Maandelijks archief: december 2024

E L U C I D – REVELATOR

Geplaatst op door
Beantwoorden

‘Revelator’ komt van ‘to reveal’: openbaren (ik kom hier nog op terug). De openbaarder is in dit geval E L U C I D. Die vormt samen met rapper billy woods het duo Armand Hammer, maar allebei zijn ze solo beter. billy woods haalde met Aethiopes mijn 22 van 22. Dit jaar is het de beurt aan E L U C I D solo. (Die spaties horen blijkbaar in zijn naam, net als billy woods zonder hoofdletters is.)

Veteranen billy woods en E L U C I D zijn al jarenlang voorman van de New Yorkse underground ‘abstract hiphop’. Zij trekken hun muziek op uit soundscapes vol noise, ambient drones, glitches en distortion. Laag over laag over laag geschoven, de hectische collages doen zelfs een beetje denken aan de beste platen van Public Enemy. Maar E L U C I D combineert die elektronica met live instrumenten, in casu drums van producer Jon Nellen en bas van Luke Stewart (die we kennen van de ‘avant jazz’ band Irreversible Entanglements). Zij vormen een mooie combi met de atonale industriële geluidstapijten die op REVELATOR worden opgetrokken. Het geeft de muziek wat meer body. Net als de zware basstem van E L U C I D overigens; hij kan klinken als een profeet die declameert uit de Openbaringen van apostel Johannes (in het nummer CCTV), maar ook als de bariton van een Barry White-achtige bedgenoot (SKP).

E L U C I D gaat op zijn derde solo-album REVELATOR ook fijne samenwerkingen aan met avantgarde-talenten als August Fanon, Child Actor, DJ Haram, The Lasso, Skech185 en uiteraard billy woods. Met z’n allen bouwen ze een sfeer op die zowel gedesoriënteerd is als geheimzinnig. En ook beangstigend. In opener THE WORLD IS DOG horen we naast hiphop ook elementen van punk en drum ’n bass. In CCTV horen we gitaren die zo lijken weggelopen bij stadsgenoten Swans. Maar er zijn ook dromerige tracks, zoals het synhi-gestuurde IKEBANA of het psychedelische 14.4. De laatste track – ZIGZAGZIG – is gemaakt in coöperatie met DJ Haram. Het is de meest denkbare industriële kakafonie ter afsluiting van E L U C I D’s ‘feestje’…

Waar heeft de openbaarder het zoal over? E L U C I D rapt over de horror van modern leven en de dagelijkse struggle in New York, maar ook over de genocide in Gaza. En soms over allebei tegelijk. Over een abstracte collage – het lijkt wel een verstoorde radio – stottert hij “my … landlord … is … a … zionist”. Hij heeft het over onderdrukking en slavernij. Mensen zijn “chess pieces tot he checkerboard, life-size”. Het is echter niet alleen ellende. E L U C I D praatzingt ook over zijn familie en de  kracht die hij daaruit put. Dan is hij prachtig poëtisch en rapt zinnen als “I squeeze my children’s hand and walk hard against the wind”. (Maar het moeten ook niet teveel familieleden slash kinderen worden, hahaha. Zijn meest geciteerde uitspraak op REVELATOR is: “I make gorgeous babies / But I’m done making N-words”.)   

–

–

–

–

Alle beste albums van 2024:

Personal Trainer – Still Willing

Geplaatst op door
Beantwoorden

Personal Trainer; wat een geweldige naam heeft de band van Willem Smit toch! Ik zag ze begin 2023 in een zwetend zolderzaaltje. Ze hadden toen net hun debuutalbum Big Love Blanket uit. Eind 2024 zag ik ze in de uitverkochte grote zaal van Doornroosje in Nijmegen. Toen lag opvolger Still Willing in de schappen. Ik weet niet welk concert ik beter vond. Wat betreft de albums is de strijd allang beslist. De overwinning is voor Still Willing! De plaat blinkt uit in ‘van-zacht-naar-luid-liedjes’ (ik kom hier nog op terug).

In den beginne was Personal Trainer het soloproject van zanger, gitarist en songwriter Willem Smit. Hij nodigde verschillende gasten uit om op het podium zijn muziek te brengen. Van daaruit ontstond de zevenkoppige Amsterdamse formatie die we kennen van de albums en waarin Smits maat Casper van der Lans ook een centrale rol speelt. Tussen de concerten die ik zag is er veel gebeurd. Ze deden honderden optredens, waarmee ook Engeland werd plat gespeeld. Ze stonden op SXSW en werden daar ontdekt door labelbaas Simon Raymonde van Bella Union. Dus verscheen Still Willing deze zomer op het prestigieuze label. Voormalig Cocteau Twin Raymonde zag het goed. Het is een fantastische plaat geworden.

Die eerste plaat haalde in 2022 zowat alle eindlijstjes. Ik ben benieuwd of Still Willing dat ook gaat lukken. Persoonlijk vind ik dat Personal Trainer een veel volwassener plaat heeft gemaakt. Meer veelzijdig en meer verrassend. De opener Upper Ferntree Gully gaat over de Australische geboorteplaats van de moeder van Smit (ze is ook te horen in de samples aan het begin). Het nummer wordt soms aangeduid als ‘mini-rockopera’: in acht minuten gaat het van-zacht-naar-luid, langs allerlei stijlen en sounds, via lieflijke indie naar zware metal en grunge. Personal Trainers eigen Bohemian Rhapsody dus, maar veel kleurrijker en speelser dan de Top 2000-mastodont. Het nummer is symbolisch voor het album. Still Willing is een creatieve explosie, iedere track barst van de ideeën en vondsten. Maar Willem Smit en Casper van der Lans weten die altijd te gieten in coherente en catchy songs. Zo maakt Personal Trainer lekkere funkpop op Intangible, klinkt Round als Blur in de jaren negentig (inclusief wooo-hooo-koortjes) en is het lieflijke I Can Be Your Personal Trainer een bijna Beatlesque pop-shuffle. Het prachtige Testing The Alarm begint ontspannen, maar bouwt op tot een climax en eindigt in een lawaaiige finale. Zulke van-zacht-naar-luid-liedjes zijn typisch voor Personal Trainer, maar op You Better Start Scrubbing is het gewoon alleen maar lekker raggen met de meters in het rood. In de zaal wordt de moshpit opgestart.

De plaat sluit af met What Am I Supposed To Say About The People And Their Ways. Die vat nog één keer samen waar het bij Willem Smit cum suis om draait: de band is zowel luid, ruig en gruizig als zacht en bedachtzaam. En dat allemaal tegelijk. Personal Trainer is een prachtige paradox. Punt.

–

–

–

–

Alle beste albums van 2024:

Xiu Xiu – 13″ Frank Beltrame Italian Stiletto With Bison Horn Grips

Geplaatst op door
Beantwoorden

“Zit je weer druistige muziek te luisteren?”, klinkt het regelmatig in huize Douma voor al meer dan twintig jaar. Meestal heb ik dan een plaat van Xiu Xiu opstaan. De avant-garde veteranen gaan ook al meer dan twee decennia mee. In september verscheen hun zeventiende album: 13″ Frank Beltrame Italian Stiletto With Bison Horn Grips, vernoemd naar een kostbaar kleinood – even wreed als schoon – in bezit van zanger Jamie Stewart (ik kom hier nog op terug).

Xiu Xiu (spreek uit Sjoe Sjoe) bestaat al jarenlang uit vaste kern Jamie Stewart en Angela Seo. Ze opereerden vanuit Los Angeles, maar dit jaar verkasten ze naar Berlijn voor nieuwe inspiratie. Dat is altijd een goed idee! Berlijn heeft de carrière van David Bowie ook ooit weer een boost gegeven. Bij Xiu Xiu leverde de verhuizing een van hun meest toegankelijke albums op. Al is ‘toegankelijk’ natuurlijk een relatief begrip binnen het bizarre oeuvre ergens in het midden tussen experimentele postpunk, industriële horror-noise, homo-erotische vaudeville, harde gothrock en eclectische elektropop. Goed, het is niet zo hermetisch en angstaanjagend als Angel Guts: Red Classroom, maar 13″ Frank Beltrame Italian Stiletto With Bison Horn Grips (vanaf hier houden we het op 13”) doet ouderwets in de gordijnen jagen. Heerlijk!


Luiken open
Wat was hun missie met 13”? “Stay ahead of disaster this time”, zo verklaarde Xiu Xiu eerder dit jaar. Dat is redelijk gelukt. De plaat begint heel rustig, met een even trieste als schemerige elektronische ballad die het werk van Scott Walker naar de kroon steekt. De ‘jankstem’ van Jamie Stewart voert je meteen weer het Xiu Xiu-universum binnen. Welkom in de hel. Door middel van triphop-beats, gothic disco, vleugjes reggaeton en riffs die niet zouden misstaan bij Led Zeppelin gaan daarna de luiken een beetje open. Xiu Xiu brengt nu ook nummers met een traditionele songstructuur! De single Common Loom zou je met een beetje goede wil zelfs ‘catchy’ kunnen noemen. Maar dan wel in een manische variant. Ik zie ‘m niet snel in een hitparade belanden. Veneficium is ouderwets opgebouwd uit dissonante klanken met daaroverheen een sausje David Lynch. De complexe audiocollage Bobby Bland kreeg een waas van free jazz over zich heen en het nummer Sleep Blvd. eindigt in een snelle elektronische spiraal.

Ruggengraat
Gecontroleerde chaos, zo kun je het geluid van Xiu Xiu het best omschrijven. De manische gedachtenspinsels van Stewart gaan perfect samen met de zweverige klanktapijten van Seo. Sinds het vorige album is er een nieuwe vaste kracht in de band: drummer David Kendrick (die onder andere trommelde bij Devo en Sparks). Hij geeft de muziek het skelet die het nodig heeft – ruggengraat zo u wil – waardoor 13” misschien ook wat toegankelijker klinkt. Het levert een balans op tussen experimenteerdrift en vakmanschap, die je bijvoorbeeld ook aantreft op The Downward Spiral van Nine Inch Nails of Halber Mensch van Einstürzende Neubauten.

Kop en staart
Ook tekstueel heeft 13” duidelijk een kop en staart. In de openingsballad steekt Stewart persoonlijk van wal. “I have done almost nothing right / my entire adult life / But having dared to touch the fire with you / breaks the chain of my being nothing too.” Echt koud krijg je het bij het slotnummer Piña, Coconut & Cherry. Ergens in een tweederangs hotelkamer schreeuwt Stewart het uit. Hij herhaalt hysterisch keer op keer: “You must love me, love me, love me! / This is mine! / You are mine!” Vervolgens vallen de als de jaren tachtig klinkende Giorgio Moroder-synthesizers langzaam weg…

Zo werd 13″ Frank Beltrame Italian Stiletto With Bison Horn Grips – naast een verwijzing naar de allereerste Xiu Xiu-plaat: Knife Play uit 2002 – precies de titel die de landing dekt: Prachtig elegant design en ambachtelijk handwerk, maar levensgevaarlijk in de handen van een manische geest.

–

–

–

–

Alle beste albums van 2024:

Beth Gibbons – Lives Outgrown

Geplaatst op door
Beantwoorden

De bedachtzame Beth Gibbons – met haar hypnotiserend mooie stem – blinkt niet uit in productiviteit, maar áls ze iets uitbrengt… dan houdt de wereld haar adem in. Dat is niet voor niets. Ze heeft ons een uitzonderlijk mooie plaat geschonken.

Dit jaar was het dertig jaar geleden dat het verbijsterende album Dummy van Portishead uitkwam. Daar werd niet zoveel mee gedaan, maar er verscheen wel een mooie heruitgave van de Portishead-plaat Roseland NYC Live. Zangeres Beth Gibbons maakte drie studioalbums en een livealbum met Portishead, een plaat met Rustin Man (oftewel Talk Talk-bassist Paul Webb) en eentje met Krysztof Penderecki en het Polish Radio Symphony Orchestra. Even dook ze op in het nummer Mother I Sober van het album Mr. Morale & The Big Steppers van Kendrick Lamar. Meer dan tien jaar geleden kondigde label Domino aan dat Beth Gibbons werkte aan een nieuw album, haar eerste solowerk. Dat verscheen uiteindelijk op 17 mei van dit jaar (ik kom hier nog op terug).

Tien jaar schrijven en schaven, het was een moeizaam proces. Dat leverde uiteindelijk tien prachtige liedjes op. Verdwenen zijn de bedwelmende triphop-beats en de dwarse noise van Portishead. Daarvoor in de plaats is minimalistische, folk-getinte muziek gekomen. Strijkers, gitaar en piano domineren. Ze ging van hoofdzakelijk elektronisch naar hoofdzakelijk akoestisch, maar de sfeer blijft net zo creepy. Af en toe klinken er dreigende ritmes van de voormalige Talk Talk-drummer Lee Harris (er is duidelijk een connectie met de esoterische band van Mark Hollis – god hebbe zijn ziel). Het geluid is prachtig vormgegeven door producer James Ford, die we onder andere kennen van Pet Shop Boys, Jessie Ware, Depeche Mode, Florence + The Machine en Arctic Monkeys. Lives Outgrown staat vol muziek met onderhuidse spanning, die op haar best is als ze ontspoort. Wanneer de chaos tevoorschijn komt. Als er in het nummer Reaching Out opeens opzwepende blazers klinken, bijvoorbeeld, of in het dreigende Rewind dat sporen vertoont van het heftige Portishead-album Third.

In haar teksten is de 59-jarige zangeres net zo donker en melancholisch als ooit. Ze gaan over nu moederschap, ouder worden, verlies en verdriet. In een handgeschreven briefje op Facebook schreef ze wat haar drijfveren waren: “As usual it reflects what’s been going on with me internally, my 50’s have brought forward a new yet older horizon. It has been a time of farewells to family, friends and even to who I was before, the lyrics mirroring my anxieties and sleepless nighttime ruminations, hence Lives Outgrown.” Op het eerder genoemde Rewind stelt ze ijzig dat er geen weg meer terug is. “Gone too far to rewind.” Maar ze wíl ook niet terug, zingt ze op Floating In A Moment, “all we have is here and now”. Tegelijkertijd kweelt een kinderkoor “all going to nowhere”… kippenvel!

Het album zag het levenslicht in mei, maar de lente breekt pas door op het laatste nummer van Lives Outgrown: Het bijna pastorale Whispering Love ademt een hoopvolle sfeer. Dat komt door Beth Gibbons’ troostvolle stem, de begeleidende fluit en een soort piepende vioolklanken die doen denken aan zo’n oud-Japanse waterpomp of een kind op een oude schommel. (Overal komen kinderen terug op deze plaat.) In de allerlaatste minuten hoor je alleen nog maar natuur en vogels in de vroege morgen. Dan is de lente begonnen, denk je, of is juist de herfst in het leven nu aangebroken?

–

–

–

–

Alle beste albums van 2024:

Kendrick Lamar – GNX

Geplaatst op door
Beantwoorden

Soms krijg je een driegangen menu. Met allerlei liflafjes eromheen. Soms is een Snelle Jelle net zo lekker. Die voldoet dan gewoon. Dat is een beetje het verhaal van de nieuwe plaat van Kendrick Lamar. Zeker als je die afzet tegen klassiekers als To Pimp A Butterfly of Mr. Morale & The Big Steppers.

Snelle Jelle is ‘ie sowieso. Op 22 november 2024 om 18.00 uur dropte Kendrick Lamar zijn plaat. Onaangekondigd en onverwacht. Het album heet GNX. Dat is genoemd naar de auto die Lamar had gekocht. Het is een vintage 1987 Buick Grand National Experimental (GNX). Die is uiterst zeldzaam. Er zijn er maar 547 van geproduceerd. Lamar poseert ermee op de hoes van het album. Voor een witte achtergrond. De muziek klinkt zo spaarzaam als de hoes. (Ik kom hier nog op terug.)

Niemand had het aan zien komen. De wereld was nog een beetje aan het bekomen. Kendrick Lamar had net de ‘beef’ Drake gewonnen. Wat is een beef? Een woordgevecht. Hij had overtuigend gewonnen. Drake hing in de touwen. De knock-out kwam van Kendrick. Dat was de single Not Like Us. Het is de beste diss-track aller tijden. De single werd een miljard keer gestreamd. Het kreeg vijf Grammy-nominaties.

Dus voelt Lamar zich overwinnaar. Is deze plaat in die roes gemaakt? Je zou zeggen van wel. Kendrick is nog niet klaar met dissen. Ook Lil’ Wayne krijgt een veeg uit de pan. En Snoop Dogg. Ze moeten zich één ding in de oren knopen. King Kendrick is de grootste. Niet voor niets gaat híj de Super Bowl halftime show doen. Nas was de enige die hem feliciteerde. Nou, zo gaat Lamar nog wel even door. Compton is een voorstad van Los Angeles. Daar is een mural van Lamar. Die is wereldberoemd. Maar onlangs werd die beklad. Dat staat symbool voor de staat van hiphop. Kendrick vindt het treurig. De plaat is niet meer zo persoonlijk. De rapper richt zich nu op de buitenwereld. Er is een ode aan John Lee Hooker en Dinah Washington.  

Kendrick Lamar werkt altijd met producer Sounwave. Hier krijgt hij ook hulp van Jack Antonoff. Die is bekend van bijvoorbeeld Taylor Swift. Dat kan je horen. De producties zijn kaler dan ooit. De franje is eraf. Zo minimaal is lekker. Het doet een beetje denken aan West Coast rap uit de jaren negentig. Nas, Biggie, Ice Cube of Dr. Dre. Dat soort shit. Straight outta Compton inderdaad. Er zijn ook samples van Tupac Shakur. Er zijn vloeiende synths. Soulkoortjes. Er zijn vette bassen. Soms wat Spaanse samples. Of Portugees.

GNX is zijn kortste plaat ooit. Net geen drie kwartier. Toch barst de rapper nog van de creatieve energie. En hij is virtuoos. Zijn flows gaan alle kanten op. Soms is hij razendsnel. Soms klinkt hij als een hillbilly. Hij is grappig. Daarna is hij weer poëtisch. Er zijn tempowisselingen. Er zijn stembuigingen. Er zijn vreemde wendingen. Lamar is onnavolgbaar. Zijn gasten mogen er ook zijn. Het zijn vooral jonge rappers uit Compton. Die halen het natuurlijk niet bij Kendrick. Maar goed. Het blijft een feestje.

Hoe dan ook. Deze Snelle Jelle bewijst één ding. Kendrick Lamar is de beste rapper ter wereld. Dit album is weer een hoogtepunt in zijn oeuvre.

–

–

–

–

Alle beste albums van 2024:

Nicolas Jaar – Piedras 1 &2

Geplaatst op door
Beantwoorden

Volgens mij heeft Nicolas Jaar nog nooit zo’n bizar project gedaan. Het leidde wel tot twee topalbums: zeg maar gerust dat Piedras 1 & 2 zijn magnum opus is geworden!

Het begon allemaal met een nummer dat de Chileens-Amerikaanse producer en artiest annex techno-grootheid Nicolas Jaar schreef voor een concert in het Museum Of Memory & Human Rights in Santiago, ter herdenking van de slachtoffers van de militaire dictatuur van Generaal Pinochet in de jaren zeventig. Het werd het nummer Piedras. Dat liet hem niet meer los en hij verzon er een verhaal omheen met meerdere lagen (ik kom hier nog op terug). Uiteindelijk groeide het uit tot de experimentele radioshow Archivos De Radio Piedras: vijf uur tekst en muziek die Nicolas Jaar verspreidde via social media als Telegram. Het staat ook integraal op Bandcamp (de opbrengsten gaan naar zowel de Mapuche-Indianen als naar Palestijnen in Gaza).


Spookachtige waas

De beste tracks werden gedestilleerd en bewerkt tot deze twee cd’s. Eigenlijk belichten ze allebei een kant van Nicolas Jaar’s veelzijdige werk. Piedras 1 richt zich meer op songs: lome Latijns-Amerikaanse pop en elektronica met Spaanstalige teksten. Piedras 2 bestaat uit avantgarde ambient dingen en heel experimentele clubtracks (SSS1 tot en met SSS3). Een nummer als Radio Chomio is opgenomen met de Mapuche-artiest Eli Wewentxu. Jaar is geluidskunstenaar pur sang, dus alles klinkt fijnzinnig en loepzuiver. Maar er hangt ook een spookachtige waas over beide platen. Altijd is er een bizarre twist. Je hoort de meest gekke geluiden. Vervormde stemmen. Soms klinken de beats en geluiden alsof ze vanuit de kamer naast je komen, en tijdens een climax in een nummer breken ze door en komen helemaal binnen. Phew, maar allemaal erg lekker.

Airwaves

Dan het verhaal. Het is niet echt een lineaire vertelling, maar opgetrokken uit mysterieuze fragmenten. Archivos De Radio Piedras is een radioshow van een fictieve groep anarchisten: Los Ochos. Zij hebben de onderzeese internetkabels weten door te knippen, zodat de enige vorm van communicatie nog via de airwaves is. Het radioprogramma gaat over Los Ochos-kunstenaar Salinas Hasbún (die naam ontleende Nicolas Jaar overigens van zijn twee oma’s: Graciela Salinas en Miriam Hasbún). De kunstenaar verdween op mysterieuze wijze en liet een spoor van composities achter, die de Ochos spelen als ze de zaak proberen te ontrafelen.

Digitale bacterie

Tegelijkertijd speelt er een verhaal over een jongetje dat is verdwenen toen het door een tunnel vluchtte voor een brand. Hij graaft een put onder het dorp en komt uit in een grot, waar hij in de duisternis overleeft door de mineralen van stalactieten op te likken. (Eigenlijk wordt het nooit duidelijk of de jongen nou dood is of levend.) Op het einde vindt een van de Ochos de kunstenaar Salinas Hasbún terug, precies op de plek waar de jongen in het donker verbleef. Het is trouwens de prehistorische Chileense grot waar ooit de oudste bacterie ter wereld is ontdekt. Volgt u het nog? Geeft niet, want kort daarna teistert een digitale bacterie de wereld en wordt de radioshow gestopt in een digital blackout.

Magdalena

Nicolas Jaar ziet het verhaal vooral als een metafoor voor bijvoorbeeld het verdwijnen van personen onder Pinochet, maar ook voor het verdwijnen van plaatsen en gebieden tijdens de genocide in Palestina. In het nummer Rio De Las Tumblas (rivier van grafstenen) heeft Hasbún het over de Magdalena-rivier in Zuid-Amerika. Hij trekt paralellen tussen de kolonisatie van zijn vaderland en die in Palestina. Magdalena wordt dan Magdala, een oud-Joods stadje dat geheel vernietigd is. De nieuwe Arabische stad al-Majdal wordt ook weer met de grond gelijk gemaakt en vervangen door de Israëlische kolonie Migdal. Salinas Hasbún vraagt zich af: als je een stad of een plaats een andere naam geeft, verandert die dan in iets anders? De kracht van taal is een brute kracht. Het kan een instrument zijn van de bezetter of van het verzet. In het nummer Aqui stelt hij: “Si está escrito en los muros, no está escrito en papel.” (“Als het op de muren geschreven staat, staat het niet op papier.”) Alle karakters in de ingewikkelde radioshow vechten tegen systemen die hen eigenlijk uit wil gummen. Zodat uiteindelijk ook de waarheid verdwijnt.

Dit is geen vrolijk verhaal (al eindigt deel 1 met een Song Of Hope), maar wel indrukwekkend. Nicolas Jaar weet er een fascinerend geluidskunstwerk van te brouwen dat op twee cd’s misschien nog wel meer tot zijn recht komt dan in vijf uur radio.

–

–

–

Alle beste albums van 2024:

De Mannen Broeders – Sober Maal

Geplaatst op door
Beantwoorden

Natuurlijk verschijnt deze recensie op zondag. Het album Sober Maal – de samenwerking van Tonnie Dieleman alias broeder Dieleman met Amenra-zanger Colin H. van Eeckhout – is namelijk gewoon een alternatieve kerkdienst. Eentje waarvan de rillingen je over de rug gaan. Je moet er wel voor werken (ik kom hier nog op terug).

De singer-songwriter broeder Dieleman uit Axel, Zeeuws Vlaanderen kennen we onder andere van het prachtalbum komma (dat destijds mijn 18 van 18 haalde). Het is hele andere koek dan de gitzwarte en keiharde post-blackmetal die de Belg Colin van Eeckhout maakt met zijn band Amenra. En tegelijkertijd ook weer niet. “Het enige verschil tussen wat ik doe en wat Amenra doet, is dat zij luider zijn en een distortionpedaal gebruiken. Maar vanbinnen is het hetzelfde”, zegt Tonnie Dieleman in een dubbelinterview met HUMO.

Ineen vouwen
Ze kenden elkaar van een gezamenlijk optreden bij Le Guess Who en een weekend dat Amenra organiseerde in Paradiso. De streng gereformeerd opgevoede Dieleman en de vrijzinnig getogen Van Eeckhout bleken een fascinatie voor symboliek, rituelen en de donkere kant van het leven te delen. Het was dus niet zo gek dat ze in 2022 de handen ineensloegen voor een bijzonder project. Of beter gezegd: de handen ineen vouwden, want Sober Maal is pure religie gestold in muziek. De titel verwijst naar een oudgereformeerd gebruik om een eenvoudige maaltijd te nuttigen ten teken van dankbaarheid en nederigheid. De muziek werd in vijf dagen opgenomen – tijdens de laatste lockdown – in de 18e eeuwse Doopsgezinde Kerk van Middelburg. En op 11 oktober 2024 zag Sober Maal het levenslicht.


Levensecht intiem
Zo sober als de titel is ook de muziek. In lange drone-achtige stukken – ze doen denken aan monotone psalmen – hoor je een spaarzame banjo of een lier. De vocalen zijn ingetogen, maar warm en emotioneel. Er is koorzang in Onze Lieve Vrouwe. En de kerk is een instrument op zich. Het kerkorgel – bespeeld door Pim van de Werken – heeft een prominente rol, bijvoorbeeld in de huiveringwekkende opener Alle Roem Is Uitgesloten. Opnameleider Tim De Gieter (bandgenoot van Colin van Eeckhout, maar ook actief in de metalband Doodseskader) liet kerkgeluiden als het omslaan van papier, krakende banken en klinkende voetstappen gerust staan in de mix. Dat maakt Sober Maal nog een stukje levensechter en intiemer. Kun je de muziek ergens mee vergelijken? Op een bepaalde manier klinkt het als de donkere folkdrones van Lankum en ØXN. Veel recensenten noemen Wovenhand als referentie (misschien vanwege die banjo?). Maar Sober Maal doet ook denken aan het vroege werk van Dead Can Dance (bijvoorbeeld Aion) of aan Sun O))). Niet bij iedereen komt het meteen binnen, misschien moet je de plaat wat vaker draaien voordat de echte schoonheid zich openbaart. Je moet even doorbijten, hard werken, net als bij een echte gereformeerde dienst.

Punkerpredikant
De pracht zit ‘m ook in de teksten die Dieleman en Van Eeckhout gebruiken. Die zijn een combinatie van eigen werk en historische bronnen. Alle Roem Is Uitgesloten is een lied van predikant Jan Scharp (1765 – 1828) op muziek van Johann Schopp uit 1641. Het maakt ook deel uit van het Liedboek voor de Kerken en het Gereformeerd Kerkboek. De tekst van Grafschrift is ook van Jan Scharp. Het veroorzaakte in 1786 een grote rel, want het ging over een katholieke priester. Colin van Eeckhout in HUMO: “Hij schreef het voor een net overleden collega met wie hij bevriend was, ook al mocht dat volgens de regeltjes van zijn geloof niet. Die Scharp, dat was in mijn ogen in feite een punker. Rage Against The Machine avant la lettre.” De Mannen Broeders vonden ook inspiratie in de werken van Omer August Gielliet, de in 2017 overleden Zeeuwse priester die ook al een rol speelde op komma. De lange nummers worden voorafgegaan door korte gedichten of monologen, waarin het lichte Vlaamse accent van Van Eeckhout en het lekker vette Zeeuwse dialect van Dieleman elkaar afwisselen.

De prachtige platenhoes – in elkaar geknipt en geplakt door de beide muzikanten – geeft de religieuze opzet nog een extra dimensie. Prominent is de foto van Vlaamse vluchtelingen die in de Eerste Wereldoorlog werden opgevangen in dezelfde Doopsgezinde Kerk als waarin Sober Maal werd opgenomen in coronatijd. Alles bij elkaar levert deze Zeeuws-Vlaamse samenwerking een heel indrukwekkend album op. Amen.

–

–

–

–

Alle beste albums van 2024:

JPEGMAFIA – I LAY DOWN MY LIFE FOR YOU

Geplaatst op door
Beantwoorden

JPEGMAFIA – Peggy voor vrienden – stond vorig jaar in mijn 23 van 23 met het absurdistische en eclectische hiphopalbum Scaring The Hoes in samenwerking met collega Danny Brown. Peggy blijft vernieuwen en blijft tegelijkertijd herkenbaar. Dat tekent de grootste artiesten. Dus toen JPEGMAFIA op 1 augustus opeens zijn vijfde album I LAY DOWN MY LIFE FOR YOU dropte, waren de oren gespitst. Terecht, want de 34-jarige rapper en producer uit Baltimore (echte naam: Barrington DeVaughn Hendricks) maakte weer een topper.

Noem het onvoorspelbaar. Noem het onnavolgbaar. Het stuitert opnieuw alle kanten op, zowel sonisch als in lyriek. Misschien is dit album iets minder absurdistisch dan Scaring The Hoes, maar eclectisch des te meer. Allerlei denkbare genres passeren in duizelingwekkende vaart. Een nummer als vulgar display of power verwijst zowel in stijl als in titel naar de Braziliaans groovemetalband Pantera: harde gitaarriffs domineren. In de track JIHAD JOE klinken ook riffs, maar dan meer in de stijl van doommetal. De track Exmilitary refereert naar een mixtape van dezelfde name gemaakt door industrial hiphop-trio Death Grips. Alleen is JPEGMAFIA hier wat ingetogener dan de geluidsterroristen – hij kiest voor een soulvibe die ergens doet denken aan Wu Tang Clan (ik kom hier nog op terug). We kijken overigens halsreikend uit naar een échte samenwerking tussen Death Grips en Peggy! Verder klinkt er 170 bpm baile-funk in de track it’s dark and hell is hot met de Braziliaans DJ RaMeMes, maar ook dat weet JPEGMAFIA weer een maffe wending te geven. Er klinken musical, folk en easy tune op Don’t Put Anything On The Bible met zangeres Buzzy Lee en uitsmijter i recovered from this kun je met een beetje goede wil aanduiden als 60’s psychedelica.

En dan is er nog een partij soul, funk en jazz! Zo komt gastrapper Denzel Curry langs in JPEGULTRA. Als hij zichzelf aankondigt, horen we samples van uit het jazzrock-nummer Get Up! door Akira Ishikawa. Samples uit de soulklassieker After Laughter (Comes Tears) van Wendy Rene zorgen voor die Wu Tang-vibe op Exmilitary. Het nummer I’ll Be Right There drijft op een fijne strofe uit Don’t Walk Away van Jade. En dan de track either on or off the drugs… De versnelde stukken uit Turn On The Lights van AI For The Future zijn adembenemend!

Tekstueel is het net zo’n allegaartje. De titel I LAY DOWN MY LIFE FOR YOU dekt de lading helemaal. In Peggy’s scherpe staccato raps komt het hele spectrum aan bod. Persoonlijke ervaringen worden afgewisseld met politieke statements, harde grappen (“the only time I fuck with amateurs is if it’s porno”) en soms foute stellingnames. Dat begint al in de opener i scream this in the mirror before i interact with anyone (wat een geweldige titel trouwens). “If I was a NBA-player, I’d be Dillon Brooks. But worse”, trapt JPEGMAFIA af. Het is een verwijzing naar de Amerikaanse bad guy-basketballer. Even verderop komt de beef tussen Kendrick Lamar en Drake aan bod. Maar hij besteedt ook aandacht aan de genocide in Gaza. Samen met gastrapper Vince Staples geeft hij een lesje burgerrechten en ‘new Black history’ op de gelijknamige track. Er zijn ook persoonlijke ontboezemingen. In Exmilitary praatzingt Peggy over zijn tijd in het leger. Hij kreeg eervol ontslag nadat hij grensoverschrijdend gedrag van zijn meerdere aankaartte. In either on or off the drugs vertelt de rapper over zijn worstelingen met middelen.

Zoveel verschillende onderwerpen, zoveel verschillende klanken, en dat gebracht met de hyperenergie van een punker op speed. Het doet allemaal een beetje ADHD-achtig aan, maar je kunt niet stellen dat het op I LAY DOWN MY LIFE FOR YOU ontbreekt aan focus. Integendeel: het is JPEGMAFIA’s album met de meeste richting. Zo voelt dat in ieder geval. Ik kan je alleen niet precies uitleggen waar die richting toe leidt…

–

–

–

–

Alle beste albums van 2024:

Henrik Meierkord – Visitors To Erinnerungen

Geplaatst op door
Beantwoorden

Wat maakt jou tot de persoon die je bent? De Engelse filosoof John Locke (1632 – 1704) formuleerde daar een antwoord op in zijn Essay Concerning Human Understanding: je bent wie je bent door de gedachten die je hebt en het verleden dat je je herinnert. Volgens Locke is het geheugen een ‘magazijn van kennis’, waarin we informatie uit onze zintuigen opslaan die we later weer kunnen gebruiken. Maar de Schotse filosoof David Hume (1711 – 1776) beschouwde het geheugen als verbeelding. Hume stelde dat we ons verleden niet onthouden, maar herinneringen construeren op basis van eerdere ervaringen.

Magazijn of constructie, waarschijnlijk is het geheugen allebei. Maar de blik van Locke en Hume is te nauw. Zij bekijken herinneringen als alleen iets van een individu, terwijl het ook altijd wordt beïnvloed door anderen. Dat stelt de Duitse literatuur- en cultuurwetenschapper Aleida Assman in een boeiend interview met Filosofie Magazine: Om te herinneren heb je altijd een ander nodig. Samen met haar man, egyptoloog Jan Assman, ontwikkelde ze het idee van een collectief geheugen. Die ‘ander’ die het geheugen beïnvloedt, kan ook heel abstract zijn. Het kan gaan om mensen, maar ook om ingebeeld personen, symbolen, voorwerpen, gebouwen en culturen. Of om remixers (ik kom hier nog op terug).

Dat roept veel vragen op als je weer de stap terug maakt naar jezelf. In hoeverre is een individuele herinnering nog authentiek? Herinner je je wat er werkelijk gebeurd is of herinner je de foto’s die van een gebeurtenis zijn gemaakt of de verhalen die erover worden verteld? Zijn dat niet bewerkingen van de werkelijkheid? En als je dat dan doortrekt, bestaat er dan überhaupt wel verschil tussen feit en fictie?

Eigenlijk zijn het dit soort vragen en gedachten waarover het een uur en twaalf minuten lang gaat op de twee cd’s Visitors To Erinnerungen van Henrik Meierkord en een keur aan collaborators. Henrik Meierkord is een componist en cellist uit Stockholm. Als componist maakt hij werken die balanceren tussen meditatief ambient en ontregelend in de traditie van modern klassiek en avantgarde (denk Karlheinz Stockhausen, denk Arnold Schönberg). Als cellist brengt hij vaak intieme en intense emoties in. Zijn instrumentale stukken gaan vaak over het onbewuste, over tijdsbeleving of over dromen en meditatie, maar Meierkord wordt gelukkig nooit vaag of zwaar. Zijn output is overigens immens. In 2024 heeft hij negen (!) albums uitgebracht plus nog een zooi EP’s en singles.

Een van zijn beste werken is het beklemmende Erinnerungen. Toen hij dat voltooid had, vroeg Henrik Meierkord twaalf remixers annex producers annex geluidskunstenaars om hun eigen herinneringen te verkennen en te laten versmelten met zijn track – om zo te werken aan een soort muzikaal collectief geheugen met nieuwe emotionele dieptes. Het gaat om grootheden uit het wereldje, met illustere namen als Glåsbird, Moss Covered Technology, Wil Bolton, Distant Fires Burning (de Belgische Gert De Meester), Ümlaut (Jeff Düngfelder die ook tekende voor het prachtige artwork) en Logic Moon.

De twaalf ‘bezoekers’ kregen volledig de vrije hand in het bewerken of omzetten van Erinnerungen. Zo ontstonden twee hele complete cd’s. Je hebt nergens het gevoel dat je weer naar hetzelfde stuk zit te luisteren. Integendeel: de muziek gaat alle kanten op. Zo vertimmert Autistici het tot een verontrustend stuk abstracte geluidskunst. In de bewerking van Wil Bolton rijzen de Erinnerungen-klanken van Meierkord rustig op uit een zee van ruis. Jupi/ter maakt er onheilspellende bombast van. De subtiliteit van OdNu doet denken aan die van Coil. En heel bijzonder is de Ancient Memory-mix van Ümlaut vol mijmerende samples van spoken word tussen noise- en celloklanken. Aan het einde van deze boeiende reis door het collectieve geheugen hoor je als uitsmijter de originele versie van Henrik Meierkord.   

Dan blijf je achter met een herinnering aan de uitspraak van een andere filosoof: Søren Kierkegaard (1813 – 1855). “Wanneer het geheugen steeds weer wordt opgefrist, verrijkt ze de ziel met een massa details.” Vistors To Erinnerungen is een prachtplaat.

–

–

–

–

Alle beste platen van 2024:

Rachel Chinouriri – What A Devastating Turn Of Events

Geplaatst op door
Beantwoorden

Als je als zwarte vrouw muziek maakt, wordt je al snel bestempeld tot soul of r&b. Of nog erger: urban. Wat een onzin. Rachel Chinouriri opereert liever ergens tussen lichte grunge en 90’s en 00’s britpop in, maar vooral in de lijn van Lily Allen. Dat is lekker, maar zeker niet licht verteerbaar!

Ze kiest haar eigen tempo. What A Devastating Turn Of Events is Chinouriri’s debuutalbum. Toch timmert ze al veel langer aan de weg. Al in 2018 bracht ze haar eerste single uit: So My Darling. Die werd vier jaar na dato een vette hit nadat het viral ging op TikTok. Ze rook haar kans en bracht het nummer opnieuw uit in een akoestische versie en dat leidde tot een slordige vijftig miljoen streams op Spotify (ik kom hier nog op terug). Voorprogramma’s bij Lewis Capaldi en Louis Tomlinson en een rondgang langs de Britse festivals deden de rest. Nog voordat Devastating Turn uitkwam was Rachel Chinouriri al een hele grote!

Geëngageerd artieste
De 26-jarige zangeres is geboren in Croydon, Zuid-Londen als dochter van immigranten uit Zimbabwe. Ze kreeg van jongs af aan te maken met institutioneel racisme. Als een van de weinigen van kleur werd ze gepest op haar highschool. Ze ging vervolgens naar de BRIT School (de rockacademie in Croydon waar onder andere ook Amy Winehouse, black midi, Kae Tempest en FKA Twiggs studeerden), maar daarna volgde dat verkeerde r&b-en urban-stempel. Ach, het vormde Chinouriri eigenlijk vooral tot geëngageerd artieste. Zij stond dit jaar vooraan in de boycot van het prestigieuze SXSW-festival in Texas, omdat dat een deal aanging met het Amerikaanse leger – dat Israël steunt in de genocide van Gaza. De financiële aderlating nam de zangeres voor lief. Iets van die principiële standvastigheid is ook te zien op de hoes van Devastating Turn. Ze poseert vol black pride voor een huis waaruit allemaal vaantjes hangen met daarop het Saint George’s Cross, de door ultrarechts gekaapte vlag waar alleen maar ‘echte’ Engelsen mee zouden mogen prijken. ‘Fuck you!’, lijkt de zangeres te zeggen. ‘Ook ik ben Engels. Ik blijf hier!’    


Mengelmoesje aan invloeden
Rachel Chinouriri klinkt dan ook door-en-door Engels. Associaties zijn er genoeg, van Oasis tot Sugababes en van Coldplay tot Kate Nash of The Libertines. Lily Allen had ik al genoemd. Rachel Chinouriri is zelfverklaard fan. Daarnaast hielpen nummers als 1901 van Phoenix en Sex On Fire van Kings Of Leon haar door moeilijke tijden heen, zo vertelde ze in een interview aan NME. Dit mengelmoesje aan invloeden is goed te horen op de eerste helft van de plaat met popsongs als Never Need Me, It Is What It Is of All I Ever Asked (dat overigens ook al op een van haar eerste EP’s stond). The Hills is meer grunge-georiënteerd, net als Cold Call later op de plaat. In de opener Garden Of Eden blikt ze terug op haar jeugd in de wijk The Garden (de klik van de cassetterecorder ergens halverwege het nummer brengt je ook auditief naar de nostalgische nineties) en in het fantastische Dumb Bitch Juice beklaagt ze zich over de foute mannen in haar leven. Het nummer wordt afgekondigd door BBC Radio 1 dj Clara Amfo: “That was Rachel Chinouriri, DBJ. Which if you didn’t know stands for “dumb bitch juice”. Very dumb, talk about sipping, I’ve guzzled that juice, man, my gosh. How many years sober am I now from dumb bitch juice? … Good luck and Godspeed to everybody in the struggle!”

Laatste noten
Daarmee kondigt de dj een omslag aan. Vanaf hier wordt de plaat donkerder. Het tragische titelnummer gaat over een nicht in Zimbabwe. Ze raakt ongewenst zwanger en haar vriend verlaat haar. De schande en het stigma zijn zo groot dat alleen zelfmoord nog een uitweg biedt (what a devastating turn of events indeed…). Direct daarna komen My Blood, over depressie en automutilatie (“It’s my blood in the makeup drawer”), Robbed, een rustige gitaarballad over verlies van een dierbare, en I Hate Myself. Inmiddels is het tempo behoorlijk gedaald. Zo komt de stereotype fluisterzang van Chinouriri nog beter tot zijn recht. De kleine Rachel groeide op in een huis met ‘papieren muren’ en leerde zich deze manier van zingen aan om haar ouders niet te storen. Zo bouwt de plaat langzaam af naar de  laatste noten. Die zijn van de al eerder genoemde akoestische Spotify-versie van So My Darling, waarmee de zangeres twee jaar geleden doorbrak. Dan is de cirkel weer rond.

–

–

–

–

Alle beste albums van 2024: