Jaaroverzicht 2021

2021 was een opvallend jaar. Het is bijzonder om alle jaarlijstjes langs te gaan: zoveel verschillende favoriete albums heb ik nooit eerder gezien. Elke lijstjesmaker kwam met compleet andere namen op de proppen. Het is opvallend – en leuk – dat er geen torenhoge favorieten zijn. Lang niet iedereen valt voor War On Drugs, Low of Weather Station. Niets is eenduidig. Met zoveel verschillende namen en meningen om me heen krijg ik vanzelf ook een opvallende eindlijst!

Kijk maar. Hier zijn mijn 21 van ‘21. Klik op de links voor uitgebreide recensies. (Helaas heb ik ook wel wat mooie dingen moeten laten liggen. Ik wil op deze plek nog wel even Little Simz, Luwten, rapper Dave, Arooj Aftab en Floating Points/Pharoah Sanders/London Symphony Orchestra noemen.)

  1. Tirzah – Colourgrade
  2. The Bug – Fire
  3. Cassandra Jenkins – An Overview On Phenomenal Nature
  4. William Doyle – Great Spans Of Muddy Time
  5. Joy Crookes – Skin
  6. Arno – Vivre
  7. Iosonouncane – IRA
  8. Lingua Ignota – Sinner Get Ready
  9. LICE – WASTELAND: What Ails Our People Is Clear
  10. The Villagers – Fever Dreams
  11. Space Afrika – Honest Labour
  12. Nynke Laverman – Plant
  13. For Those I Love – For Those I Love
  14. Mdou Moctar – Afrique Victime
  15. Koreless – Agor
  16. Aafke Romeijn – Godzilla
  17. Low – HEY WHAT
  18. Kele – The Waves Pt. 1
  19. Loraine James – Reflection
  20. Fred Again.. – Actual Life
  21. Hannah Peel – Fir Wave

Luister de hele 21 van 21 op Spotify:


Wat was er dan verder zo opvallend aan het popjaar 2021? Nou, in ieder geval de tekst van wat voor mij de song van het jaar is geworden: Je Haat Geen Maandag, Je Haat Kapitalisme van Hang Youth. Verdomd, zó vaak heb ik hier bij het begin van weer een week aan moeten denken…


Opvallend leuk bij het maken van deze top 21 was Twitter, toch hét social medium om buiten je bubbel te treden en direct in contact te komen met de makers. Zo leuk als The Bug je berichten retweet, Cassandra Jenkins je tweets liket en ook William (en Julie) Doyle. Andere kant van de medaille is wel dat eerder dit jaar Aafke Romeijn van Twitter afging vanwege bedreigingen en scheldpartijen aan haar adres… Bah.

Het meest opvallende muziekblog van het jaar is Opduvel. ‘Eigenwijs over muziek en herrie’ betitelt Opduvel zichzelf en dat klopt helemaal. Hier lees je over alles wat buiten de mainstream valt: drones, deathmetal, freejazz, balkanbeats, modern klassiek, field recordings, musique concrète, garagepunk… Met heel wat fijne nieuwe dingen heb ik op dit blog kennisgemaakt. Zo kwam Opduvel begin februari al met de tip voor de meest opvallende Nederlandse plaat van het jaar. Dat is Schakelbreuk Jozef van Pels. Pels is Maarten Wesselius, die hele speelse, humoristische elektronische muziek maakt. Samples en songtitels als ‘Vanavond eten we brood met vlees’, ‘Mijn ideale werkgever (is een wat oudere man)’, ‘Zalig zijn de schouderophalers’ of ‘Tumult op de afdeling droge worst’ zeggen genoeg, toch? Ga luisteren:


De meest opvallende terugblikken van het jaar stonden op de Engelse muzieksite The Quietus. Mark Pilkington interviewde in juli Steven Thrower over Love’s Secret Domain van Coil uit 1991. Helaas kunnen de beide heren Coil (John Balance en Peter ‘Sleazy’ Christopherson) het niet meer navertellen. Balance overleed in 2004 en Sleazy in 2010. De andere bijzondere terugblik op The Quietus was eind november: Non-Stop Erotic Cabaret: An Oral History Of Soft Cell’s Debut Album (uit 1981) met alle betrokkenen inclusief Soft Cellers Dave Ball en Marc Almond. Iets heel anders: De radioterugblik van Marcel Vanthilt en Arno Hintjens op de eerste plaat van TC Matic (eveneens 1981) is ook niet te versmaden!

De minst opvallende rereleases – in Nederland althans – waren de verzamelaars van Seefeel (Rupt & Flex, 1994 – 96) en Terre Thaemlitz/DJ Sprinkles (Gayest Tits & Greyest Shits: 1998-2017 12-Inches & One-Offs). Ze kregen hier helemaal geen aandacht. Jammer. Het zijn zulke mooie tijdsbeelden uit de jaren ’90 en ’00.


De meest opvallende sample van 2021 zit in het nummer Bye Storm van Injury Reserve. De Amerikaanse hiphopcrew bouwde een nummer rondom de stuwende stofzuigergeluiden uit Brian Eno’s Here Come The Warm Jets. Ze krijgen een totaal andere lading, maar verliezen niets van hun melancholische klank. Nooit gedacht dat dat mogelijk zou zijn. Opvallend, maar Injury Reserve zijn niet de bewaarders van het Eno-gedachtengoed. Dat is William Doyle, zo bleek dit jaar.


De meest opvallende (en onuitspreekbare) bandnaam in 2021 is —__–___. Ik stuitte op hun album The Heart Pumps Kool-Aid na een tweet van David Sylvian. Die schreef heel kort: “The future sounds like this”. Zo’n opmerking van een man die meermalen het geluid van de toekomst heeft verklankt – denk maar aan Brilliant Trees in 1984 en Manafon in in 2009 – triggert meteen en —__–___ stelt niet teleur. Luister maar. (Op de tweede plaats van de originele-namen-top-zoveel komt wat mij betreft de man die onder de naam Ross From Friends fijne dancetracks in elkaar knutselt.)


De meest opvallende verliezen in 2021 werden geleden in de dubreggae. Op 29 augustus kwam het treurige bericht dat grondlegger en grootmeester Lee ‘Scratch’ Perry is heengegaan. Moet ik hier zijn belang voor de reggae en de dub nog uitleggen? Nee toch? En anders: Google maar eens op de drie woorden ‘Black Ark Studio’. Het tweede grote dubverlies volgde op 8 december. Basgitarist en producer Robbie Shakespeare is overleden, deel van het briljante duo Sly & Robbie. Samen met Sly Dunbar was hij onder meer verantwoordelijk voor het geluid en succes van Grace Jones. Maar het dierbaarst is mij het album A Dub Experiment uit 1985, hun spacey sound waardoor ik als tiener kennismaakte met dubreggae.


Ongedacht opvallend waren de platen van Billie Eilish en Adele. Sjeesus, wat goed! Allebei. (Helaas konden we dat in 2021 niet zeggen van de schijfjes van Lana del Rey en eigenlijk ook niet van St. Vincent. Van hen hadden we meer verwacht.) Het was verrassend dat Billie Eilish het zo goed deed nadat ze in 2019 de standaard neerzette met When We All Fall Asleep, Where Do We Go?. Ze is nu een paar jaartjes volwassener en gevarieerder, zo werd duidelijk op Happier Than Ever. Ik ben gezegend met een tienerdochter die fan is, dus deze zomer gaan we samen naar Londen om haar live te zien in de O2! En dan Adele… volgens mij heeft die nog nooit zo’n goede plaat gemaakt als 30. Daar hoeven we niet veel woorden aan vuil te maken. Dat hebben alle media al gedaan.


Opvallend laat – op de valreep van volgend jaar – kwamen er nog twee albumtips binnen. Muzieksite Pitchfork schreef over Fiat Lux van het Catalaanse damesduo Tarta Relena. Zij maken een soort middeleeuwse, Gregoriaanse muziek (denk Hildegard von Bingen), maar dan met een zachte, glitchy, elektronische begeleiding. Heel mooi. Popjournalist Simon Reynolds wees me tenslotte in zijn geheel eigen jaaroverzichtje (dat vooral een lofzang is op Dry Cleaning) op de band ToiToiToi. Dit citaat van Reynolds zegt genoeg, dunkt mij: “ My favorite Ghost Box in a few years… I want to say, “sounds like Der Plan if they’d formed in 16th Century Swabia”, but perhaps I’m being led towards that idea by the Bruegel-ish artwork. ToiToiToi’s sound here is certainly jaunty and volkish, but it’s completely electronic.”


Zulke dingen op de valreep van het jaar… dat belooft wat voor 2022. Enjoy!

Hannah Peel – Fir Wave

Het nieuwste album van Hannah Peel gaat over natuur, milieu en duurzaamheid. Wat is er duurzamer dan recyclen? Dat geldt ook voor het hergebruiken van geluid. Voor Fir Wave neemt Hannah Peel het werk van vrouwelijke elektronische pioniers als Delia Derbyshire, Daphne Oram en de BBC Radiophonic Workshop uit de jaren zestig en zeventig op de schop. Dat betekent niet samplen, maar écht recyclen. Ze vertaalt de experimentele vroeg-elektronische geluiden naar de 21e eeuw.

Digitale instrumenten

De fragmenten van Derbyshire en de Radiophonic Workshop zijn nauwelijks nog herkenbaar. Delia Derbyshire is nog het meest bekend van de nerdy tune van de eerste BBC-serie Doctor Who uit de jaren zeventig, boomers zullen die nog wel kennen. Maar ze maakte vooral serieuzer werk. Hannah Peel werd door het archieflabel KPM gevraagd om Derbyshire’s album annex geluidenbibliotheek Electrosonic uit 1972 te herbewerken. Eerst weigerde Peel. Alleen maar wat remixen vond ze te makkelijk. Uiteindelijk laadde ze deze en andere geluiden in haar eigen computer en bouwde er nieuwe digitale instrumenten mee. Die gebruikte ze als bouwstenen om iets compleet nieuws te maken – maar dan wel in de geest van de vroeg-experimentele dames. Het is prachtig om te horen hoe toen en nu versmelten tot een organisch geluid.

Indruk op de Beatle

Hannah Peel (die op haarbeurt weer bekend is van de soundtrack bij Game Of Thrones: The Last Watch) is geboren in 1985 in Craigavon, Noord-Ierland. Ze studeerde aan het Liverpool Institute for Performing Arts, waar ze bij haar afstuderen grote indruk maakte op oprichter Paul McCartney – boomers zullen die nog wel kennen van de Beatles. Ze werd DJ op BBC Radio 3 (ze is overigens geen familie van John Peel), speelde in een folkband, deed orkestarrangementen voor Paul Weller en maakte eerder een analoge synth- en casio-plaat over haar heldin Derbyshire. Vorig jaar knutselde ze nog een mini-opera over de lockdown in elkaar.

Abstracte natuur

En in de lockdown rondde ze eindelijk het KPM/Electrosonic-project af. De titel van het album, Fir Wave, komt van een foto die Peel zag in het tijdschrift National Geograhic, van patronen met dennenbomen op een berg. Het zag er precies uit als een sinusgolf en dat is natuurlijk een Pavlov-dingetje voor een elektroakoestisch muzikante. Maar Hannah Peel zag er vooral ook de levenscycli in de natuur in. Geboorte, groei en dood. Het langzaam wisselen van seizoenen. Naast de oude elektronische componistes is beeldhouwster Barbara Hepworth uit Cornwall een inspiratie voor haar. Hepworth maakte abstract werk met aan de natuur ontleende vormen.

Subtiel en melancholisch

Zo’n laatste omschrijving zou ook op kunnen gaan voor de muziek van Hannah Peel op Fir Wave. Soms krijg je associaties met Brian Eno’s ambient werk en Music For Films, of de subtiele krautrock van het Duitse Harmonia. Soms heeft Fir Wave wel wat weg van de melancholische platen van Ryuichi Sakamoto. Bovenal klinkt alles heel logisch en natuurlijk. Hannah Peel houdt haar werk open en luchtig. Het klinkt warm en heeft nu en dan wat ruwe randjes. Het titelnummer is mooi en melancholisch rustiek als een Japanse tuin. Een nummer als Carbon Cycle heeft slepender cadans, maar klinkt ook ver weg en stil als een zomeravond aan het water. Patterned Formation is zweverig en eindigt in een zachte elektronische maalstroom. Het beetje stuwende Ecovocative doet in de verte wel een beetje denken aan de samenwerking van Simian Mobile Disco met het dameskoor Deep Throat op Murmurations. Een van de hoogtepunten is Emergence In Nature, een soort technotrack die opbouwt en opbouwt. Het zou het goed doen op Awakenings of Free Your Mind. Maar dan BAM: in de break vallen opeens de fagotten, violen en prehistorische elektronische geluiden van de Radiophonic Workshop in. Wat een moment!

Betoverend abstract

Het is een van de weinige oplevingen op de plaat. Verder blijft het betoverend abstract. Er zit iets dubbels in dit album: het vraagt aandacht voor de penibele staat van het milieu en de natuur op onze aardkloot, maar tegelijkertijd mist de muziek elke vorm van urgentie. (Ik bedoel dat niet negatief.) Misschien drukt Hannah Peel wel onze lamlendigheid en lethargie uit als het gaat om deze planeet – toen en nu.

Alle beste albums van 2021: