Tagarchief: Genesis

Peter Gabriel – i/o

Geplaatst op door
Beantwoorden

De carrière van de nu 73-jarige Peter Gabriel kent veel mooie piketpaaltjes. (En lees voor dat ‘mooie piketpaaltjes’ maar gewoon ‘meesterwerken’.) Wat te denken van nummers als Supper’s Ready en I Know What I Like (In Your Wardrobe) die hij inzong als zanger van Genesis, en natuurlijk helemaal het progrock-magnum opus op de dubbelelpee The Lamb Lies Down On Broadway uit 1974? En wat te denken van de vier titelloze soloalbums, uitmondend in de uitmuntende liveplaat Peter Gabriel Plays Live met daarop anthems als San Jacinto, Solsbury Hill en Biko? Daarna volgden platen met maar twee letters als titel, zoals So, Us en Up en megahits als Sledgehammer, Don’t Give Up, In Your Eyes en Digging In The Dirt. Maar vervolgens werd het stil rond Peter Gabriel. Of stil… hij bleef een bezig baasje, maar meestal buiten de spotlights. Hij zette onder andere de Real World Studio’s op bij zijn huis in Box in Wiltshire, Engeland. Daar liet hij mensen als Ravi Shankar, Nusrat Fateh Ali Khan, The Five Blind Boys of Alabama en Sigur Rós opnemen. En hij hield zich bezig met allerhande audiovisuele projecten, AI en (milieu)activisme.

Dat neemt niet weg dat hij al sinds 2005 praat over het uitbrengen van nieuw materiaal. Eind 2023 is er dan het album i/o. Dat is op de kop af 21 jaar na zijn vorige plaat Up uit 2002. De titel i/o staat voor de term input/output, maar haal het streepje weg en je krijgt Io: een van de manen die rond de planeet Jupiter draait. Als de plaat uitkomt, kent het publiek eigenlijk alle nummers al. Tijdens iedere volle maan op aarde bracht Peter Gabriel een van de twaalf tracks uit in twee mixen, samen met een kunstwerk (van bijvoorbeeld Olafur Eliasson, Cornelia Parker, Nick Cave of Ai Weiwei) en vergezeld van uitgebreide uitleg via lange monologen op YouTube. Alsof dat niet genoeg is, speelde hij ook het gros van de nieuwe i/o-nummers tijdens zijn geweldige wereldtournee – die hem onder andere naar Nederland bracht.

Op die manier kreeg elke track op i/o de aandacht die het verdient. Maar pas sinds 1 december kunnen we in één zit horen hoe Peter Gabriel het album precies bedoeld heeft. En toch ook weer niet. De studiofreak laat de uiteindelijke beslissing aan de luisteraar zelf. Hij brengt de plaat uit in een ‘bright side mix’ (geproduceerd door Mark ‘Spike’ Stent, die je kent van onder andere U2, Depeche Mode, Björk en Massive Attack) en een ‘dark side mix’ (geproduceerd door Tchad Blake, van onder meer Arctic Monkeys, Crowded House en Elvis Costello). Het publiek moet maar kiezen. Als dat niet lukt is er op de speciale Deluxe-editie ook nog een ‘in side mix’ van het hele album in Dolby Surround. Poeh, ga er maar aanstaan. (Op het eerste gehoor is er niet veel verschil. Met het pistool op de borst zou ik opteren voor de dark side mix, omdat die misschien een iets meer coherent geheel vormt.)

Daar gaat het allemaal niet om. Het gaat om de muziek en die is weer-ga-loos!! Wat Peter Gabriel hier neerzet met zijn vaste krachten – muzikale zwaargewichten als Tony Levin op bas, Manu Katché op drums en David Rhodes op gitaar – is subliem subtiel, intelligent inspirerend en uitgebalanceerd uitstekend. Pure kwaliteit. Geen grote gebaren of moeilijk gedoe, maar gewoon goed gemaakte elektronische popsongs met een warme handdruk. Noem het maar vintage-Gabriel; hij heeft sinds de jaren tachtig niet meer zo spannend geklonken en toch gaat er een enorme rust van uit. Alles is gelaagd en goed doordacht (dat mag ook wel als ‘ie er als sinds 2005 mee bezig is).

Het album is tegelijkertijd spiritueel als down-to-earth en activistisch, eigenlijk ook zoals we Peter Gabriel al jaren kennen. Als eerste single is Panopticom verschenen en die opent nu ook i/o. Het is een mysterieus nummer over een oneindige bol van data, maar ook over mensenrechten. The Court, dat een beetje doet denken aan de oude Genesis, wijst op vooral nieuwe rechtsinstellingen als Bellingcat, Forensic Architecture en WITNESS waar Peter Gabriel zelf bij betrokken is. O zo prachtig is Playing For Time. Over een zachte pianoballad – geïnspireerd door Randy Newman? – zingt Gabriel breekbare strofen als: “Far, far away, out amongst the stars / There’s a planet spinning slowly, we call it ours”. En: “Any space, any time / Any moment that we bring to life, ridiculous, sublime”. Maar het allermooist is het titelnummer. Daarin zet de songwriter eenvoudig zijn filosofie neer: De mens is onderdeel van alles om hem/haar heen. Dat merk je al bij zoiets simpels als een wandeling met de hond. “I walk with my dog and I whistle with the bird / I’m just a part of everything.” En dat gaat ook door na de dood. “I’ll be all laid to rest in my proper place / Into the roots of an old oak tree / Where life can move freely in and out of me / I’ll have stuff coming out and stuff going in / I’m just a part of everything.”

Peter is ook een familieman. Op Four Kinds Of Horses horen we (net als op The Court) zijn dochter, Melanie Gabriel, in het achtergrondkoor. Op Road To Joy werkt hij samen met een oude vriend: Brian Eno (die al meedeed op The Lamb Lies Down On Broadway). Het doet een beetje denken aan Steam uit 1993 maar dit nummer uit 2023 is een stuk lichtvoetiger. So Much is daarna weer een zwaarmoedige ballad: “Ah, there’s so much to live for / So much left to give / This edition is limited / There’s only so much can be done.” Het is een beetje de berusting van een oude man. En dat hij oud wordt, hoor je hier ook in het breken van zijn stem. Dat is helemaal niet erg, want daarvan is niks meer te merken in het volgende nummer: het uitermate fijnzinnig geproduceerde Olive Tree. Mooi. De track Love Can Heal is zweverig en esoterisch. Net zo mooi.

In het nummer daarna – This Is Home – pakt hij uit met het honderdkoppige (!) Sångsällskapet Orphei Drängar uit Uppsala, Zweden. Dat is best tijdrovend. Maakt hij het zichzelf zo niet heel erg moeilijk?, vroeg het tijdschrift HUMO hem ooit. “Ja, de Ramones hadden het makkelijker”, lachte hij toen. “Ik ben ook best jaloers op die technoproducers die in hun eentje met één sample een complete plaat kunnen maken.”

Op de laatste twee tracks neemt Peter Gabriel wat gas terug. And Still klinkt als Radiohead over dertig jaar. Maar echt. Dat is niet eens zo gek als je bedenkt dat hij ooit een versie opnam van radiohoofd’s Street Spirit (Fade Out). Tenslotte sluit i/o af met Live And Let Live. Dat bouwt op en bouwt op – met het Soweto Gospel Choir dat de titelregel steeds opnieuw zingt – alsof het een kruising is tussen In Your Eyes en Biko. Poeh… mag het een onsje meer zijn?

Het is duidelijk dat Peter Gabriel na zoveel jaar opnieuw een piketpaaltje heeft geslagen. Hij maakte een plaat die de mensheid weet te verheffen – voor minder doet ‘ie het niet. Dit is een meesterwerk waar we na jaren nog steeds vol bewondering op terug zullen kijken.

–

–

–

–

Alle beste albums van 2023: