song’ kan noemen – die ik dit jaar hoorde was Pattern In Heritage van Canberk Ulaş, een Turkse duduk-speler die nu in Zweden woont. Canberk Ulaş laat de geluiden van het traditionele instrument samenvallen met elektronische klanktapijten die zo lijken weggehaald bij de geluidsmagiërs van Coil. Zeker het tweede deel van Pattern In Heritage is adembenemend van verstilde schoonheid!

Clip van het jaar

Zal ik gaan voor een superkunstzinnige clip of voor een grappig commerciële? Ach, ik doe allebei. Zo is de clip Tiger Laughs van Andrey Kirichenko een prachtig staaltje bewegende naïeve kunst. Maar eigenlijk smolt ik ook meteen voor de clip van Europapa – nog ver voor al dat gedoe begon… Hier zijn ze allebei.

Concerten

Hier wat foto’s die ik maakte van het allerbeste concert van het jaar: Nick Cave & The Bad Seeds speelden op 29 september de Über Arena in Berlijn plat. “We hadden kippenvel, we hebben gehuild, gezongen en wild gedanst. Het was halleluja fucking goed!”, schreef ik op social media en daar heb ik nog steeds niks aan toe te voegen. Cave’s oude kompaan Blixa Bargeld stond met zijn band Einstürzende Neubauten een half weekje eerder in TivoliVredenburg Utrecht. Ze gaven een prachtig concert, niet meer zo lawaaiig als vroeger maar vol subtiele ritmes en melancholieke sferen. En er waren nog meer ouwe rotten die anno 2024 nog steeds wisten te overtuigen: ik was flabbergasted door de show van Massive Attack in het Spoorpark in Tilburg en ik ging lekker uit m’n plaat bij The Human League in TivoliVredenburg.

Maar de leukste dingen vinden plaats in de kleinste zaaltjes. De oudgedienden van It Dockumer Lokaeltsje overtuigden in Willemeen Arnhem en over het meest verrassende optreden van het jaar heb ik al geschreven in de recensie van Bibi:1 van Porcelain id. Ga hen zien als je kan! Iemand anders om in de gaten te blijven houden is Douglas Dare. Wij zagen hem shinen in de kleine dependance van Berghain in Berlijn.

Boeken

Het is een cliché, maar waar. Voor mij gold dit jaar meer dan ooit: ik lees niet, ik schrijf. Met het schaamrood op de kaken beken ik dat ik nauwelijks boeken of e-books heb gelezen – en al helemaal weinig over muziek. Wie de recensies van de 24 van 24 nauwlettend heeft gelezen, is opgevallen dat er in élk stuk – en in dit overzicht – het zinnetje ‘ik kom hier nog op terug’ staat. Het is mijn eigen kleine ode aan de gelijknamige roman van Rob van Essen, een van de meest originele boeken die ik dit jaar heb gelezen.

Maar dat terzijde; muziekboeken nu. Ik kocht eentje in de ramsj en die heb ik verslonden. Het was de verzamelbundel De Beste Muziekverhalen Van 1945 Tot Nu, samengesteld en ingeleid door Leon Verdonschot (‘nu’ is 2008, het jaar waarin de bundel verscheen). Het is een geweldig stukje geschiedenis van de muziekjournalistiek! Een ander oudje is het prentenboek Where’s Bowie? – een soort Waar Is Wally, maar dan met karakters als Ziggy Stardust, Major Tom, de Thin White Duke en Bowie in Berlijn. Ik kocht het in een Duits museum.

Dan nog een stukje Arnhemse nostalgie: dit jaar verscheen het boek George Jazzcafé, Een Arnhemse Legende van Peter Bierhaus en Kees de Bruijn. Zij brachten op prachtige wijze de geschiedenis in kaart van de kleine bruine kroeg (1974 – 1996), waar werkelijk alle jazzgrootheden speelden – van Chet Baker tot Dexter Gordon tot Art Blakey. Er zit zelfs een cd bij van een concert van Chet bij George (een optreden dat ikzelf heb gemist, we wilden geen kaartje kopen omdat we anders geen geld meer hadden voor bier…).

De doden

Regelmatig schrijf ik voor weblog Ondergewaardeerde Liedjes een in memoriam voor artiesten die gaan hemelen. Dit jaar ging het bijvoorbeeld over Frank Z van Abwärts, Aston ‘Familyman’ Barrett, Karl Wallinger, Jean-Marie Aerts of Roli Mosimann van Swans. En natuurlijk over zanger Damo Suzuki van de legendarische krautrock-band Can. In het nummer Paperhouse schreeuwt hij het uit: “You can make everything what you want with the mind.”

Dat lijkt mij de perfecte nieuwjaarsboodschap. Ik wens jullie allemaal een gelukkig en creatief 2025.

–

Wat maakt jou tot de persoon die je bent? De Engelse filosoof John Locke (1632 – 1704) formuleerde daar een antwoord op in zijn Essay Concerning Human Understanding: je bent wie je bent door de gedachten die je hebt en het verleden dat je je herinnert. Volgens Locke is het geheugen een ‘magazijn van kennis’, waarin we informatie uit onze zintuigen opslaan die we later weer kunnen gebruiken. Maar de Schotse filosoof David Hume (1711 – 1776) beschouwde het geheugen als verbeelding. Hume stelde dat we ons verleden niet onthouden, maar herinneringen construeren op basis van eerdere ervaringen.

Magazijn of constructie, waarschijnlijk is het geheugen allebei. Maar de blik van Locke en Hume is te nauw. Zij bekijken herinneringen als alleen iets van een individu, terwijl het ook altijd wordt beïnvloed door anderen. Dat stelt de Duitse literatuur- en cultuurwetenschapper Aleida Assman in een boeiend interview met Filosofie Magazine: Om te herinneren heb je altijd een ander nodig. Samen met haar man, egyptoloog Jan Assman, ontwikkelde ze het idee van een collectief geheugen. Die ‘ander’ die het geheugen beïnvloedt, kan ook heel abstract zijn. Het kan gaan om mensen, maar ook om ingebeeld personen, symbolen, voorwerpen, gebouwen en culturen. Of om remixers (ik kom hier nog op terug).

Dat roept veel vragen op als je weer de stap terug maakt naar jezelf. In hoeverre is een individuele herinnering nog authentiek? Herinner je je wat er werkelijk gebeurd is of herinner je de foto’s die van een gebeurtenis zijn gemaakt of de verhalen die erover worden verteld? Zijn dat niet bewerkingen van de werkelijkheid? En als je dat dan doortrekt, bestaat er dan überhaupt wel verschil tussen feit en fictie?

Eigenlijk zijn het dit soort vragen en gedachten waarover het een uur en twaalf minuten lang gaat op de twee cd’s Visitors To Erinnerungen van Henrik Meierkord en een keur aan collaborators. Henrik Meierkord is een componist en cellist uit Stockholm. Als componist maakt hij werken die balanceren tussen meditatief ambient en ontregelend in de traditie van modern klassiek en avantgarde (denk Karlheinz Stockhausen, denk Arnold Schönberg). Als cellist brengt hij vaak intieme en intense emoties in. Zijn instrumentale stukken gaan vaak over het onbewuste, over tijdsbeleving of over dromen en meditatie, maar Meierkord wordt gelukkig nooit vaag of zwaar. Zijn output is overigens immens. In 2024 heeft hij negen (!) albums uitgebracht plus nog een zooi EP’s en singles.

Een van zijn beste werken is het beklemmende Erinnerungen. Toen hij dat voltooid had, vroeg Henrik Meierkord twaalf remixers annex producers annex geluidskunstenaars om hun eigen herinneringen te verkennen en te laten versmelten met zijn track – om zo te werken aan een soort muzikaal collectief geheugen met nieuwe emotionele dieptes. Het gaat om grootheden uit het wereldje, met illustere namen als Glåsbird, Moss Covered Technology, Wil Bolton, Distant Fires Burning (de Belgische Gert De Meester), Ümlaut (Jeff Düngfelder die ook tekende voor het prachtige artwork) en Logic Moon.

De twaalf ‘bezoekers’ kregen volledig de vrije hand in het bewerken of omzetten van Erinnerungen. Zo ontstonden twee hele complete cd’s. Je hebt nergens het gevoel dat je weer naar hetzelfde stuk zit te luisteren. Integendeel: de muziek gaat alle kanten op. Zo vertimmert Autistici het tot een verontrustend stuk abstracte geluidskunst. In de bewerking van Wil Bolton rijzen de Erinnerungen-klanken van Meierkord rustig op uit een zee van ruis. Jupi/ter maakt er onheilspellende bombast van. De subtiliteit van OdNu doet denken aan die van Coil. En heel bijzonder is de Ancient Memory-mix van Ümlaut vol mijmerende samples van spoken word tussen noise- en celloklanken. Aan het einde van deze boeiende reis door het collectieve geheugen hoor je als uitsmijter de originele versie van Henrik Meierkord.

Dan blijf je achter met een herinnering aan de uitspraak van een andere filosoof: Søren Kierkegaard (1813 – 1855). “Wanneer het geheugen steeds weer wordt opgefrist, verrijkt ze de ziel met een massa details.” Vistors To Erinnerungen is een prachtplaat.

–

Alle beste platen van 2024:

Leendert Douma

Tagarchief: Henrik Meierkord

Jaaroverzicht 2024

Henrik Meierkord – Visitors To Erinnerungen