Jaaroverzicht 2023

Geplaatst op 31 december 2023 door admin

Het was het natste en warmste jaar ooit. Bosbranden en extreme droogte teisterden de wereld. Oekraïne bleef onder vuur liggen van de Russen. Er brak een heftige oorlog uit in Gaza. In Nederland dreigt er een fascistoïde regering aan te treden, want het volk stemde vanuit een racistische onderbuik. LHBTQI+ers worden beschimpt op social media en in real life in elkaar geslagen. En corona is nog steeds onder ons. We leven in duistere tijden. Tegelijkertijd was 2023 een gloedvol en strijdbaar muziekjaar! Gelukkig maar. Dat biedt de hoop en troost die we zo hard nodig hebben.

Dus hou elkaar maar even vast en luister naar mijn 23 van 23. Je hoort heel veel positieve en gloedvolle soul (Gabriels, Kelela, Cleo Sol, Durand Jones en vooral ANOHNI and the Johnsons). De eclectische Young Fathers kunnen er ook wat van! Er zijn melancholische herinneringen aan de trotse stad Kyiv. PJ Harvey, John Cale en Peter Gabriel maakten na jaren stilte weer bloedmooie platen. En er zijn blije uitstapjes naar Tunesië, Japan, India, Brazilië, Oeganda en Nigeria. Het is mooi om te zien dat Engeland en Amerika de wereldheerschappij allang hebben opgegeven als het gaat om vooruitstrevende muziek. Alleen op het gebied van hiphop (Aesop Rock en JPEGMAFIA/Danny Brown) en techno (Speaker Music) spreken ze nog een woordje mee.

Hier is de gehele lijst. Lees de recensies in de links:

Luister de hele 23 van 23 op Spotify:

Zoals altijd was het eigenlijk ondoenlijk om zo’n lijst te maken. Met pijn in mijn hart heb ik albums moeten buitensluiten. ‘Bubbling under’ zijn onder andere de fijne comebackplaat van – helaas nu duo – Depeche Mode (Memento Mori), Tirzah die goed uit de hoek komt op de plaat met de vreemde titel trip9love…??? en de samenwerking tussen Armand Hammer, billy woods en E L U C I D onder de naam We Buy Diabetic Test Strips. Ik was ook zeer gecharmeerd van de retro-disco van Jessy Ware op That! Feels Good! en van Roisín Murphy’s experimentele pop op Hit Parade (ondanks haar nare slip of the tongue op social media). Loraine James zorgde zoals altijd weer voor kwaliteit. Dus je moet zeker Gentle Confrontation gaan checken! Xiu Xiu maakte met Ignore Grief een fijne duistere plaat en de ‘gothic’ samenwerking tussen Maud the Moth en trajedesaliva (Bordando El Manto Terrestre) was superinteressant. En dan heb ik het nog niet eens gehad over Judith Parts uit Estland (met Meadowsweets) en Galya Bisengalieva uit Kazachstan (Polygon). Ach, zullen we tot slot dan maar Yves Tumor noemen met de langste albumtitel van 2023: Praise A Lord Who Chews But Which Does Not Consume (Or Simply, Hot Between Worlds).

Het is trouwens opvallend hoeveel oude knakkers dit jaar weer prima platen maakten. Naast Depeche Mode, John Cale, PJ Harvey en Peter Gabriel heb ik ook genoten van A Certain Ratio, Everything But The Girl, Sparks, Pere Ubu, Laibach, Sigur Rós, OMD, Lol Tolhurst/Budgie/Jacknife Lee, Madness, Vince Clarke, Arbeid Adelt! en Charles Hayward (met zijn band Abstract Concrete). Zelfs de Rolling Stones maakten weer een aardige plaat, voor het eerst sinds Tattoo You uit 1980…

De beste platen uit Nederland waren – naast Ambassade en It Dockumer Lokaelstje – van Piiptsjilling, Spinvis, Sophie Straat en De Jeugd van Tegenwoordig.

Song van het jaar

Hier wilde ik dus bijna de Rolling Stones met Lady Gaga noemen, met hun verrassend sterke Sweet Sounds Of Heaven. Verrassend goed was ook Christine and the Queens met het nummer Full Of Life (opgebouwd uit de kitscherige maar stiekem o zo mooie Canon in D van Johan Pachelbel). Olijke tracks als De Duck van Prins S en de Geit en Vrouw Van De Dominee (vertaling van Son Of A Preacherman) van Thijs Boontjes mogen niet onvermeld blijven. Maar dé song van het jaar Bull Believer van Wednesday!! Heerlijk, hoe een traditionele rocksong kan ontsporen in ontregelde noise. Luister maar:

Clip van het jaar

Om Putin te pesten zou ik hier de recente clips van Pussy Riot moeten noemen (Dance With The Devil, maar vooral de kortfilm Putin’s Ashes). Maar eerlijk is eerlijk, de allerbeste clipmakers van 2023 zijn de postrockband Squid. The Blades is fascinerend, maar de dromerige drukte in Swing (In A Dream) is helemaal adembenemend!
Ach, weet je, ik doe ze gewoon allebei (#FuckPutin).

Muziekboeken

Ik heb dit jaar veel te weinig muziekboeken gelezen, maar ik kan we een top 3 samenstellen. Op 3 staat dan de recensiebijbel van OOR met mooie illustraties van Typex. Op 2 zet ik Nick Soulsby met Everything Keeps Dissolving – Conversations With Coil, met een dwarsdoorsnee uit interviews die mijn helden John Balance en Peter ‘Sleazy’ Christopherson gaven tussen 1983 (toen ze Coil begonnen) en 2004 (na de dood van Balance).

Maar het beste boek vormt de geschiedenis van labeleigenaar Stevo en Some Bizzare Records in Conform To Deform van Wesley Doyle. Lees alles – in hun eigen woorden – over Soft Cell, Coil, Foetus, The The, Test Dept en Einstürzende Neubauten. Ik raakte zo geïnspireerd dat ik er m’n eigen Spotify-lijstje bij maakte:

Re-releases, compilaties

Ach, ik heb maar even een Top 10 van de beste re-releases gemaakt. Met opvallend veel heruitgebracht werk uit de jaren tachtig. Zelf werd ik wel een beetje emotioneel van het wederzien met From Brussels With Love, de plaat met onder andere Thomas Dolby, Harold Budd, Michael Nyman en John Foxx – waar ik in mijn puberteit zoveel uur mee heb doorgebracht.

De La Soul – Three Feet High And Rising
Soul’d Out: The Complete Wattstax Collection
Blacklips Bar: Androgyns and Deviants, Industrial Romance for Bruised and Battered Angels, 1992–1995
From Brussels With Love
Chet Baker – Blue Room (The 1979 VARA studio sessions in Holland)
Marlene Dietrich – Best MARLENE DIETRICH Movie Themes & Songs
De Toekomst Laat Me Koud, De Nieuwe Nederlandse Golf 1980 – 1985
Sonic Youth – Live In Brooklyn, Ny.
Nasmak – 4our Clicks
Holger Hiller – Ein Bündel Fäulnis In Der Grube

Concerten

Dit jaar heb ik behoorlijk veel acts zien voorbijkomen in Arnhem en in Nijmegen. Memorabel waren gothic queen Zola Jesus die de Stevenskerk tot in haar voegen deed galmen, in haar eentje achter de piano, en de industriële takkeherrie van Ruhail Qaisar voor twintig à dertig mensen in een kleine galerie. Paul Weller was erg goed in Doornroosje, met een dwarsdoorsnee uit werk van The Jam, The Style Council en solo. Zeer indrukwekkend waren John Cale in Paradiso Amsterdam en Peter Gabriel in Köln. Maar doordat ik bij die laatste was, heb ik misschien wel het concert van het jaar moeten missen: Young Fathers live op Best Kept Secret. Gelukkig staat het optreden integraal op YouTube. Waar ik voor de beeldbuis ook erg van heb genoten? Rick Astley (ja die!) en The Blossoms die op Glastonbury een set vol nummers van The Smiths speelden, met als eindconclusie dat Rick Astley een veel betere performer is dan Morrissey. Hahaha.

De doden

Sinds ik schrijf voor Ondergewaardeerde Liedjes, het leukste weblog van Nederland, heb ik al heel wat in memoriams moeten maken. Dit jaar herdacht ik daar onder andere Wim de Bie, Mark Stewart, Tina Turner (als achtergrondzangeres bij Frank Zappa), Sinéad O’Connor, Brian McBride van Stars of the Lid, Rudy Isley van de Isley Brothers, Kevin ‘Geordie’ Walker van Killing Joke en Shane MacGowan van The Pogues. Hoewel het er aan zat te komen was ik erg ontdaan van het overlijden van Ryuichi Sakamoto op 28 maart, overigens kort na zijn Yellow Magic Orchestra-maatje Yukihiro Takahashi op 11 januari. We eren de twee met een fragment van het Amerikaanse programma Soul Train uit 1980. De Japanners spelen Firecracker (toepasselijk in deze tijd van het jaar) voor een volledig zwart publiek. Het levert vreemde beelden op, een beetje vergelijkbaar met een paar jaar daarvoor toen het witte doorgesnoven halflijk van David Bowie daar kwam performen. Vervreemding met soul, dat is precies hoe we popmuziek willen zien!

Iemand schreef onder dit YouTube-filmpje: “Thank you Takahashi-san and Sakamoto-san for the great music. RIP.” … Thank you for the music, dat geldt ook voor 2023.

Fijne jaarwisseling en alle goeds voor komend jaar!

–

ANOHNI and the Johnsons – My Back Was A Bridge For You To Cross

Geplaatst op 30 december 2023 door admin

Beantwoorden

Dit verhaal begint bij mijn dochter. Zij is nu bijna achttien dus bijna volwassen. Vandaag heeft ze haar eerste tatoeage laten zetten. Precies één jaar voor haar geboorte bracht ANOHNI (toen nog Antony) samen met de Johnsons het prachtalbum I Am A Bird Now uit. In 2005 zong hij – op het nummer Today I Am A Boy – de regels: “One day I’ll grow up / I’ll be a beautiful woman.” … En kijk ze nu, mijn dochter en ANOHNI. Ze zijn allebei opgegroeid en een mooie vrouw geworden.

Het is voor het eerst sinds dertien jaar dat ANOHNI weer een plaat maakt met de Johnsons en het zijn overigens hele andere Jansens dan op Swanlights uit 2010. De bandnaam is eerder een concept. De Johnsons zijn vernoemd naar de legendarische activiste Marsha P. Johnson. Zij was voorvechtster van gay- en transrechten. Johnson was onder andere betrokken bij de Stonewall-rellen uit 1969, waar homo’s zich voor het eerst verzetten tegen onderdrukking door de politie. Het is haar foto die de cover siert van My Back Was A Bridge For You To Cross. ANOHNI heeft haar één keer ontmoet, in 1992. Zes dagen later was ze overleden. De reden van haar dood is altijd onduidelijk gebleven.

Na de melancholische eerste Johnsons-albums en een paar hele experimentele, elektronische soloplaten (met onder andere Oneothrix Point Never) was ANOHNI weer op zoek naar een nieuw geluid. Zij wilde eer bewijzen aan de ‘blue eyed soul’ waarmee ze destijds in Engeland is opgegroeid, met stemmen als Alison Moyet van Yazoo en Boy George van Culture Club. Maar bovenal wilde ANOHNI dat haar plaat in de lijn zou liggen van activistische zwarte soulzangers uit de jaren zestig en zeventig. Denk Sam Cooke, Curtis Mayfield of Isaac Hayes. Maar bovenal Marvin Gaye. ANOHNI wilde een tweede What’s Going On maken, en – verdomd – dat is gelukt!

Waarom ze dat wilde? Op haar Bandcamp-pagina schrijft ze: “I want the record to be useful. I learned that I can provide a soundtrack that might fortify people in their work, in their activism, in their dreaming and decisionmaking. I can sing of awareness that makes others feel less alone, people for whom the frank articulation of these frightening times is not a source of discomfort but a cause for identification and relief.” ANOHNI wil dus ondersteunen en inspireren en ze voelt aan dat dat niet gaat met moeilijke muziek. Daarom riep ze de hulp in van Jimmy Hogarth, die het geluid bepaalde van onder andere Tina Turner, Amy Winehouse en Duffy. In 2022 doken ze de studio in – hij op gitaar en zij op piano – en al improviserend ontstonden de tien songs op My Back Was A Bridge For You To Cross.

Dat de plaat makkelijk en recht-voor-zijn-raap is, wil niet zeggen dat My Back Was A Bridge For You To Cross minder diepzinnig is. Of minder compromisloos. Integendeel. En ook niet minder aangrijpend. Je houdt het gewoon niet droog als ANOHNI op Can’t zingt over een vriend die zelfmoord pleegde, zeker niet in het stuk aan het eind dat opbouwt als een gospel. “I don’t want you to be dead”, schreeuwt ze het uit. “I won’t have it! But I can’t reverse it!” Veel intiemer, maar minstens zo ontroerend is de scene in Sliver of Ice. Daar zit ANOHNI aan het sterfbed van Lou Reed, haar vriend en mentor. Hij vertelt haar over de sensatie van een ijsklontje dat smelt op je tong, waardoor je eventjes voelt dat je nog leeft. Poeh…

Waar het allemaal om draait op dit album? Verlies. Vervreemding. Ontworteling. Ongelijkheid. White privilige. Racisme. Transfobie. Donkerte. Discriminatie. Bosbranden. Ecocide. Hoe deal je er mee en hoe kom je ertegen in verzet. Typisch What’s Going On – zowel qua muziek als qua thema – is de opener van My Back Was A Bridge For You To Cross. Het nummer It Must Change zou een lost-love-song kunnen zijn, maar als je beter luistert dan hoor je dat het gaat over de treurige staat van ecologie en milieu. “The city in your hеad / Collapsing walls and lead, it must change / The fire is cleaning the oil from the stones / Your God is failing you, things must change / Giving you hell.” Indrukwekkend, net als There Wasn’t Enough dat ook over klimaatcatastrofes gaat. Hier klinkt ANOHNI als Nina Simone, een van haar legendarische helden. Het nummer Scapegoat doet nog het meest denken aan de muziek die ze maakte met de Johnsons aan het begin van deze eeuw. Ze is razend en gaat keihard tekeer tegen transfobie. Tegelijkertijd is haar vibrato goddelijk – weer zo’n typische ANOHNI-paradox – en Jimmy Hogarth speelt de sterren van de hemel op zijn (scheur)gitaar.

Rest is echt een lekker nummer dat het midden houdt tussen I Put A Spell On You van Screamin’ Jay Hawkins, Maggot Brain van Funkadelic en Shaft van Isaac Hayes. (Kan dat? Ja dat kan.) Het tweede nummer – Go Ahead – is een kort en woedend staaltje jaren zeventig experimentele gitaarnoise zoals ook Lou Reed dat kon maken. Het is een beetje een vreemde eend in de bijt en het zou een soort ‘interlude’ kunnen zijn, ware het niet dat het zo aan het begin van het album komt.

De hele bevlogen plaat My Back Was A Bridge For You To Cross klinkt wanhoop en verdriet, maar ook strijdbaarheid. Het album is een veilig toevluchtsoord voor iedereen die van verandering droomt. Dat wordt nog het duidelijkst in het slotnummer You Be Free, waar ANOHNI de blik op de toekomst richt. Maar eerst op het verleden. Zij heeft gestreden voor LHBTQI+ acceptatie. Daarop kunnen volgende generaties voortbouwen, vandaar de titel van de plaat. “My back was a bridge for you to cross”, zingt ze dus. “And my sisters / Ooh, you, you be free / You be free for me.” Dan bedoelt ze niet alleen de LHBTQI+ gemeenschap, maar dan bedoelt ze ook mijn dochter en mij. En jou.

Gelukkig nieuwjaar.

–

Alle beste albums van 2023:

Leendert Douma

Tagarchief: ANOHNI

Jaaroverzicht 2023

ANOHNI and the Johnsons – My Back Was A Bridge For You To Cross