Maandelijks archief: december 2021

Villagers – Fever Dreams

Geplaatst op door
Beantwoorden

Het zal je maar gebeuren. Lig je uit te brakken in je zwembad, blijkt die berg achter je ineens te zijn veranderd in een beer! Koortsdromen. Toch loopt het goed af, hoor, want zo te zien is het een hele lieve beer. Beer beschermt je tegen de boze buitenwereld. Beer zingt een liedje voor jou… Beer is Conor O’Brien, voorman van de Ierse folkband The Villagers.

Nou ja, je kunt beter zeggen: de ex-folkband. In vroeger tijden was O’Brien een Dylan-achtig figuur die lappen tekst nodig had en het liefst een zo minimaal mogelijke begeleiding. Beertje O’Brien kon prachtige liedjes schrijven, maar het klonk allemaal zooo saaai. Gelukkig ging in 2018 het roer om met The Art Of Pretending To Swim. Plots was er een veel rijker geluid en waren er invloeden uit soul, jazz en psychedelica. Op Fever Dreams is dat dit jaar nog veel verder in het extreme getrokken. Het is een overweldigende plaat.

Dat heeft een reden. De band Villagers rondde de plaatopnamen af op de dag voordat in Ierland de lockdown begon. In afzondering zijn Conor O’Brien en producer David Wrench (bekend van ondermeer Frank Ocean, The xx en FKA Twigs) met de tapes aan de slag gegaan. Extra koortjes, extra strijkersarrangementen, extra geluidseffecten. Noem maar op. Het resultaat is nu net zo lekker overgeproduceerd als pak-m-beet een Sgt. Peppers Lonely Hearts Club Band of een Around The World In A Day.

Wow

Zo’n vijftig jaar popmuziek komt voorbij op Fever Dreams. Beatles en Prince zijn al genoemd. Je hoort vleugjes Pink Floyd, Arcade Fire en Tame Impala. Maar ook muziekdoosmelodietjes. De Grote Soulplaten van Marvin Gaye en Curtis Mayfield komen voorbij. Duke Ellington. Beertje O’Brien brengt bovendien Burt Bacharach en Bowie’s Blackstar. Op de hoestekst schrijft hij zelf geïnspireerd te zijn door Italiaanse filmscores, de spirituele jazz van Alice Coltrane, gedichten van W.B. Yeats, films van David Lynch, schrijfster Audre Lorde en schilder L.S. Lowry. Ook allemaal duidelijk terug te horen. Als het gaat over de sfeer en grootsheid van het geluid op de plaat wil ik daar nog twee elementen aan toevoegen: het collectieve positivisme van The Polyphonic Spree en het concept van ‘The Big Music’ dat The Waterboys zo meesterlijk ontrolden op hun platen A Pagan Place (1984) en This Is The Sea (1985). Wow. Het maakt de plaat heel erg vol, dat is waar. The Villagers bouwen laag op laag op laag. Tegelijkertijd maakt dat deze plaat tot een genot. Het is een waanzinnige trip. Iedere luisterbeurt valt er weer wat te ontdekken.

Ulysses

Zoveel tekst als Conor O’Brien vroeger nodig had, zo spaarzaam is hij tegenwoordig met zijn woorden. Neem het nummer Restless Endeavour. Langzaam wordt een galmende grootse jazzgalerij van trompetgeschal opgebouwd, terwijl alleen maar de twee woorden uit de titel worden herhaald. Keer op keer. Wat de Ier hier verder te zeggen heeft is vaak dromerig, soms unheimisch, soms angstig, onbewuste trauma’s komen langs, een anti-Trump oprisping is er in Circles In The Firing Line, de ‘essence of a dream’ klinkt in The First Day. De rode draad door de plaat is het motto ‘the more I know, the more I care’. De woorden klinken in het outtro van het kitscherige prachtstuk So Sympatico en komen weer terug in het psychedelische titelnummer aan het einde van het album, in spraaksamples– van jong tot oud. Een draaikolk van stemmen, als in een podcast rechtstreeks uit Ulysses. The more I know, the more I care…

Uit deze koortsdromen wil je eigenlijk niet wakker worden. Blijf nog maar even doorbrakken op je luchtbed. Grote Beer houdt de wacht.

–

–

Alle beste albums van 2021:

Space Afrika – Honest Labour

Geplaatst op door
Beantwoorden

Sommige projecten zijn behept met een perfecte bandnaam. Het duo Joshua en Joshua (Joshua Inyang, woonachtig in Manchester, en Joshua Reid, woonachtig in Berlijn) koos heel terecht voor Space Afrika. Simpel en doeltreffend. Je weet precies wat je krijgt. Toch? Hmmmm, gelukkig is Space Afrika nogal onvoorspelbaar – zo blijkt maar weer op hun laatste album Honest Labour. ‘Tuurlijk hoor je ‘spacey’ ambient dingen en ‘tuurlijk bestaat de basis uit ‘zwarte’ stijlen als hiphop, triphop, grime en techno, maar de plaat is evenzogoed opgebouwd uit shoegaze, gothic, industrial en neoklassiek. En alles wat daartussenin zit of bovenuit stijgt. Ga er maar voor zitten en laat de plaat over je heen komen. En nog een keer en nog een keer en nog een keer. Want het duurt eventjes voordat Honest Labour haar geheimen prijsgeeft.

Happy Mondays

Space Afrika is op een bepaalde manier ook best een megalomane naam. Het straalt galactische grandeur uit, buitenaardse ambities. Maar zo megalomaan zijn de Manchester-schoolvrienden helemaal niet. Alhoewel de een naar Berlijn is verhuisd, houden Joshua en Joshua het graag lokaal. “We’re Manchester ambassadors, a Manchester band”, vertelde Inyang eerder dit jaar aan dagblad The Guardian. Hoewel ze totaal andere muziek maken, zien ze zichzelf staan in de traditie van ‘Mancunians’ als Joy Division, The Smiths en The Happy Mondays. “The energy, the humour with realness, even in the face of authority. We’re relating tot the same environment, although we are totally ourselves: Black artists in the 21st century.”

Band Burial

Geheel volgens lockdown-traditie is Honest Labour – vernoemd naar de oervader van Joshua Inyang’s Nigeriaanse familie – ontstaan door het heen-en-weer sturen van tapes en mixen. Tussen Noord-Engeland en de Duitse hoofdstad ontstond zo gaandeweg een eclectisch klanktapijt aan beats, zweverige synths, donkere gitaren, field recordings, flarden gesprekken, allerhande strijkinstrumenten en interessante gastoptredens. De band Burial is altijd dichtbij, maar Space Afrika is veelzijdiger.

Working bee

Openingstrack yyyyyy2222 is pure ambient-zweverigheid die je doet denken aan Angelo Badalementi’s soundtrack voor Twin Peaks. Op het zeer mysterieuze Indigo Grit horen we een gastzangeres met een net zo’n doeltreffende naam als Space Afrika. Zij noemt zich simpelweg Guest en komt ook nog terug op het korte, triphop-achtige Rings. Bijna net zo etherisch klinkt zangeres Bianca Scout op de track Girl Scout Cookies (again: what’s in a name?). Bianca Scout doet zelfs denken aan Liz Frasier van de zweverige 80’s gothic-band Cocteau Twins. Een van de prijsnummers is de ruige raptrack B£E, ergens halverwege de plaat. De titel verwijst naar de ‘Mancunian working bee’ in het logo van de stad. Gastrapper MC Blackhaine beschrijft hier de koude, regenachtige, vervallen, postindustriële stad (zie ook de albumhoes), even somber als Ian Curtis van Joy Division dat destijds kon – totdat er een orkest aanzwelt en aanzwelt en Blackhaine even letterlijk als figuurlijk verzuipt in de strijkers. Verdeeld over het hele album staan vervolgens ook een aantal korte snippets (vaak één à twee minuten, soms ook minder) van beats, The Cure-gitaarwerk, industriële sfeertjes of regenachtige geluiden. Ze verdwijnen zodra ze verschijnen, zo lijkt het wel. Honest Labour telt negentien tracks.

Street Hassle

Afsluiter en titelnummer Honest Labour heeft een herhaling van de melodielijn van Indigo Grit. Ditmaal wordt de esoterische track overheerst door cellospel – een gastrol van HforSpirit. Op het laatst wordt alle andere elektronica eromheen langzaam letterlijk weggevaagd en blijft de cello eenzaam over. Met een beetje fantasie zou je een parallel kunnen trekken met de cello’s op het epos Street Hassle (uit 1978) van Lou Reed. En dat is eigenlijk helemaal niet zo gek: Joshua Inyang en Joshua Reid blijken net zulke grote-stadschroniqueurs als de meester uit New York.

–

–

Alle beste albums van 2021:

Nynke Laverman – Plant

Geplaatst op door
Beantwoorden

Stilte. Rust. Aandacht. Traagheid. Bezieling. Dat zijn zomaar wat kernwoorden voor de plaat die de Friese zangeres Nynke Laverman (Weidum, 1980), samen met haar echtgenoot Systze Pruiksma (Workum, 1972), verspreid over dit jaar uitbracht. Ook de release zelf ging met de nodige rust, aandacht en traagheid gepaard: iedere maand kwam er een nummer van Plant uit. Die kwamen telkens tegelijk met een podcast van een uur waarin de zangeres – samen met De Correspondent-podcastmaker Lex Bohlmeijer – een van Lavermans inspiratiebronnen voor deze plaat interviewde, zoals bijvoorbeeld filosoof Roman Krznaric, Urgenda-baas Marjan Minnesma, psychiater Damiaan Denys, filosofe Katrien Schaubroeck, ecoloog Matthijs Schouten, ‘digi-activiste’ Marleen Stikker of astronaut André Kuipers. Daarnaast kreeg elk nummer een mooie video mee. Alle podcasts en video’s zijn nu te vinden op haar website. Je moet er even de tijd voor nemen, en dat is nou juist de bedoeling.

Brief

“Het verhaal van Plant is het verhaal van een vrouw die steeds meer weerstand voelt tegen de mensenwereld en gaat fantaseren over een kalm bestaan als plant of boom, weg van de hectiek en de gejaagdheid en volledig verbonden met de natuurlijke wereld”, vertelt Laverman in een van die podcasts aan dendro-chronologe Valerie Trouet. Het is een pleidooi tegen de heilige graal van de Eeuwige Groei die kapitalisme en neoliberalisme voorstaan. De ellende van het antropoceen. Het thema is ingegeven door een reis naar Mongolië, waar Nynke Laverman een totaal ander wereldbeeld ontdekte – een waarbij de mens gelijkwaardig is aan dieren, rivieren en stenen en volledig onderdeel is van de natuur. Wij staan niet boven de natuur en wij hebben die al helemaal niet in onze macht. Corona, en vooral de urgentie van klimaatontwrichting, maken dat wel duidelijk. Ergo: ons consumentisme, ons kortetermijndenken is onhoudbaar geworden. We zullen moeten denken aan de volgende generaties. Niet voor niets is het nummer Your Ancestor een brief geworden van de ‘homo economicus’ aan onze achterkleinkinderen en achterachterkleinkinderen.

Mythe

De song Cassandra kijkt niet in de toekomst, maar naar het verleden. Nynke Laverman zingt hier over Cassandra uit de Griekse mythologie. De vrouw had de gave om de toekomst te voorspellen, maar niemand luisterde naar haar. Tja, dat is niet veel anders dan veel klimaatwetenschappers nu. Ze liet het nummer horen aan kunsthistorica en klimaatactiviste Eva Rovers. Die haalde er in de podcast nog meer mythologie bij. Zij vergeleek het Paard van Troje met onze huidige welvaart. Die hebben we binnengehaald en die leidt nu tot onze ondergang. Nee, Plant is niet altijd een vrolijke plaat. Gelukkig klinkt er tussen alle dystopie ook veel hoop en liefde door. Maar ook daarvoor geldt: dat vraagt tijd, rust en aandacht.

Liefde

Dat nemen we graag. De muzikale omlijsting ligt grotendeels in handen van Systze Pruiksma, die we kennen van onder andere The Alvaret Ensemble, de melancholische verstilling met de Friese muzikanten/dichters Jan en Romke Kleefstra en zijn experimentele werk met onder andere Nils Frahm, Peter Broderick en trompettist Eirikur Orri Olafsson. Op Plant houden Nynke en Sytze (het klinkt een beetje als de schippers van de Kameleon, niet?) het spaarzaam en ingetogen. Maar met maximaal effect! Van bijna stil naar heel soms bombastisch, de hele plaat klinkt indrukwekkend en fraai. De stem van Nynke Laverman – die soms intiem fluistert, soms praatzingt, soms zuiver uithaalt – zit heel erg naar voren in de mix. Ze klinkt letterlijk dichtbij, en soms meerstemmig in de mix. De vrouw die ooit doorbrak met haar Friese fado-vertalingen, kiest er nu voor om in de helft van de nummers in het Engels te zingen. De verdeling lijkt als volgt: voor de tracks met een urgente boodschap kiest ze een internationale taal, maar de meer poëtische songs zingt ze in het Fries. Dan krijg je verstilde dingen als Dûnsje Yn ‘E Mist (dansen in de mist), iets abstract bonkends als Betonblom of het spannende slotnummer De Dream. Een van de hoogtepunten van de plaat is het hoopvolle, kwetsbare liedje Sabearelân. “Daarin vraag ik me af: Wat zal ik later tegen mijn kinderen? Hoe leg ik deze klimaatcrisis uit?”, vertelt ze Jochem Myjer in de begeleidende podcast. “Wat is het antwoord op deze ellende?” Het antwoord is liefde, zegt de drukke komediant. “Ieder jaar komen er weer blaadjes aan de bomen. Dat is zo mooi.” Het gaat zoals het gaat in de natuur, alles komt goed.

Dat is precies wat Laverman heel breekbaar zingt, tegen haar kinderen, in het Fries: “Alles wat ik sizze kin, is dat leafde net stikken kin.” Alles wat ik zeggen kan, is dat liefde nooit stuk gaat.

Wat een klasbak is deze plaat.

–

–

Alle beste albums van 2021:

For Those I Love – For Those I Love

Geplaatst op door
Beantwoorden

In een universum tussen The Commitments van Roddy Doyle, hardcore punk en Trainspotting van Irvine Welsh in een niet-Schotse, maar Ierse setting, pleegde in februari 2018 dichter/zanger/spoken-word artiest Paul Curran zelfmoord. Zijn boezemvriend – David Balfe uit Dublin – verwerkt dit verlies in het project For Those I Love. De gelijknamige plaat is niet alleen een rouwdienst om de dood van weer een lid van de club van 27, maar vooral een viering van het leven. Als op een illegale warehouse rave of op een voetbaltribune. BAM! BAM! BAM! BAM! For Those I Love staat vol met knallende beats, catchy dancelijntjes met climax-op-climax en van die jaren-negentig-samples van versnelde koortjes. Lekker! Daaroverheen spreekzingt en fulmineert David Balfe opgefokt in een plat, omfloerst Iers accent. Van alles haalt ‘ie er bij: gentrification in Dublin, sociale en economische ongelijkheid, het verval van solidariteit en gemeenschapszin in working class-Ierland, maar ook de inspiratiebronnen van Paul Curran: van cultband A Lazarus Soul en Joy Divison tot dichter John Keats, de pub Grogans en niet te vergeten de eeuwige losers van voetbalclub Shelbourne FC.

“You live in A Lazarus Soul
In The Dubliners‘ songs of old
And The Pogues
The art that never grows old.
…
You live in Keats
The Liffey littered with Grogan’s seats
And Disorder by Joy Division forever on repeat.“

Curran en Balfe zaten samen in lokale punkbands als The Plagues, The Branch Becomes en Burnt Out. Hun vermaak bestond uit zo hard mogelijk rijden rond voorstadje Coolock, in de Renault Clio die Balfe van een familielid had geërfd en dan zo hard mogelijk punk, hiphop en techno draaien. Ook eigen tapes kwamen langs, zo is te horen op For Those I Love. “A year ago or so I played this song for you on the car stereo in the night’s breeze. This bit kicked in wit hits synths and its keys. And you smiled as you sat next to me… The other boys stomping feet, and me in utter disbelief from the joy and the break in the beats.”

Ze droomden van een optreden in Later… with Jools Holland. Maar dat was de gezamenlijke punkbandjes niet vergund. David Balfe stond er pas na de dood van Paul Curran, met dit project. En wat deed Balfe? Hij keek trots in de camera en trok de felrode vlag van Shelbourne FC. Cheers mate, this one’s for you!

Overigens zit er ook een mooie anekdote vast aan het intro van Birthday/The Pain op For Those I Love. Je hoort hier een opname van de harde kern van Shelbourne tijdens de eerste wedstrijd na Currans dood. Ze wonnen de wedstrijd in blessuretijd met 3-2. Cheerio mate, this one’s for you!

For Those I Love is zo’n krachtig album! Vreemd genoeg had David Balfe in eerste instantie geen enkele ambitie om het uit te brengen. Hij kopieerde zo’n 25 exemplaren om uit te delen aan de nabestaanden: wat familie en vrienden van Paul Curran. Het zijn de demo’s die hij vanaf 2018 opnam, maar vanwege het verdriet nooit af heeft gemaakt. Gelukkig mogen we nu mee luisteren, want de tracks bleken veel meer dan vette techno vol teksten van verdriet. David Balfe heeft wel meer in zijn mars. Zijn speellijst op Spotify illustreert enige diepgang: naast eerder genoemd A Lazarus Soul, Dizzee Rascal of Mobb Deep staan daar geniën als Scott Walker, Daniel Johnston en Bonnie ‘Prince’ Billy. Als je daar de mosterd haalt, dan zit het wel goed.

For Those I Love is een wereldplaat, voor mensen die weten wat het is om een dierbare vriend of vriendin te missen, voor mensen die melancholie voelen bij het heengaan van hun jeugd, voor mensen die – juist in deze donkere tijden – stilstaan bij de vergankelijkheid van het bestaan. Zij zijn ‘for those I love’. Voor hen praatzingt Balfe op het nummer The Shape Of You, symbolisch voor deze plaat, symbolisch voor rouw, symbolisch voor het leven: “Stories to tell never breed sadness. They treat it. And if you can grasp it, own it, deal wit hit, you can heal with it.”

Cheerio voor iedereen.

–

–

Alle beste albums van 2021:

Mdou Moctar – Afrique Victime

Geplaatst op door
Beantwoorden

Niets lijkt zo exotisch als de woestijnblues van de Toeareg-stam die in Niger, middenin de Sahara, woont. Toch zijn er nogal wat artiesten en bands doorgebroken in het Westen. De grootste namen zijn natuurlijk Ali Farka Touré en vooral Tinariwen. Sommigen zullen ook Vieux Farka Touré, Imarhan of Bombino kennen. En natuurlijk is er ‘desertblues-godfather’ Abdallah Oumbadougou. Maar geen Touareg rockt zo hard als Mdou Moctar! Vieux Farka Touré werd de ‘Jimi Hendrix van de Sahara’ genoemd, en veel recensenten vinden het leuk om Mdou Moctar ook zo te omschrijven. Maar ‘Eddie van Halen van Afrika’ is een betere benaming. Billy Gibbons mag ook, jeweetwel van ZZ Top. Of anders Prince.

Nokia-preloads

Afrique Victime is inmiddels de zesde plaat van meestergitarist Mdou Moctar. Moctars eigenlijke naam is Mahamadou Souleymane. Hij groeide op in de woestijnstad Agadez. Als kind van streng islamitische ouders werd hem verboden om naar muziek te luisteren, maar hij kon de clips van Abdallah Oumbadougou, Tinariwen, Van Halen, Jimi Hendrix en ZZ Top, die hij plukte van YouTube, wel vreten. Dat wilde hij ook! Stiekem knutselde hij een eigen gitaar in elkaar met fietskabels als snaren. De kleine Mahamadou leerde zichzelf linkshandig gitaar spelen en zo ontstond de eigenzinnige Mdou Moctar-stijl. Zijn eerste platen werden door middel van Nokia-preloads via Bluetooth door Afrika verspreid. Mahamadou Souleymane kreeg landelijke bekendheid door zijn hoofdrol in de in Toeareg gesproken film-remake van Purple Rain. Uiteindelijk tekende hij bij het pretentieuze Matador-label, waarop in 2021 Afrique Victime verscheen.

Lekker excelleren

Matador omschrijft het album als ‘een kruising tussen Van Halen, Black Flag en Black Uhuru’, zijn vorige album was ‘Black Sabbath meets ZZ Top’ en ook Steve Vai, The Mars Volta en Jimmy Page van Led Zeppelin worden genoemd. Het zal allemaal wel. Laten we het er maar op houden dat zijn scheurende gitaarspel psychedelisch en pyrotechnisch is. Overweldigend. Ruig en gruizig, DIY-punk, al is de geluidskwaliteit op Afrique Victime wat meer gepolijst dan op die eerdere Nokia-preloads. Of gepolijst? Helder en natuurlijk zijn betere kwalificaties. Verantwoordelijk voor dat geluid is bassist/producer Michael Coltun uit New York – het enige westerse bandlid van Mdou Moctar, die telkens zo’n 48 uur moet reizen om met Mahamadou Souleymane, slaggitarist Ahmoudou Madassane en drummer Souleymane Ibrahim te spelen. Samen maken zij onnavolgbare maar superaanstekelijke grooves en repetitieve jams inclusief traditioneel Afrikaanse zang-antwoordzang. Daaroverheen mag Mdou Moctar lekker excelleren. Laag op laag. Climax op climax. Sneller en sneller gaat hij door, met zijn band, zeker op titelnummer Afrique Victime. Wat mij betreft mag dat voor eeuwen duren…

Gewoon deurdonderen

Soms nemen de mannen wat gas terug en hoor je lome, dromerige grooves en bloedstollend mooie melodielijnen. Van de Toeareg-teksten kun je niks verstaan, dus je zult het moeten doen met de wetenschap dat ze over vrouwenrechten, uitbuiting en postkolonialisme gaan. En over de liefde. Liefde voor vrouwen en liefde voor Afrika of de natuur. Het rustige en triestige Ya Habiti is een eerbetoon aan de rebelse Oumbadougoo, die begin vorig jaar overleed. Op de titeltrack haalt Moctar – die net als Tinariwen verplicht dienst moest nemen in het Libische leger – scherp uit naar de overleden dictator Khadaffi. Volgens Mdou Moctar is het hele album ‘een boodschap aan alle machtige en rijke landen die naar Afrika komen om revolutionaire leiders die voor het volk opkomen te laten vermoorden’. Dit brengt de regio in gevaar en speelt terroristen in de kaart. Het gewone volk lijdt. “Maar Afrika is onschuldig”, aldus de selfmade Stratocaster-held. Zijn antwoord? Gewoon ‘deurdonderen’, lekker scheuren op z’n ZZ Tops.

To be played at maximum volume!

–

–

Alle beste albums van 2021:

Koreless – Agor

Geplaatst op door
Beantwoorden

DJ/producer Lewis Roberts uit Wales, AKA Koreless, is er eentje van de lange adem. In 2021 kwam zijn debuutalbum Agor uit. Dat is zo’n tien jaar na zijn eerste single 4D. Daarna verschenen er nog wel wat werkjes op plaat, maar Koreless heeft naar eigen zeggen vijf jaar geschaafd totdat Agor echt naar zijn zin was. Soms was het een martelgang. Sisyfusarbeid. ‘Ziekelijk obsessief’ noemde hij zijn werk voor Koreless. Hoe het zo kwam? Lewis Roberts legt uit: “Some of the tracks on this album have been through hundreds of iterations. Getting from the start to the end of the track is such a twisted journey for me. I’m talking about spending fifteen hours a day, seven days a week over a period of years.” Het resultaat is er ook wel naar, zeg. Wat een ambachtelijke precisieplaat is dit geworden! En kraakhelder geproduceerd.

Stijlen en sferen

Zangeres Adele kreeg het eind dit jaar bij Spotify voor elkaar om de shuffle-knop op albums uit te zetten. Gelukkig maar, want dat werkt eveneens het beste voor Agor van Koreless. De tien tracks op het album zijn coherent in volgorde gezet. Ook daar is tijdens die Sisyfus-studioarbeid keer op keer over nagedacht. Van dance en dubstep tot ambient en modern klassiek, er komt een evenwichtige variatie aan stijlen, sferen en geluiden voorbij. Je moet dus de 32 minuten en zes seconden die Agor telt (zo kort maar, voor zoveel uren werk? tja…) eigenlijk integraal van A tot Z beluisteren.

Stotterend en stuiterend

Het is niet zo dat de plaat is volgepleisterd met geluidjes en trucjes tijdens al die studio-uren. Integendeel: ‘agor’ is Welsh voor ‘open’ en dat is te horen. Het album klinkt licht, leeg en luchtig. Dat is trouwens niet zo verrassend. Toen dubstep na 2010 steeds zwaarder werd – diepere bassen, meer massieve geluidsmuren – koos Koreless al voor deze lichte aanpak – luister bijvoorbeeld maar naar Lost in Tokyo (2012), Yügen (2013) of TT/Love (2015). Het is ook terug te horen op zijn werk als producer op de wereldplaat MAGDALENE (2019) van FKA Twigs. Die lijn van lichte, maar ook wat enge precisie zet hij door op Agor. Nieuw is wel dat Koreless in 2021 een steeds prominentere plaats inruimt voor de menselijke (vrouwelijke) stem. Via vernuftige samples. “I don’t ever want my music to be real”, verklaarde hij ooit in een interview. “I don’t want any acoustic or human elements. I want it to be completely artificial and sci-fi.” Dat laatste is zeker gelukt, vreemd genoeg dragen de stotterende en stuiterende stukjes stem daar juist aan bij.

Puzzels en polaroids

Sowieso is Agor opgebouwd uit stukjes en snippertjes. Vergelijk het maar met fractals. Hier hoor je een fragmentje flipperkast, daar weer een aanzetje tot percussie. Dan weer een stukje à la Michael Nymans soundtrack voor The Cook, The Thief, His Wife and Her Lover. Dan weer een gemuteerde folksong. Er komt ouderwetse techno voorbij, maar dan zonder drumtrack. Spacy soundscapes. Een ‘twang’ op een harp. Druppels water in een lege ruimte. Galmend koper. Puzzelstukjes. Puzzelstukjes. Of polaroids: website Pitchfork vergeleek Agor terecht met de pop-art collagekunst van David Hockney.

Pastoraal en paradoxaal

Koreless gebruikt al die stukjes en steentjes om steeds iets groots op te bouwen, climax na climax wil hij het gevoel van woeste hoogten neerzetten dat hij kende van de kusten en rivieren rond zijn geboorteplaatsje Bangor. Dat is best goed gelukt: paradoxaal genoeg gaan pastoraal en artificieel hand in hand op Agor.

–

–

Alle beste albums van 2021:

Aafke Romeijn – Godzilla

Geplaatst op door
Beantwoorden

Eind mei of begin juni bracht Aafke Romeijn haar cd Godzilla uit. Dat was wel even wennen voor wie de eerdere platen van de Utrechtse zangeres goed kent. Ditmaal koos Romeijn niet voor een conceptalbum (zoals haar voorlaatste cd M), maar ze schreef hele persoonlijke en kristalheldere teksten over aspecten van haar eigen leven met depressie. De Japanse action-figure Godzilla is hier het Monster Depressie waar een mens maar mee moet leren leven. Een metafoor, vertelde ze, voor iedere keer weer terug bij af. “Spaar ons niet Godzilla, maak ons met de grond gelijk. Laat ons opnieuw beginnen”, zingt ze daarom. Eind juni sprak ik met Aafke Romeijn over haar nieuweling.

Het begon allemaal met een dichtbundel in opdracht van de gemeente Tilburg, zo legde ze uit. “Die opdracht kwam toen ik in een hele heftige depressie zat. Toen heb ik besloten juist daar over te gaan schrijven. Dat bleek eigenlijk wel een vruchtbaar onderwerp te zijn. Ik had op social media al vrij veel geschreven over mijn depressies, en ook in journalistieke stukken. Maar in mijn creatieve werk had ik het er nooit over. Nou ja, ik heb een paar jaar geleden het liedje A2 gemaakt, maar dat was vrij cryptisch. Mensen die het niet weten, halen dat er niet uit.”

Contrast?

De bundel Leegstand, die begin dit jaar verscheen, werd de basis voor de cd Godzilla. Daarvoor ging ze in zee met producer Chris Kos, die van oorsprong uit de reclamewereld komt. Hij gaf de synth/electropop van Aafke Romeijn een makkelijk in het gehoor liggend sausje mee. Aalglad zou je het bijna kunnen noemen. Funky sowieso soms. Dat is lekker! Aafke Romeijn: “Het was een bewuste keuze om de cd zo vrolijk te laten klinken. Onder zulke zware teksten moet je niet ook nog eens hele zware muziek zetten. Dan wordt het al snel te plat. Liever ga ik voor het contrast.” Het zou zelfs gevaarlijk zijn, beweerde Romeijn. “Muziek is van zichzelf al een emotioneel fenomeen. Luisteren naar muziek triggert altijd gevoelens of gedachten. Daar moet je mee uitkijken.”

Zwaar?

Dan krijg je dus popliedjes als de opener Southpark. Daarin somt ze allerlei smoezen op – een volle inbox, restjes in de koelkast, een nieuw seizoen van Southpark dat eraan staat te komen – om nog maar niet weg te gaan… Weg. Te. Gaan… Dan besef je pas echt wat ze zingt en val je stil… Maar Aafke gaat door. “Op de Zuidas wordt gebouwd aan constructies om van af te springen. Toch hoef je als je het station uitloopt niet omhoog te kijken. De kans dat je geraakt wordt is verwaarloosbaar”, zingt ze koud en afstandelijk op Zuidas – als een moderne Gerrit Achterberg. Verderop zingt ze over “piepschuim op de muren, op de vloer en in je hoofd”. Overigens vindt ze zelf de teksten op Godzilla niet altijd zo zwaar, vertelde Romeijn me. “Het is niet alleen maar één grote verdoemenis. Ik heb het ook willen hebben over herstel en veerkracht. En op het nummer Zelf wil ik mijn mantelzorger en man, Bram, in het licht zetten. Mantelzorgers van mensen met geestelijke problemen krijgen veel te weinig aandacht!” (Bram is Bram Ieven, lid van de Aafke Romeijn-band, die dit jaar onder de naam Jonge Woudloper ook een hele fijne solo-synthiplaat uitbracht: Ritualism. Daarnaast deden Aafke en Bram een geweldige set met de grindcoreband Dead Neanderthals op Roadburn Redux – staat helaas niet meer online.)

Therapeutisch?

Zijn de bundel en de cd alleen een inkijkje in haar leven of had het maken ervan ook een therapeutische werking?, zo vroeg ik haar. “Dat is lastig te zeggen”, zei Aafke Romeijn. “Ik schrijf altijd over dingen die me bezighouden. In dit geval was het heel erg persoonlijk, maar ik geloof niet therapeutisch. Of misschien wel, in de zin dat het mooi is om te zien dat er toch iets goeds komt uit al die ellende. Iets dat heel concreet is en buiten jezelf staat. Dat helpt. Ik hoop ook dat het iets doet voor de verwerking bij andere mensen die hier mee kampen. Maar voor mezelf gold: ik schreef op wat ik al wist. Ik ben niet tot nieuwe inzichten gekomen.” Maar wij wel. Platen waarop artiesten zo openhartig zingen over hun depressies en demonen zijn zeldzaam. Platen waarop je tegelijkertijd lekker kunt dansen helemaal.

–

–

Alle beste albums van 2021:

Low – HEY WHAT

Geplaatst op door
Beantwoorden

Oei, dit was een moeilijke… Geen plaat balanceerde dit jaar zo tussen totale adoratie en volledige verwerping als de nieuwe Low. Voor mij dan. De rest van de wereld was er blijkbaar direct al uit.

Geen mening van muziekliefhebber, Twitteraar of recensent was gematigd. Het leek nog erger dan een coronavaccinatie: de een is pro-Low, met ziel en zaligheid, een ander is extreem tegen – soms op het gewelddadige af. Mensen vinden HEY WHAT een meesterwerk en De Herdefiniëring Van Rockmuziek (ja, met hoofdletters), anderen beschimpen het als een setje musicalliedjes met wat distortion eroverheen. En ik? Ik was een tijdlang sprakeloos. Besluiteloos. Ik heb geluisterd en geluisterd en alle plus- en minpunten onder elkaar gezet. Uiteindelijk sloeg de balans op de meter door naar de plus. Ik vind HEY WHAT nu een wereldplaat. Zal ik je meenemen in mijn overwegingen?

Sloom-core

Een negatieve factor was mijn verleden met Low. Jarenlang had ik helemaal níks met de band uit Duluth Minnesota die al meer dan een kwart eeuw voortpruttelde in een genre waar ik weerzin voor voelde. Low was sinds 1993 de belichaming van de zogenaamde ‘slowcore’. Dat is zeg maar de slaapverwekkende tegenhanger van grunge. Daar had ik an sich ook al niet zoveel mee, maar van sommige grungebands kon je tenminste nog zeggen dat ze energie hadden. Low had dat niet. ‘Sloom-core’ zou een betere benaming zijn voor hun baksels.

In 2018 sloeg dit sentiment 180 graden om! Low – inmiddels geen band meer maar bestaand uit het Mormonenechtpaar Mimi Parker en Alan Sparhawk, aangevuld met producer BJ Burton (bekend van Bon Iver, Lizzo, Taylor Swift en Miley Cyrus) – bracht dat jaar het adembenemende album Double Negative uit. Het werd mijn plaat van het jaar. Wat een stijlbreuk! Weg was het gepruttel en getokkel. Low ging heftig in de weer met white noise, distortion, overstuurde gitaren, glitch en kapotte muziek, Yeezus-beats. Alle meters gingen zwaar in het rood, maar in al dat lawaai klonk een bijna pastorale verstilling door. Kippenvel.

Hoogdravend

Dat brengt mij meteen op de tweede negatieve factor in de verwachtingen rondom hun nieuwe plaat HEY WHAT. Want net zo’n meesterwerk als in 2018 kunnen ze toch niet nog een keer maken? Deze extreme schok is maar één keer mogelijk.

Volgende punt van buikpijn: nog voordat ik de plaat hoorde, las ik de hoogdravende recensies her en der. Het was The Guardian die zonder ironie schreef over ‘a magnificent redefinition of rock music’. ‘Low ontstijgt op het meesterlijke HEY WHAT alles wat lijkt op popmuziek’, schreef Harry Prenger op TPO. HUMO had het over ‘fluwelen mokerslagen’ en Rolling Stone deed een duit in het zakje met ‘this is Low’s victory’. Dan de uitsmijter in de Volkskrant: ‘Met dit album verpulvert Low zo ongeveer alle andere rockmuziek tot nietig vermaak’. Pfff, dan heb je toch al bijna geen zin meer om überhaupt aan de plaat te beginnen?

Overstuurde sludge

Gelukkig heb ik dat wel gedaan, zeg. Het was alleen niet zo’n shock als in 2018. Zoals gezegd: ik wist even niet wat ik er mee aan moest. De plaat begint met industriële chaos en een stotterende ruis-beat. Wow en flutter, kkkkgggg, alles kraakt weer. De bassen gaan weer diep. Verpletterend lawaai. Maar de samenzang van het echtpaar verdwijnt niet in zeeën van kristalruis, zoals op Double Negative. Dat doet het nergens – hoe far out de sonische experimenten ook zijn, Parker en Sparhawk houden je bij de les. Dat maakt deze plaat iets minder mythisch dan de vorige. Buitenaardse schoonheid is er zeker. Maar het is iets minder compromisloos dan voorheen. Het echtpaar lijkt de chaos enigszins te hebben beteugeld. Ik had verwacht – nee, gehoopt – dat Low na Double Negative nóg abstracter wegen in zou slaan. In plaats daarvan laat HEY WHAT een rijker, gevarieerder geluid horen, met iets meer lucht ook. Dat blijkt luisterbeurt na luisterbeurt eigenlijk veel meer te beklijven. (Een Mel Tormé-achtige crooner als Don’t Walk Away zullen we maar vergeten.) Uitschieters zijn nummers als Hey, dat het concept verstilling in lawaai volledig belichaamt, het staccato White Horses, het scheurende Disappearing en vooral uitsmijter The Price You Pay (It Must Be Wearing Off). Na 42 min of meer overweldigende minuten valt opeens een overstuurde sludgetrack in. De muziek wordt slepender en slepender. De noise bouwt steeds verder op. “It must be wearing off”, zingen Parker en Sparhawk in een mantra, alsof het gaat om de bijwerkingen van de drugstrip van de afgelopen drie kwartier. Het lawaai wordt pijnlijk. En dan opeens: ____ De noise stopt. Het is over.

Ik bleef sprakeloos achter. Besluiteloos. De wereld mag meteen een menig klaar hebben, ik was er nog lang niet over uit. Nog steeds niet, misschien. HEY WHAT is een ambivalent album. Een wereldplaat, dat wel.

–

–

Alle beste albums van 2021:

Kele – The Waves Pt. 1

Geplaatst op door
Beantwoorden

Londen in lockdown. 2020. Piccadilly Circus is verlaten. De wind raast over het lege Trafalgar Square. De eekhoorntjes uit Kensington Gardens beklimmen de Royal Albert Hall. Er is geen mens te zien. Vossen sluipen ’s avonds door de straten. Ja, er loopt toch iemand, ergens rond Covent Garden. Het is Kelechukwu Okereke. Kele wandelt iedere avond door de mysterieus stille stad. Hij ziet de eekhoorns en de vossen. Hij hoort niets. Dat hoeft ook niet. Londen is stil. Kele kan helemaal opgaan in zijn eigen muziek die hij eerder die dag heeft opgenomen. Het zijn de hoogstpersoonlijke lockdown-luistersessies waar hij zo van is gaan houden. Pas in 2021 mogen wij ook meeluisteren. Dan verschijnt The Waves Pt. 1.

Minimaal en minimal

Ja, dat is inderdaad de zoveelste lockdown-plaat. Nou en? Hij is geweldig! Kele Okereke is (was?) de frontman van Bloc Party, maar dit is inmiddels zijn vijfde soloalbum. De vorige kwam uit in 2019, heette 2042 en was een nogal bombastische black awareness-rapplaat. Het is een groot contrast met het minimale én minimal geluid van The Waves Pt. 1. Dat is ook wel logisch. Door de corona-opsluiting moest Okereke deze plaat wel alleen maken. Dat deed hij in de vrije uurtjes na de zorg voor zijn baby en zijn peuter. Hij legde laag op laag, samplede gitaarloopjes, herhaling op herhaling, zo ontstonden minimale gitaarklanktapijtjes. Kele speelde soms piano, zong vaak falsetto, maar een aantal nummers zijn instrumentaal. Op de plaat klinkt nauwelijks bas en geen drums. Naar eigen zeggen liet Kele zich inspireren door filmsoundtracks en klassieke muziek. Wat een open deur! Maar als je je open stelt, hoor je na een tijdje wel associaties met Philip Glass, Steve Reich en zelfs met Arvo Pärt en Glenn Branca.

Contrasten

Ondanks die minimale opzet is The Waves Pt. 1 heel divers geworden. Opener Message From The Spirit World klinkt nog best heftig, met scheurende gitaarsamples. They Didn’t See It Coming is een ‘spoken word in bedroom voice’ over rellen in Londen na de moord op George Floyd. Kele ziet mensen dansen in het gebroken glas van winkelruiten en hij ziet de wilde vossen die hem aankijken. Maar het klinkt allemaal een beetje onderkoeld à la Jonathan Richman of Billy Bragg. Best een contrast met het dramatische jaloezienummer dat daarop volgt: The Way We Live Now. “Did you really think that I wouldn’t notice the way you look at him?” schreeuwt Kele uit. De loopjes in How To Beat The Lie Detector zijn juist weer een beetje drollig en onbeholpen. Leuk. Dungeness is een niets-aan-de-hand variatie op Exit Music (For A Film) van Radiohead. De welkome afwisseling op Nineveh is dat Kele zijn gitaar afdoet en zijn effectapparatuur even uitzet. Hij gaat achter de piano gaat zitten voor een hypnotiserend riedeltje. Als daar enige tijd later een Robert Fripp-achtige psychedelisch zwevende gitaar invalt is dat helemaal goed. Buitengewoon aangrijpend is het instrumentele The Patriots. Het is een dreigend nummer waarin je met een beetje fantasie de rechtsextremisten door de straten hoort marcheren met op de achtergrond een aanzwellend onweer. Spooky! Het nummer daarna, Intention, is een soort lieflijke parodie op zelfrealisatiecoachingtherapie ofzoietsofzo, vol vriendelijke minimal gitaarloopjes en daaroverheen een tape van een therapeute die uitlegt geeft over ‘getting positive flow in your life’.

Treurige Bronski

Mijn eerste kennismaking met The Waves Pt. 1 was door het nummer Smalltown Boy. Jawel! Een cover van het Bronski Beat homo-anthem. (RIP Steve Bronski.) Kele heeft alle disco er vakkundig uit gesloopt. Daarvoor in de plaats komen geheimzinnig diepe klanken en een eenzaam gitaarloopje. De hoge falset blijft. Die kan Kele Okereke net zo goed als Jimmy Sommerville. De aanpak legt hele andere aspecten van het treurige nummer bloot. Ga maar luisteren. Ik was meteen verkocht. De plaat eindigt crystal clear en okselfris met The Heart Of The Wave. En dan is er nog een bonusje: Cradle You. Dat is een lief en onbeholpen gitaarliedje voor bij het kampvuur. “It’s time to get up now. It’s time to rise”, zingt Kele dan tot slot.

Het enige dat je je dan nog afvraagt is: waarom heet deze prachtplaat Pt. 1? Wanneer komt er een The Waves deel twee? Wanneer is Londen weer stil en ziet Kele Okereke de vossen opnieuw?

–

–

Alle beste albums van 2021:

Loraine James – Reflection

Geplaatst op door
Beantwoorden

Dit jaar kwam de gezamenlijke reissue van de albums Kid A en Amnesiac uit (onder de welluidende titel Kid Amnesiac), de twee tech-gedreven platen die Radiohead rondom de millenniumwisseling maakte. Het was in die tijd dat Radiohead-frontman Thom Yorke hoog opgaf van Intelligent Dance Music, of IDM, zoals dat toen werd gemaakt door bijvoorbeeld Squarepusher, Aphex Twin en Autechre. Het maakte Yorke in zijn eigen woorden “just as emotional as I’ve ever felt about guitar music”. Dat was, en is anno 2021 nog steeds, een verfrissende uitspraak. IDM wordt vaak gezien als pretentieus, koud, mathematisch en gevoelloos. Muziek voor en door witte nerdy mannen.

Experimenteel

Dat niets minder waar is, had je al kunnen horen rond de eeuwwisseling. En als in 2021 een donkere LHBTQI-vrouw met haar variant op IDM komt, dan verdwijnt die associatie helemaal. Loraine James is een DJ/producer uit Enfield, Noord-Londen. Reflection is haar derde album en haar tweede voor het beroemde Hyperdub-label. Hierop zoekt ze de grenzen van de dansmuziek op – ondanks dat de plaat gemaakt is in haar slaapkamerstudio tijdens de eerste lockdown. Maar Loraine James spreekt niet graag over dans-, urban- of clubmuziek. Nee, naar eigen zeggen maakt zij ‘experimental music’. Dat is goed te horen op Reflection, al is het amalgaam aan IDM, drum ’n bass, drill, R&B, grime, trap, electro en dub nooit ver weg en staat de plaat bol van de gastoptredens uit de Engelse (en Zwitserse) dance-scene, zoals Xzavier Stone uit Zürich, drillrapper Le3 bLACK, emo-producer Baths, zangeres Eden Samara en rapper Iceboy Violet uit Manchester. Het album is loepzuiver geproduceerd en barst van de diepe bassen, ratelende en onvoorspelbare drumbeats, glitchy geluiden en zweverige synthpartijen. Alles klinkt vloeibaar als vroeger, maar er is niks kouds en mathematisch aan Reflection. Nee, de muziek is juist warm en gloomy, breekbaar en emotioneel. En het heeft iets elegants.

Speels

Weet je wat nou ook zo verfrissend is? Het ontbreekt Loraine James op dit album aan elke vorm van pretentie. Illustratief daarvoor is het nummer Self Doubt (Leaving The Club Early), ergens halverwege de plaat. Over een zachte soul-synth komen opeens allerlei videospelletjesgeluiden opzetten, alsof je een game-hal binnenloopt. En dan mompelt James iets als: “Sorry, I know you may not like this one. But it’s just fun, you know. It’s just fun.” Meteen daarna: “I know you might not like this one. So press the skip button.” En later: “Hate the music that I’m playing. That’s why you’re not staying, that’s there’s no dancing.” Net zo speels is het nummer Change. Over een Goldie-achtige beat en wat verdwaalde synthesizers mompelt ze een mantra: “What you gonna do about? What are you gonna do about it? Huh? What? What are you gonna do about it? Technical difficulties. What are you gonna do about it?” Dat is de integrale tekst van het nummer. Loraine James heeft haar mompelstem hier iets omhoog gepitcht, zodat je een effect krijg à la Fever Ray. Het maakt het nummer kinderlijk, maar ook vervreemdend en onaards. Simple Stuff heeft net zo’n bizarre sfeer, ‘Sprechgesang’ en ook zo’n korte tekst: “I like the simple stuff. We like the simple things… but what does that bring to me?” (Dat is het.) Speels, een songtitel als Insecure Behaviour And Fuckery zegt al genoeg. Van een totaal andere orde is titelnummer Reflection, een uitgebreid en aangrijpend spoken-word stuk over COVID en lockdown. De plaat eindigt met een laatste hoogtepunt: We’re Building Something New met een rap van duidelijk aangeslagen Iceboy Violet. Hij rapt over het verdriet van de ‘black community’ na George Floyd en het politiegeweld, en hamert op het belang van zwarte geschiedschrijving.

Loraine James maakte in lockdown een spannende, intrigerende plaat. Geen dansplaat, maar een luisteralbum. Eentje die niet in één vakje is onder te brengen. Eentje die zich niet meteen gewonnen geeft. Je moet er echt een aantal luisterbeurten aan besteden. Maar gold dat destijds niet ook voor Kid A en Amnesiac? Die hebben na twee decennia nog steeds grote impact. Zo zullen we in 2040 ook terugkijken op Reflection.

–

–

Alle beste albums van 2021: