Jaaroverzicht 2024

Vaak hou ik hier een stichtelijk praatje aan het eind van het jaar. Dat de wereld vol ellende is, enzo, en dat het fijn is dat er muziek is om ons te troosten. Ik heb daar dit jaar helemaal geen zin in. Dat er ellende is, weten jullie allemaal. Dat er mooie muziek is uitgekomen ook. Dus cut the crap: daar gaan we nu bij stil staan.

Allereerst de 24 van 24, de beste albums van het jaar. Hier is de gehele lijst. Lees de recensies in de links.

  1. Charli xcx – Brat
  2. The Cure – Songs Of A Lost World
  3. Porcelain id – Bibi: 1
  4. Meis – Zwart/Wit
  5. Jan Jelinek – Social Engineering
  6. Nia Archives – Silence Is Loud
  7. Bolis Pupul – A Letter To Yu
  8. Kim Gordon – The Collective
  9. v/a (Red Hot) – TRAИƧA
  10. E L U C I D – REVELATOR
  11. Personal Trainer – Still Willing
  12. Xiu Xiu – 13th Frank Baltreme Italian Stiletto With Bison Horn Grips
  13. Beth Gibbons – Lives Outgrown
  14. Kendrick Lamar – GNX
  15. Nicolás Jaar – Piedras 1 & 2
  16. De Mannen Broeders – Sober Maal
  17. JPEGMAFIA – I Lay Down My Life For You
  18. Henrik Meierkord – Visitors To Erinnerungen
  19. Rachel Chinouriri – What A Devastating Turn Of Events
  20. A Lily – Saru I-Qamar
  21. cupcaKKe – Dauntless Manifesto
  22. Kee Avil – Spine
  23. Roos Rebergen & SunSunSun Orchestra – Roos Rebergen & SunSunSun Orchestra
  24. Tyler, The Creator – CHROMAKOPIA

Heb je even 22 uur en 13 minuten? Luister dan de hele 24 van 24 op Spotify:


Ik heb natuurlijk weer heel veel weg moeten strepen. Dat doen pijn. Het is zo zonde dat ik de nieuwe albums van bijvoorbeeld Einstürzende Neubauten en Nick Cave & The Bad Seeds niet in mijn lijst kon opnemen (ik kom hier nog op terug). Of die van Arooj Aftab – alhoewel die net iets minder indruk maakte dan haar prachtige Vulture Prince uit 2021. De ‘drugsbaronnen’ van Fat White Family brachten ook weer een onnavolgbare plaat uit. Eigenlijk had ik de ‘ambient-soul-plaat’ Contezza van Laryssa Kim bij jullie onder de aandacht willen brengen en de fijne field recordings van Kate Carr die opnames maakte tijdens een zomerse reis door Londen. (Bij deze dan en bij deze dan.) Dan waren er ook nog vaste waarden als Brittany Howard, Chelsea Wolfe en The Bug, die ook dit jaar weer kwaliteit leverden.

Albumhoes

De best verpakte plaat vind ik Fil O Fenjoon van het duo ZÖJ. Schattig toch? De muziek hoef je verder niet te luisteren.

Foto: Sjef Prins – APA Foto

Re-releases en compilaties

Hoe langer de popgeschiedenis zich uitstrekt, hoe meer men terugblikt via heruitgaven. Ik ben daar niet vies van. Hier is mijn top 10 van re-releases, compilaties en tribute-albums. Eighties rule dit jaar! Fijn is dat er ook veel obscuur materiaal werd opgedoken uit de archieven.

  1. Control I’m Here: Adventures On The Industrial Dancefloor 1983 – 1990
  2. Pixies – At The BBC, 1988-91
  3. Harde Smart Volume 2: Flemish & Dutch Grooves From The 80’s
  4. Ghana Special 2: Electronic Highlife & Afro Sounds In The Diaspora (1980-93)
  5. Everyone’s Getting Involved: A Tribute To Talking Heads’ Stop Making Sense
  6. Sprung aus den Wolken – 1981 West-Berlin
  7. Heaven Sent: The Rise Of New Pop 1979-1983
  8. Throbbing Gristle – The Third Mind Movements
  9. Cocteau Twins, Harold Budd – The Moon And The Melodies (2024 remaster)
  10. GAS – GAS
Foto: Sjef Prins – APA Foto

Song van het jaar

Een van de mooiste stukken – ik weet niet of ik het echt een ‘song’ kan noemen – die ik dit jaar hoorde was Pattern In Heritage van Canberk Ulaş, een Turkse duduk-speler die nu in Zweden woont. Canberk Ulaş laat de geluiden van het traditionele instrument samenvallen met elektronische klanktapijten die zo lijken weggehaald bij de geluidsmagiërs van Coil. Zeker het tweede deel van Pattern In Heritage is adembenemend van verstilde schoonheid!


Clip van het jaar

Zal ik gaan voor een superkunstzinnige clip of voor een grappig commerciële? Ach, ik doe allebei. Zo is de clip Tiger Laughs van Andrey Kirichenko een prachtig staaltje bewegende naïeve kunst. Maar eigenlijk smolt ik ook meteen voor de clip van Europapa – nog ver voor al dat gedoe begon… Hier zijn ze allebei.


Concerten

Hier wat foto’s die ik maakte van het allerbeste concert van het jaar: Nick Cave & The Bad Seeds speelden op 29 september de Über Arena in Berlijn plat. “We hadden kippenvel, we hebben gehuild, gezongen en wild gedanst. Het was halleluja fucking goed!”, schreef ik op social media en daar heb ik nog steeds niks aan toe te voegen. Cave’s oude kompaan Blixa Bargeld stond met zijn band Einstürzende Neubauten een half weekje eerder in TivoliVredenburg Utrecht. Ze gaven een prachtig concert, niet meer zo lawaaiig als vroeger maar vol subtiele ritmes en melancholieke sferen. En er waren nog meer ouwe rotten die anno 2024 nog steeds wisten te overtuigen: ik was flabbergasted door de show van Massive Attack in het Spoorpark in Tilburg en ik ging lekker uit m’n plaat bij The Human League in TivoliVredenburg.

Maar de leukste dingen vinden plaats in de kleinste zaaltjes. De oudgedienden van It Dockumer Lokaeltsje overtuigden in Willemeen Arnhem en over het meest verrassende optreden van het jaar heb ik al geschreven in de recensie van Bibi:1 van Porcelain id. Ga hen zien als je kan! Iemand anders om in de gaten te blijven houden is Douglas Dare. Wij zagen hem shinen in de kleine dependance van Berghain in Berlijn.

Boeken

Het is een cliché, maar waar. Voor mij gold dit jaar meer dan ooit: ik lees niet, ik schrijf. Met het schaamrood op de kaken beken ik dat ik nauwelijks boeken of e-books heb gelezen – en al helemaal weinig over muziek. Wie de recensies van de 24 van 24 nauwlettend heeft gelezen, is opgevallen dat er in élk stuk – en in dit overzicht – het zinnetje ‘ik kom hier nog op terug’ staat. Het is mijn eigen kleine ode aan de gelijknamige roman van Rob van Essen, een van de meest originele boeken die ik dit jaar heb gelezen.

Maar dat terzijde; muziekboeken nu. Ik kocht eentje in de ramsj en die heb ik verslonden. Het was de verzamelbundel De Beste Muziekverhalen Van 1945 Tot Nu, samengesteld en ingeleid door Leon Verdonschot (‘nu’ is 2008, het jaar waarin de bundel verscheen). Het is een geweldig stukje geschiedenis van de muziekjournalistiek! Een ander oudje is het prentenboek Where’s Bowie? – een soort Waar Is Wally, maar dan met karakters als Ziggy Stardust, Major Tom, de Thin White Duke en Bowie in Berlijn. Ik kocht het in een Duits museum.

Dan nog een stukje Arnhemse nostalgie: dit jaar verscheen het boek George Jazzcafé, Een Arnhemse Legende van Peter Bierhaus en Kees de Bruijn. Zij brachten op prachtige wijze de geschiedenis in kaart van de kleine bruine kroeg (1974 – 1996), waar werkelijk alle jazzgrootheden speelden – van Chet Baker tot Dexter Gordon tot Art Blakey. Er zit zelfs een cd bij van een concert van Chet bij George (een optreden dat ikzelf heb gemist, we wilden geen kaartje kopen omdat we anders geen geld meer hadden voor bier…).

Foto: Sjef Prins – APA Foto

De doden

Regelmatig schrijf ik voor weblog Ondergewaardeerde Liedjes een in memoriam voor artiesten die gaan hemelen. Dit jaar ging het bijvoorbeeld over Frank Z van Abwärts, Aston ‘Familyman’ Barrett, Karl Wallinger, Jean-Marie Aerts of Roli Mosimann van Swans. En natuurlijk over zanger Damo Suzuki van de legendarische krautrock-band Can. In het nummer Paperhouse schreeuwt hij het uit: “You can make everything what you want with the mind.”


Dat lijkt mij de perfecte nieuwjaarsboodschap. Ik wens jullie allemaal een gelukkig en creatief 2025.

cupcakKe – Dauntless Manifesto

Geil, goor en grappig: explicit lyrics to the max! Die kunnen alleen maar komen van de vrouw die zich niet Bukkake, maar cupcaKKe noemt. Ze excelleert op Dauntless Manifesto. En om dan in stijl te blijven: ik ga hier zo lekker op!

“Pee down my throat!
N***a, give me that gold!
Then have your cum follow the Yellow Brick Road.
I’m the Wizard of Cocks all across the globe.
I’m a wash that dick if your cum got loads.”

Dat soort teksten. En dan begeleidt door gorgelgeluiden…

cupcaKKe is de 27-jarige Elizabeth Eden Harris uit Chicago, Illinois. De femi-rapper annex comédienne – want zo mag je haar wel noemen – bracht al tracks uit op haar twaalfde, maar brak definitief door toen in 2015 video’s bij nummers als Vagina en Deepthroat viral gingen. Met het debuutalbum Cum Cake (2016) en opvolger Queen Elizabitch (2017) werd de toon gezet: cupcaKKe’s vunzigheid bereikte absurdistische proporties – ze werd wereldberoemd met de uitroep “smack my ass like a drum” – maar tussen alle lol kraakte ze soms hele serieuze noten. Zo werd Picking Cotton een keiharde aanklacht tegen racisme en politiegeweld. Ace Hardware en Birth Mark gingen over armoede en het verlies van een ongeboren baby. En met het nummer LGBT steunde ze de queer community in de VS.

Gaandeweg haar carrière kampte cupcaKKe met depressies en gokverslaving, en begin 2019 leek ze er helemaal de brui aan te geven. Gelukkig kwam er een doorstart (ik kom hier nog op terug). Ze startte als kind al met een achterstand. De jonge Elizabeth werd opgevoed door haar moeder in armoe en tussen haar vierde en haar zevende verbleef ze in jeugdopvang. Bovendien werd ze in elkaar geslagen en verkracht door haar vader, een pastor nota bene. In januari 2019 kondigde ze op Twitter aan dat ze zelfmoord ging plegen. Ze kon het gevecht met het leven niet meer aan. Gelukkig kwam het niet zo ver. Ze liet zich opnemen in het ziekenhuis. Het herstel duurde bijna een jaar, maar aan het einde van 2019 kreeg de doorstart vorm in twee singles: Grilling N****s en Lawd Jesus. Het tekent de dualiteit in cupcaKKe. Er volgden nog meer tracks en op 28 juni 2024 verscheen haar eerste album in zes jaar.

“That dick so hard, it’s like an activist, it’s woke as fuck”
“This pussy don’t gangbang, but it accidently turned that Crip to a Blood”
“You better lift your ass like they cancelled your Uber truck”
“Twinkle, twinkle, little star / He gon’ make this pussy fart”
“One hole, two holes, three holes, go / Pussy, ass, mouth, it can get one more”

En op de wijs van Tom’s Diner jengelt ze: “Call me Whore-a the Explorer / I’m looking for the n****s who could afford her”.

Ik lach me rot. Dauntless Manifesto staat vol met dit soort gore onliners. Er is ook absurde humor. In het nummer Dementia vraagt een vrouw zich af waarom haar vriend haar nooit meer belt. Het antwoord? “Dementiaaaaaaa!” In DUI vertelt cupcaKKe dat ze wordt staande gehouden voor rijden onder invloed. Maar ze heeft niet gedronken. Het is zaad. “I look drunk because he came in my eye.” De muziek is soms net zo ranzig. Zo zijn er regelmatig samples van slurpgeluiden. Gekreun klinkt alom.

Het is allemaal fijn ondeugend, maar wat vooral bijblijft is hoe scherp cupcaKKe’s flows zijn. De ervaren rapper geeft iedereen het nakijken. Ze zit vol creatieve invallen en die komen er uit met een gemak waarvan je versteld staat. Het plezier spat ervan af en dat is goed om te horen. Na jaren ‘stilte’ is cupcaKKe nog steeds de baas. Dat weet ze zelf ook: “I’ve been gone for years, and still nobody fucking with me”, rapt ze in Grilling N****s II, de opener van het album. Ze levert haar beste album ooit af, omdat ze ook muzikaal een stappen verder. Dat hoor je meteen in de openingstrack. Wat een energie! Dat is nog pure hiphop. Daarna maakt ze uitstapjes naar bijvoorbeeld latin pop in Water Balloon, met nota bene een akoestische gitaar. Er is harde hyperpop op de banger Aura, zwaar beïnvloed door haar vriendin Charli xcx. Op Connect 4 domineren synths en 808’s. DUI is dan weer een opwindend stukje Braziliaanse Baile-funk inclusief zware bas.

Natuurlijk is Dauntless Manifesto niet alleen maar een lachwekkende sekstrip. Al op de vierde track worden we in het diepe gegooid in het anti-suïcide anthem Rock Paper Scissors. Het tempo daalt en de dramatiek stijgt. Het is extra intens als je haar geschiedenis kent. Gelukkig is het goed gekomen met cupcaKKe. Cruella is haar meest politiek bewuste nummer ooit. Hier zet ze haar getormenteerde geest om in een krachtig Black Pride-manifest. Mooi!

Alle beste albums van 2024: