Jaaroverzicht 2021

2021 was een opvallend jaar. Het is bijzonder om alle jaarlijstjes langs te gaan: zoveel verschillende favoriete albums heb ik nooit eerder gezien. Elke lijstjesmaker kwam met compleet andere namen op de proppen. Het is opvallend – en leuk – dat er geen torenhoge favorieten zijn. Lang niet iedereen valt voor War On Drugs, Low of Weather Station. Niets is eenduidig. Met zoveel verschillende namen en meningen om me heen krijg ik vanzelf ook een opvallende eindlijst!

Kijk maar. Hier zijn mijn 21 van ‘21. Klik op de links voor uitgebreide recensies. (Helaas heb ik ook wel wat mooie dingen moeten laten liggen. Ik wil op deze plek nog wel even Little Simz, Luwten, rapper Dave, Arooj Aftab en Floating Points/Pharoah Sanders/London Symphony Orchestra noemen.)

  1. Tirzah – Colourgrade
  2. The Bug – Fire
  3. Cassandra Jenkins – An Overview On Phenomenal Nature
  4. William Doyle – Great Spans Of Muddy Time
  5. Joy Crookes – Skin
  6. Arno – Vivre
  7. Iosonouncane – IRA
  8. Lingua Ignota – Sinner Get Ready
  9. LICE – WASTELAND: What Ails Our People Is Clear
  10. The Villagers – Fever Dreams
  11. Space Afrika – Honest Labour
  12. Nynke Laverman – Plant
  13. For Those I Love – For Those I Love
  14. Mdou Moctar – Afrique Victime
  15. Koreless – Agor
  16. Aafke Romeijn – Godzilla
  17. Low – HEY WHAT
  18. Kele – The Waves Pt. 1
  19. Loraine James – Reflection
  20. Fred Again.. – Actual Life
  21. Hannah Peel – Fir Wave

Luister de hele 21 van 21 op Spotify:


Wat was er dan verder zo opvallend aan het popjaar 2021? Nou, in ieder geval de tekst van wat voor mij de song van het jaar is geworden: Je Haat Geen Maandag, Je Haat Kapitalisme van Hang Youth. Verdomd, zó vaak heb ik hier bij het begin van weer een week aan moeten denken…


Opvallend leuk bij het maken van deze top 21 was Twitter, toch hét social medium om buiten je bubbel te treden en direct in contact te komen met de makers. Zo leuk als The Bug je berichten retweet, Cassandra Jenkins je tweets liket en ook William (en Julie) Doyle. Andere kant van de medaille is wel dat eerder dit jaar Aafke Romeijn van Twitter afging vanwege bedreigingen en scheldpartijen aan haar adres… Bah.

Het meest opvallende muziekblog van het jaar is Opduvel. ‘Eigenwijs over muziek en herrie’ betitelt Opduvel zichzelf en dat klopt helemaal. Hier lees je over alles wat buiten de mainstream valt: drones, deathmetal, freejazz, balkanbeats, modern klassiek, field recordings, musique concrète, garagepunk… Met heel wat fijne nieuwe dingen heb ik op dit blog kennisgemaakt. Zo kwam Opduvel begin februari al met de tip voor de meest opvallende Nederlandse plaat van het jaar. Dat is Schakelbreuk Jozef van Pels. Pels is Maarten Wesselius, die hele speelse, humoristische elektronische muziek maakt. Samples en songtitels als ‘Vanavond eten we brood met vlees’, ‘Mijn ideale werkgever (is een wat oudere man)’, ‘Zalig zijn de schouderophalers’ of ‘Tumult op de afdeling droge worst’ zeggen genoeg, toch? Ga luisteren:


De meest opvallende terugblikken van het jaar stonden op de Engelse muzieksite The Quietus. Mark Pilkington interviewde in juli Steven Thrower over Love’s Secret Domain van Coil uit 1991. Helaas kunnen de beide heren Coil (John Balance en Peter ‘Sleazy’ Christopherson) het niet meer navertellen. Balance overleed in 2004 en Sleazy in 2010. De andere bijzondere terugblik op The Quietus was eind november: Non-Stop Erotic Cabaret: An Oral History Of Soft Cell’s Debut Album (uit 1981) met alle betrokkenen inclusief Soft Cellers Dave Ball en Marc Almond. Iets heel anders: De radioterugblik van Marcel Vanthilt en Arno Hintjens op de eerste plaat van TC Matic (eveneens 1981) is ook niet te versmaden!

De minst opvallende rereleases – in Nederland althans – waren de verzamelaars van Seefeel (Rupt & Flex, 1994 – 96) en Terre Thaemlitz/DJ Sprinkles (Gayest Tits & Greyest Shits: 1998-2017 12-Inches & One-Offs). Ze kregen hier helemaal geen aandacht. Jammer. Het zijn zulke mooie tijdsbeelden uit de jaren ’90 en ’00.


De meest opvallende sample van 2021 zit in het nummer Bye Storm van Injury Reserve. De Amerikaanse hiphopcrew bouwde een nummer rondom de stuwende stofzuigergeluiden uit Brian Eno’s Here Come The Warm Jets. Ze krijgen een totaal andere lading, maar verliezen niets van hun melancholische klank. Nooit gedacht dat dat mogelijk zou zijn. Opvallend, maar Injury Reserve zijn niet de bewaarders van het Eno-gedachtengoed. Dat is William Doyle, zo bleek dit jaar.


De meest opvallende (en onuitspreekbare) bandnaam in 2021 is —__–___. Ik stuitte op hun album The Heart Pumps Kool-Aid na een tweet van David Sylvian. Die schreef heel kort: “The future sounds like this”. Zo’n opmerking van een man die meermalen het geluid van de toekomst heeft verklankt – denk maar aan Brilliant Trees in 1984 en Manafon in in 2009 – triggert meteen en —__–___ stelt niet teleur. Luister maar. (Op de tweede plaats van de originele-namen-top-zoveel komt wat mij betreft de man die onder de naam Ross From Friends fijne dancetracks in elkaar knutselt.)


De meest opvallende verliezen in 2021 werden geleden in de dubreggae. Op 29 augustus kwam het treurige bericht dat grondlegger en grootmeester Lee ‘Scratch’ Perry is heengegaan. Moet ik hier zijn belang voor de reggae en de dub nog uitleggen? Nee toch? En anders: Google maar eens op de drie woorden ‘Black Ark Studio’. Het tweede grote dubverlies volgde op 8 december. Basgitarist en producer Robbie Shakespeare is overleden, deel van het briljante duo Sly & Robbie. Samen met Sly Dunbar was hij onder meer verantwoordelijk voor het geluid en succes van Grace Jones. Maar het dierbaarst is mij het album A Dub Experiment uit 1985, hun spacey sound waardoor ik als tiener kennismaakte met dubreggae.


Ongedacht opvallend waren de platen van Billie Eilish en Adele. Sjeesus, wat goed! Allebei. (Helaas konden we dat in 2021 niet zeggen van de schijfjes van Lana del Rey en eigenlijk ook niet van St. Vincent. Van hen hadden we meer verwacht.) Het was verrassend dat Billie Eilish het zo goed deed nadat ze in 2019 de standaard neerzette met When We All Fall Asleep, Where Do We Go?. Ze is nu een paar jaartjes volwassener en gevarieerder, zo werd duidelijk op Happier Than Ever. Ik ben gezegend met een tienerdochter die fan is, dus deze zomer gaan we samen naar Londen om haar live te zien in de O2! En dan Adele… volgens mij heeft die nog nooit zo’n goede plaat gemaakt als 30. Daar hoeven we niet veel woorden aan vuil te maken. Dat hebben alle media al gedaan.


Opvallend laat – op de valreep van volgend jaar – kwamen er nog twee albumtips binnen. Muzieksite Pitchfork schreef over Fiat Lux van het Catalaanse damesduo Tarta Relena. Zij maken een soort middeleeuwse, Gregoriaanse muziek (denk Hildegard von Bingen), maar dan met een zachte, glitchy, elektronische begeleiding. Heel mooi. Popjournalist Simon Reynolds wees me tenslotte in zijn geheel eigen jaaroverzichtje (dat vooral een lofzang is op Dry Cleaning) op de band ToiToiToi. Dit citaat van Reynolds zegt genoeg, dunkt mij: “ My favorite Ghost Box in a few years… I want to say, “sounds like Der Plan if they’d formed in 16th Century Swabia”, but perhaps I’m being led towards that idea by the Bruegel-ish artwork. ToiToiToi’s sound here is certainly jaunty and volkish, but it’s completely electronic.”


Zulke dingen op de valreep van het jaar… dat belooft wat voor 2022. Enjoy!

Joy Crookes – Skin

Denk cocktail-jazz, denk neo-soul. Maar dan ben je er nog laaang niet… Neem een snufje Style Council, een flinke slok Amy Whinehouse en een paar korreltjes Portishead. Besef dat ze in het voorprogramma stond van Harry Styles. Laat de associaties met Sade Adu maar doorsijpelen. (Ze is ook net zo mooi, vind je niet?) Voel de potentie van een titelsong voor de nieuwe James Bond-film. En… pak Ella Fitzgerald, Nina Simone en Aretha Franklin nog maar eens uit de platenkast. Voilá, dan heb je de muzikale contouren van Joy Crookes wel zo’n beetje geschetst. Dan kun je je nu het hoofd gaan breken over waarom dit 23-jarig talentje nog zo onbekend is in Nederland.

Yellow polka dot burkini

Nog steeds ben je er dan laaang niet. Want analoog aan Style Council en Nina Simone heeft Joy Crookes ook écht wat te zeggen. Verpakt in een laag van uitermate prettige muziek, hoor je nogal eens een keiharde politieke boodschap bij deze Londense singer-songwiter van Ierse en Bengaalse afkomst. Titelnummer Skin is overduidelijk: “Don’t you know the skin that you’re given was made to be lived in? You’ve got a life. You’ve got a life worth living.” Of neem het anti-Brexit nummer Kingdom – dat ze al in 2019 op Instagram postte, net nadat de Conservatives de verkiezingen hadden gewonnen. Daar hoor je: “Gambling the heartbreak of a nation, breaking up the euros at the station, visiting the bank for bread and butter. Don’t want to see no doctor when we suffer.” En: “Think I got a neighbour that’s been feeling blue. But maybe that’s a symptom, fucking with a kingdom that never fought for you.” Je weet, het persoonlijke is politiek en het politieke is persoonlijk. Joy Crookes laat dat horen in 19th Floor, dat zowel nostalgische beelden oproept van een jeugd in Londen als een felle aanklacht is tegen gentrification in de stad. Aan het eind van het album hoor je de prachtige ballad Power, een aanklacht tegen de machtige witte man. “You’re a man on a mission, but you seem to forget, you came here through a woman. Show some fucking respect!” Maar deze strofes zijn nog het mooiste: “Close your eyes ’til you can’t see me. Yellow polka dot burkini, that they stole off her body that day. If you really want to free me, tell my mummy that she’s pretty. Melanin is not your enemy.” Vind je niet? En anders komt je kippenvel wel als even later een soort van gospelkoor losbarst.

Soulful swingen

De stijl ligt dus in het verlengde van eighties-bands die teruggrijpen op jazz uit de jaren twintig, dertig en veertig. Maar de zangers durft ook te experimenteren met kekke klankjes en gekke geluiden. Telefoons, ‘street-slang’, gelach, yells, handclaps, van alles komt voorbij om je haar grotestadsleven binnen te trekken. Da’s aanstekelijk. Het swingt ook vaak zo lekker! Een jazzy nummer als When You Were Mine –tegelijkertijd een liefdesverklaring aan Londen als de constatering dat haar ex-vriendje gay is – is een regelrechte hit. Het grappige Trouble zeker ook. Feet Don’t Fail Me Now is een flinke oorwurm, in positieve zin. En een van de meest aangrijpende nummers die je de laatste tijd hoorde is de meeslepende ballad Unlearn You. Wil je nog een associatie droppen, dan zou je Liability van Lorde kunnen noemen, maar dit is nog zoooveel meer soulful! Het komt echt keihard binnen.

Nog niet cliché

Op een bepaalde manier is het maar goed dat deze debuutplaat van Crookes niet zo heel veel aandacht in Nederland krijgt. Dan kun je dus een flauwe woordgrap maken, die nu nog niet cliché geworden is… Skin kruipt onder je huid.

Het is een wereldplaat geworden! Je gaat nog veel van Joy Crookes horen, denk je niet? Het leuke is: je dochter van 15 is ook helemaal weg van de zangeres. Samen gaan jullie van haar genieten, live op Down The Rabbit Hole. Jullie kunnen niet wachten!

Alle beste albums van 2021: