Jaaroverzicht 2021

2021 was een opvallend jaar. Het is bijzonder om alle jaarlijstjes langs te gaan: zoveel verschillende favoriete albums heb ik nooit eerder gezien. Elke lijstjesmaker kwam met compleet andere namen op de proppen. Het is opvallend – en leuk – dat er geen torenhoge favorieten zijn. Lang niet iedereen valt voor War On Drugs, Low of Weather Station. Niets is eenduidig. Met zoveel verschillende namen en meningen om me heen krijg ik vanzelf ook een opvallende eindlijst!

Kijk maar. Hier zijn mijn 21 van ‘21. Klik op de links voor uitgebreide recensies. (Helaas heb ik ook wel wat mooie dingen moeten laten liggen. Ik wil op deze plek nog wel even Little Simz, Luwten, rapper Dave, Arooj Aftab en Floating Points/Pharoah Sanders/London Symphony Orchestra noemen.)

  1. Tirzah – Colourgrade
  2. The Bug – Fire
  3. Cassandra Jenkins – An Overview On Phenomenal Nature
  4. William Doyle – Great Spans Of Muddy Time
  5. Joy Crookes – Skin
  6. Arno – Vivre
  7. Iosonouncane – IRA
  8. Lingua Ignota – Sinner Get Ready
  9. LICE – WASTELAND: What Ails Our People Is Clear
  10. The Villagers – Fever Dreams
  11. Space Afrika – Honest Labour
  12. Nynke Laverman – Plant
  13. For Those I Love – For Those I Love
  14. Mdou Moctar – Afrique Victime
  15. Koreless – Agor
  16. Aafke Romeijn – Godzilla
  17. Low – HEY WHAT
  18. Kele – The Waves Pt. 1
  19. Loraine James – Reflection
  20. Fred Again.. – Actual Life
  21. Hannah Peel – Fir Wave

Luister de hele 21 van 21 op Spotify:


Wat was er dan verder zo opvallend aan het popjaar 2021? Nou, in ieder geval de tekst van wat voor mij de song van het jaar is geworden: Je Haat Geen Maandag, Je Haat Kapitalisme van Hang Youth. Verdomd, zó vaak heb ik hier bij het begin van weer een week aan moeten denken…


Opvallend leuk bij het maken van deze top 21 was Twitter, toch hét social medium om buiten je bubbel te treden en direct in contact te komen met de makers. Zo leuk als The Bug je berichten retweet, Cassandra Jenkins je tweets liket en ook William (en Julie) Doyle. Andere kant van de medaille is wel dat eerder dit jaar Aafke Romeijn van Twitter afging vanwege bedreigingen en scheldpartijen aan haar adres… Bah.

Het meest opvallende muziekblog van het jaar is Opduvel. ‘Eigenwijs over muziek en herrie’ betitelt Opduvel zichzelf en dat klopt helemaal. Hier lees je over alles wat buiten de mainstream valt: drones, deathmetal, freejazz, balkanbeats, modern klassiek, field recordings, musique concrète, garagepunk… Met heel wat fijne nieuwe dingen heb ik op dit blog kennisgemaakt. Zo kwam Opduvel begin februari al met de tip voor de meest opvallende Nederlandse plaat van het jaar. Dat is Schakelbreuk Jozef van Pels. Pels is Maarten Wesselius, die hele speelse, humoristische elektronische muziek maakt. Samples en songtitels als ‘Vanavond eten we brood met vlees’, ‘Mijn ideale werkgever (is een wat oudere man)’, ‘Zalig zijn de schouderophalers’ of ‘Tumult op de afdeling droge worst’ zeggen genoeg, toch? Ga luisteren:


De meest opvallende terugblikken van het jaar stonden op de Engelse muzieksite The Quietus. Mark Pilkington interviewde in juli Steven Thrower over Love’s Secret Domain van Coil uit 1991. Helaas kunnen de beide heren Coil (John Balance en Peter ‘Sleazy’ Christopherson) het niet meer navertellen. Balance overleed in 2004 en Sleazy in 2010. De andere bijzondere terugblik op The Quietus was eind november: Non-Stop Erotic Cabaret: An Oral History Of Soft Cell’s Debut Album (uit 1981) met alle betrokkenen inclusief Soft Cellers Dave Ball en Marc Almond. Iets heel anders: De radioterugblik van Marcel Vanthilt en Arno Hintjens op de eerste plaat van TC Matic (eveneens 1981) is ook niet te versmaden!

De minst opvallende rereleases – in Nederland althans – waren de verzamelaars van Seefeel (Rupt & Flex, 1994 – 96) en Terre Thaemlitz/DJ Sprinkles (Gayest Tits & Greyest Shits: 1998-2017 12-Inches & One-Offs). Ze kregen hier helemaal geen aandacht. Jammer. Het zijn zulke mooie tijdsbeelden uit de jaren ’90 en ’00.


De meest opvallende sample van 2021 zit in het nummer Bye Storm van Injury Reserve. De Amerikaanse hiphopcrew bouwde een nummer rondom de stuwende stofzuigergeluiden uit Brian Eno’s Here Come The Warm Jets. Ze krijgen een totaal andere lading, maar verliezen niets van hun melancholische klank. Nooit gedacht dat dat mogelijk zou zijn. Opvallend, maar Injury Reserve zijn niet de bewaarders van het Eno-gedachtengoed. Dat is William Doyle, zo bleek dit jaar.


De meest opvallende (en onuitspreekbare) bandnaam in 2021 is —__–___. Ik stuitte op hun album The Heart Pumps Kool-Aid na een tweet van David Sylvian. Die schreef heel kort: “The future sounds like this”. Zo’n opmerking van een man die meermalen het geluid van de toekomst heeft verklankt – denk maar aan Brilliant Trees in 1984 en Manafon in in 2009 – triggert meteen en —__–___ stelt niet teleur. Luister maar. (Op de tweede plaats van de originele-namen-top-zoveel komt wat mij betreft de man die onder de naam Ross From Friends fijne dancetracks in elkaar knutselt.)


De meest opvallende verliezen in 2021 werden geleden in de dubreggae. Op 29 augustus kwam het treurige bericht dat grondlegger en grootmeester Lee ‘Scratch’ Perry is heengegaan. Moet ik hier zijn belang voor de reggae en de dub nog uitleggen? Nee toch? En anders: Google maar eens op de drie woorden ‘Black Ark Studio’. Het tweede grote dubverlies volgde op 8 december. Basgitarist en producer Robbie Shakespeare is overleden, deel van het briljante duo Sly & Robbie. Samen met Sly Dunbar was hij onder meer verantwoordelijk voor het geluid en succes van Grace Jones. Maar het dierbaarst is mij het album A Dub Experiment uit 1985, hun spacey sound waardoor ik als tiener kennismaakte met dubreggae.


Ongedacht opvallend waren de platen van Billie Eilish en Adele. Sjeesus, wat goed! Allebei. (Helaas konden we dat in 2021 niet zeggen van de schijfjes van Lana del Rey en eigenlijk ook niet van St. Vincent. Van hen hadden we meer verwacht.) Het was verrassend dat Billie Eilish het zo goed deed nadat ze in 2019 de standaard neerzette met When We All Fall Asleep, Where Do We Go?. Ze is nu een paar jaartjes volwassener en gevarieerder, zo werd duidelijk op Happier Than Ever. Ik ben gezegend met een tienerdochter die fan is, dus deze zomer gaan we samen naar Londen om haar live te zien in de O2! En dan Adele… volgens mij heeft die nog nooit zo’n goede plaat gemaakt als 30. Daar hoeven we niet veel woorden aan vuil te maken. Dat hebben alle media al gedaan.


Opvallend laat – op de valreep van volgend jaar – kwamen er nog twee albumtips binnen. Muzieksite Pitchfork schreef over Fiat Lux van het Catalaanse damesduo Tarta Relena. Zij maken een soort middeleeuwse, Gregoriaanse muziek (denk Hildegard von Bingen), maar dan met een zachte, glitchy, elektronische begeleiding. Heel mooi. Popjournalist Simon Reynolds wees me tenslotte in zijn geheel eigen jaaroverzichtje (dat vooral een lofzang is op Dry Cleaning) op de band ToiToiToi. Dit citaat van Reynolds zegt genoeg, dunkt mij: “ My favorite Ghost Box in a few years… I want to say, “sounds like Der Plan if they’d formed in 16th Century Swabia”, but perhaps I’m being led towards that idea by the Bruegel-ish artwork. ToiToiToi’s sound here is certainly jaunty and volkish, but it’s completely electronic.”


Zulke dingen op de valreep van het jaar… dat belooft wat voor 2022. Enjoy!

Arno – Vivre

2020 en 2021 werden rare jaren. Voor ons allemaal, maar vooral voor Arno – de inmiddels 72-jarige bard uit Oostende. Arno… als alleen uw voornaam voldoet, dan bent u ‘nen ‘ele groate’. Maar voor wie sinds 1981 onder een steen heeft gelegen: Arno is natuurlijk Arno Hintjens, in de jaren ’80 voorman van de surrealistische, industriële rockband TC Matic. In de solocarrière die volgde, groeide Arno uit tot een hedendaagse Jacques Brel annex Howlin’ Wolf. Wat een oeuvre heeft die man! Eind 2019 werd pancreaskanker geconstateerd bij de zanger. Hij moest aan de chemo, maar tussen de kuren door gaf hij twee uiterst viriele en explosieve optredens in de Ancienne Belgique in Brussel om zijn 70e verjaardag te vieren. In het voorprogramma stond zijn oude maatje Paul Decoutere alias Couter (de ‘C’ in TC Matic), die enkele maanden later stierf aan kanker. Hoe broos is toch het leven.

Multitalent

Dat voelde niemand zo goed aan als Arno. Hij liet doorschemeren dat het sobere album Vivre, dat dit jaar verscheen, weleens zijn laatste plaat zou kunnen zijn. Het initiatief voor Vivre kwam van Kenny Gates, de labelbaas van Play It Again Sam oftewel [PIAS]. Gates zag ooit Serge Gainsbourg het nummer Parce Que performen, begeleid door louter pianoklanken. Op zo’n manier wilde hij een heel album opnemen, maar de stem van Gainsbourg zat contractueel vast aan zijn platenmaatschappij. Vele vele jaren later blies Kenny Gates zijn idee nieuw leven in. Hij wil nu een aantal artiesten vragen voor een serie onder de titel Parce Que. Als eerste dacht hij aan die Belgische Gainsbourg, de ‘vieux motherfucker’ uit Oostende. Arno zag dat meteen zitten. Als pianist vroegen Gates en Hintjens het 31-jarige multitalent Sofiane Pamart uit Hellemmes, een buitenwijk van Lille. Hintjes’ vaste bassist Mirko Banovic maakte de heilige drie-eenheid vol.

Indringend

Kent u de serie American Recordings, waarin hiphopproducer Rick Rubin een booster gaf aan de carrière van de oude countryzanger Johhny Cash – kort voor zijn dood? Welaan, analoog daaraan is Vivre de ‘Belgian Recordings’ van Arno. (Sofiana Pamart is bekend van zijn werk met Frans-Belgische rappers als Koba LaD, Vald en Maes.) Alleen nam Johnny Cash werk op van derden, en kijkt Arno terug op zijn eigen werk. Misschien komt het door de chemo, misschien komt het door ouderdom of door de eenzaamheid van corona, hoedanook, Arno de lonesome Zorro klinkt hier net zo krakend en breekbaar als de oude countryzanger. Net zo indringend en intens. Net zo gejaagd en vechtend tegen die k-ziekte als David Bowie op zijn laatste album Blackstar. (In het nummer Nous Deux hoort u Hintjens net zo hijgen als Bowie in het nummer Lazarus. U krijgt het er koud van.)

Surrealistisch

2021. Dit jaar was het ook veertig jaar geleden dat de eerste plaat van TC Matic uitkwam. Weet u nog, gij boomer? Keihard en swingend! Die fragmenten van Joseph Goebbels in het intro van Give Them A Leader, die Paul van Ostaijen-achtige surrealistische teksten in Viva Boema, het Pan-Europeanisme van L’Union Fait La Force, de snijdende synths en gitaren in Bye Bye Till The Next Time, de eeuwig stuwende en stompende baslijn van Oh La La La. C’est magnifique! De plaat sloeg in als een bom. (Het is trouwens een genot om in september 2021 Arno Hintjens hierover te horen vertellen tegen collega Marcel Vanthilt.) Op een hele andere manier slaat ook Vivre in als een bom. Ditmaal zijn het niet de snijdende beats en scherpende gitaren, maar zijn het de woorden die er in hakken – juist doordat de Parce Que-muziek is ontdaan van alle industriële frutsels en fratsen. Het is zo direct omdat het zo intiem is. Het is zo intiem omdat het zo direct is.

Iconisch

De keuze van Hintjens voor het songmateriaal op Vivre (Parce Que – La Collection) is aangrijpend. Titels als Solo Gigolo en Lonesome Zorro spreken boekdelen. De eenzaamheid grijpt je bij de strot. Je Veux Vivre wordt het themanummer van de plaat, tot tranen toe ontroerend. Tatouage Du Passé is een nostalgische terugblik op een rijk leven. En wat denk u van een nummer als Santé? Op uw gezondheid? Natuurlijk komt een song als Les Yeux De Ma Mère langs. Dat nummer is iconisch in België. Maar op deze plaat krijgt de ode aan zijn moeder nog een extra dimensie. Arno verloor haar toen hij 28 jaar jong was. Ze overleed aan kanker. Trots zingt Arno over het gevoel voor humor en de mentaliteit van schijt aan de wereld die zij hem naliet. Er zijn ook introverte odes aan andere vrouwen – als een soort van ‘all the girls I’ve loved before’ – in Dans Mon Lit en Quelqu’un A Touché Ma Femme. En dan zijn er nog twee TC Matic-nummers. Elle Adore Le Noir was destijds een schakelpunt tussen de reguliere punkfunk van de band en de chansonnier-aanpak van Arno solo. In de sobere versie is de accordeon vervangen door een nachtclub-piano. Uitsmijter van de plaat is de grootste TC Matic-hit Putain Putain, dat hier een bijna Tom Waits-achtige behandeling krijgt. Maar de boosheid van destijds, en tegelijkertijd de levensvreugd, is hier nog steeds aanwezig. Wat is het een genot om die bejaarde man nog een keer te horen zingen:

“Ne korte dikke stoot alles in stikken
Ne lange dunne doet deugd vanbinnen
‘K heb een kleintje maar’k schiet verre”

Oh, laten we hopen dat deze prachtplaat niet het laatste is wat we ooit gaan horen van Hintjens…

‘k Zie u gern, Arno, dikke patat! Vieux motherfucker, merci merci bien!

Alle beste albums van 2021: