Jaaroverzicht 2023

Het was het natste en warmste jaar ooit. Bosbranden en extreme droogte teisterden de wereld. Oekraïne bleef onder vuur liggen van de Russen. Er brak een heftige oorlog uit in Gaza. In Nederland dreigt er een fascistoïde regering aan te treden, want het volk stemde vanuit een racistische onderbuik. LHBTQI+ers worden beschimpt op social media en in real life in elkaar geslagen. En corona is nog steeds onder ons. We leven in duistere tijden. Tegelijkertijd was 2023 een gloedvol en strijdbaar muziekjaar! Gelukkig maar. Dat biedt de hoop en troost die we zo hard nodig hebben.

Foto: Sjef Prins – APA Foto

Dus hou elkaar maar even vast en luister naar mijn 23 van 23. Je hoort heel veel positieve en gloedvolle soul (Gabriels, Kelela, Cleo Sol, Durand Jones en vooral ANOHNI and the Johnsons). De eclectische Young Fathers kunnen er ook wat van! Er zijn melancholische herinneringen aan de trotse stad Kyiv. PJ Harvey, John Cale en Peter Gabriel maakten na jaren stilte weer bloedmooie platen. En er zijn blije uitstapjes naar Tunesië, Japan, India, Brazilië, Oeganda en Nigeria. Het is mooi om te zien dat Engeland en Amerika de wereldheerschappij allang hebben opgegeven als het gaat om vooruitstrevende muziek. Alleen op het gebied van hiphop (Aesop Rock en JPEGMAFIA/Danny Brown) en techno (Speaker Music) spreken ze nog een woordje mee.

Hier is de gehele lijst. Lees de recensies in de links:

  1. ANOHNI and the Johnsons – My Back Was A Bridge For You To Cross
  2. Peter Gabriel – i/o
  3. Ruhail  Qaisar – Fatima
  4. John Cale – MERCY
  5. Tujiko Noriko – Crépuscule I & II
  6. Kelela – Raven
  7. Kara Jackson – Why Does The Earth Give Us People To Love?
  8. Young Fathers – Heavy Heavy
  9. Ambassade – The Fool
  10. Gabriels – Angels & Queens
  11. DJ K – Panico No Submundo
  12. JPEGMAFIA & Danny Brown – Scaring The Hoes
  13. Cleo Sol – Gold
  14. PJ Harvey – I Inside The Old Year Dying
  15. Model/Actriz – Dogsbody
  16. Heinali – Kyiv Eternal
  17. Durand Jones – Wait Til I Get Over
  18. Speaker Music – Techxodus
  19. It Dockumer Lokaeltsje – Trump Yn Makkum
  20. AUNTY RAYZOR – Viral Wreckage / MC Yallah – Yallah Beibe
  21. Matthew Herbert & London Contemporary Orchestra – The Horse
  22. Aesop Rock – Integrated Tech Solutions
  23. Deena Abdelwahed – Jbal Rrsas جبل الرصاص

Luister de hele 23 van 23 op Spotify:


Zoals altijd was het eigenlijk ondoenlijk om zo’n lijst te maken. Met pijn in mijn hart heb ik albums moeten buitensluiten. ‘Bubbling under’ zijn onder andere de fijne comebackplaat van – helaas nu duo – Depeche Mode (Memento Mori), Tirzah die goed uit de hoek komt op de plaat met de vreemde titel trip9love…??? en de samenwerking tussen Armand Hammer, billy woods en E L U C I D onder de naam We Buy Diabetic Test Strips. Ik was ook zeer gecharmeerd van de retro-disco van Jessy Ware op That! Feels Good! en van Roisín Murphy’s experimentele pop op Hit Parade (ondanks haar nare slip of the tongue op social media). Loraine James zorgde zoals altijd weer voor kwaliteit. Dus je moet zeker Gentle Confrontation gaan checken! Xiu Xiu maakte met Ignore Grief een fijne duistere plaat en de ‘gothic’ samenwerking tussen Maud the Moth en trajedesaliva (Bordando El Manto Terrestre) was superinteressant. En dan heb ik het nog niet eens gehad over Judith Parts uit Estland (met Meadowsweets) en Galya Bisengalieva uit Kazachstan (Polygon). Ach, zullen we tot slot dan maar Yves Tumor noemen met de langste albumtitel van 2023: Praise A Lord Who Chews But Which Does Not Consume (Or Simply, Hot Between Worlds).

Het is trouwens opvallend hoeveel oude knakkers dit jaar weer prima platen maakten. Naast Depeche Mode, John Cale, PJ Harvey en Peter Gabriel heb ik ook genoten van A Certain Ratio, Everything But The Girl, Sparks, Pere Ubu, Laibach, Sigur Rós, OMD, Lol Tolhurst/Budgie/Jacknife Lee, Madness, Vince Clarke, Arbeid Adelt! en Charles Hayward (met zijn band Abstract Concrete). Zelfs de Rolling Stones maakten weer een aardige plaat, voor het eerst sinds Tattoo You uit 1980…

De beste platen uit Nederland waren – naast Ambassade en It Dockumer Lokaelstje – van Piiptsjilling, Spinvis, Sophie Straat en De Jeugd van Tegenwoordig.

Foto: Sjef Prins – APA Foto

Song van het jaar

Hier wilde ik dus bijna de Rolling Stones met Lady Gaga noemen, met hun verrassend sterke Sweet Sounds Of Heaven. Verrassend goed was ook Christine and the Queens met het nummer Full Of Life (opgebouwd uit de kitscherige maar stiekem o zo mooie Canon in D van Johan Pachelbel). Olijke tracks als De Duck van Prins S en de Geit en Vrouw Van De Dominee (vertaling van Son Of A Preacherman) van Thijs Boontjes mogen niet onvermeld blijven. Maar dé song van het jaar Bull Believer van Wednesday!! Heerlijk, hoe een traditionele rocksong kan ontsporen in ontregelde noise. Luister maar:


Clip van het jaar

Om Putin te pesten zou ik hier de recente clips van Pussy Riot moeten noemen (Dance With The Devil, maar vooral de kortfilm Putin’s Ashes). Maar eerlijk is eerlijk, de allerbeste clipmakers van 2023 zijn de postrockband Squid. The Blades is fascinerend, maar de dromerige drukte in Swing (In A Dream) is helemaal adembenemend!
Ach, weet je, ik doe ze gewoon allebei (#FuckPutin).


Muziekboeken

Ik heb dit jaar veel te weinig muziekboeken gelezen, maar ik kan we een top 3 samenstellen. Op 3 staat dan de recensiebijbel van OOR met mooie illustraties van Typex. Op 2 zet ik Nick Soulsby met Everything Keeps Dissolving – Conversations With Coil, met een dwarsdoorsnee uit interviews die mijn helden John Balance en Peter ‘Sleazy’ Christopherson gaven tussen 1983 (toen ze Coil begonnen) en 2004 (na de dood van Balance).

Maar het beste boek vormt de geschiedenis van labeleigenaar Stevo en Some Bizzare Records in Conform To Deform van Wesley Doyle. Lees alles – in hun eigen woorden – over Soft Cell, Coil, Foetus, The The, Test Dept en Einstürzende Neubauten. Ik raakte zo geïnspireerd dat ik er m’n eigen Spotify-lijstje bij maakte:


Re-releases, compilaties

Ach, ik heb maar even een Top 10 van de beste re-releases gemaakt. Met opvallend veel heruitgebracht werk uit de jaren tachtig. Zelf werd ik wel een beetje emotioneel van het wederzien met From Brussels With Love, de plaat met onder andere Thomas Dolby, Harold Budd, Michael Nyman en John Foxx – waar ik in mijn puberteit zoveel uur mee heb doorgebracht.

  1. De La Soul – Three Feet High And Rising
  2. Soul’d Out: The Complete Wattstax Collection
  3. Blacklips Bar: Androgyns and Deviants, Industrial Romance for Bruised and Battered Angels, 1992–1995
  4. From Brussels With Love
  5. Chet Baker – Blue Room (The 1979 VARA studio sessions in Holland)
  6. Marlene Dietrich – Best MARLENE DIETRICH Movie Themes & Songs
  7. De Toekomst Laat Me Koud, De Nieuwe Nederlandse Golf 1980 – 1985
  8. Sonic Youth – Live In Brooklyn, Ny.
  9. Nasmak – 4our Clicks
  10. Holger Hiller – Ein Bündel Fäulnis In Der Grube
Foto: Sjef Prins – APA Foto

Concerten

Dit jaar heb ik behoorlijk veel acts zien voorbijkomen in Arnhem en in Nijmegen. Memorabel waren gothic queen Zola Jesus die de Stevenskerk tot in haar voegen deed galmen, in haar eentje achter de piano, en de industriële takkeherrie van Ruhail Qaisar voor twintig à dertig mensen in een kleine galerie. Paul Weller was erg goed in Doornroosje, met een dwarsdoorsnee uit werk van The Jam, The Style Council en solo. Zeer indrukwekkend waren John Cale in Paradiso Amsterdam en Peter Gabriel in Köln. Maar doordat ik bij die laatste was, heb ik misschien wel het concert van het jaar moeten missen: Young Fathers live op Best Kept Secret. Gelukkig staat het optreden integraal op YouTube. Waar ik voor de beeldbuis ook erg van heb genoten? Rick Astley (ja die!) en The Blossoms die op Glastonbury een set vol nummers van The Smiths speelden, met als eindconclusie dat Rick Astley een veel betere performer is dan Morrissey. Hahaha.


De doden

Sinds ik schrijf voor Ondergewaardeerde Liedjes, het leukste weblog van Nederland, heb ik al heel wat in memoriams moeten maken. Dit jaar herdacht ik daar onder andere Wim de Bie, Mark Stewart, Tina Turner (als achtergrondzangeres bij Frank Zappa), Sinéad O’Connor, Brian McBride van Stars of the Lid, Rudy Isley van de Isley Brothers, Kevin ‘Geordie’ Walker van Killing Joke en Shane MacGowan van The Pogues. Hoewel het er aan zat te komen was ik erg ontdaan van het overlijden van Ryuichi Sakamoto op 28 maart, overigens kort na zijn Yellow Magic Orchestra-maatje Yukihiro Takahashi op 11 januari. We eren de twee met een fragment van het Amerikaanse programma Soul Train uit 1980. De Japanners spelen Firecracker (toepasselijk in deze tijd van het jaar) voor een volledig zwart publiek. Het levert vreemde beelden op, een beetje vergelijkbaar met een paar jaar daarvoor toen het witte doorgesnoven halflijk van David Bowie daar kwam performen. Vervreemding met soul, dat is precies hoe we popmuziek willen zien!

Iemand schreef onder dit YouTube-filmpje: “Thank you Takahashi-san and Sakamoto-san for the great music. RIP.” … Thank you for the music, dat geldt ook voor 2023.


Fijne jaarwisseling en alle goeds voor komend jaar!

Young Fathers – Heavy Heavy

Wow, je komt hier oren tekort! Old-school hiphop, soul en punkfunk. Close harmony en calypso. 2-step, R&B en industriële beats. Grime, gabber en gospel. Glamrock. Krautrock. Elektropop, folk en indietronica. Afrobeat en tribal. Techno. Noise en drones. Drum ’n bass en boom bap. Triphop, post-rock, psychedelica. Honkytonk en boogiewoogie. Zelfs neo-soul en nu soul. Alles komt voorbij. Heavy Heavy is een potpourri van genres en gekke ideeën. Binnen ieder nummer wordt gewisseld van stijl, en nog een keer en nog een keer. Je hoort iets meer dan een half uur (en dat is eigenlijk veel te kort) een amalgaam van invloeden: van Massive Attack tot Bob Dylan, van TV On The Radio tot Kraftwerk, van African Headcharge (vooral die!) tot Spiritualized of de Rolling Stones, van Flaming Lips tot Animal Collective (vooral die!), van Tricky via black midi naar de Beach Boys en dan naar A Certain Ratio en Meat Beat Manifesto. Young Fathers – het trio uit Edinburgh, Schotland – is het eclecticisme zo ver voorbij dat al die stijlen en invloeden niet meer los te horen zijn. Het geheel is meer dan de som der delen. Alloysious Massaquoi, Kayus Bankole en ‘G’ Hastings scheppen een geheel eigen stijl. Dat doen ze al bijna tien jaar, maar op Heavy Heavy is die stijl uitgekristalliseerd en volwassen geworden. To be played at maximum volume, by the way.

Vaak is de muziek jachtig, koortsachtig. Maar ook groots! De tien tracks op Heavy Heavy tillen je – hoe paradoxaal! – een  stukje van de grond. Versnellen en vertragen, het gaat om de cadans. Er giert een sonische orkaan aan samples. Vreemde ritmische collages. De veelkleurige muziek brengt je in extase als in een wilde voodoo-sessie. Dit is geen easy listening! Het is soms ongemakkelijk, ‘unsettling’ in goed Engels. Venijnig. Maar uiteindelijk breekt er Pure Schoonheid door. Een kakafonie aan klanken mondt telkens uit in een glorieuze (en triomfantelijke) hymne. De Young Fathers weten je met hun warme falsetstemmen te inspireren. Dat is maar goed ook, want in hun vaak poëtische woordenstromen klinkt een linkse wolk door waarop het heel goed toeven is. Swingend en soulful naar een betere wereld, zoiets. Hoeveel milieurampen, racisme, brexit-ellende of armoede ook voorbijkomen, Massaquoi, Bankole en Hastings blijven vooral positief hunkeren naar een betere wereld. De jonge vaders – met Liberiaanse, Nigeriaanse en Schotse roots – zijn enthousiast en strijdbaar. Deze energieke heksenketel is één grote call-to-action. Een boost waar je blij van wordt. Het toverwoord is ‘hoop’. Heavy Heavy is urgent en onweerstaanbaar.

Alsof dat nog niet genoeg is, gaven de jonge vaders ook nog eens het beste concert van 2023. Op Best Kept Secret waren zij een machine die groter – véél groter – is dan de som der delen. Wie rapt dit, wie zong dat? Wie speelde dit, wie speelde dat? Je wist het niet meer. Er stond één groot organisme op het podium. Gaan we dat binnenkort weer zien? Ik hoop het wel.

Alle beste albums van 2023:

De beste albums van 2018

Klik op de links voor een uitgebreide recensie:

  1. Low – Double Negative
  2. Young Fathers – Cocoa Sugar
  3. Wende – Mens
  4. Tirzah – Devotion
  5. broeder Dieleman – komma
  6. Young Echo – Young Echo
  7. Sophie – Oil Of Every Pearl’s Un-Insides
  8. Biosphere – The Hilvarenbeek Recordings
  9. The Caretaker – Everywhere At The End Of Time, Stage 4/5
  10. Angelique Kidjo – Remain In Light
  11. Ezra Furman – Transangelic Exodus
  12. Suuns – Felt
  13. Simian Mobile Disco – Murmurations
  14. Hookworms – Microshift
  15. Ben Khan – Ben Khan
  16. Julia Holter – Aviary
  17. Giulio Aldinucci – Disappearing In A Mirror
  18. Yves Tumor – Safe In The Hands Of Love

Luister hier de hele lijst:

Als je er ‘maar’ 18 kiest, vallen er ook albums buiten de boot. ‘Bubbling under’ in 2018 waren:

Efrim Manuel – Pissing Stars, Mark Pritchard – The Four Worlds, Chris Carter – Chemistry Lessons volume 1, Oneothrix Point Never – Age Of, serpentwithfeet – soil, Let’s Eat Grandma – I’m All Ears, Pariah – Here From Where We Are, Philipp Bückle – Paintings, Jon Hassell – Listening To Pictures (Pentimento Volume 1) en Superorganism – Superorganism.

Zalig uiteinde en alle goeds voor 2019!

Young Fathers – Cocoa Sugar

Na de grime-achtige rapplaat Dead uit 2014 en de meer op krautrock leunende White Men Are Black Men Too uit 2015, was het de bedoeling dat de Young Fathers wat ‘normaler’ zouden gaan klinken. Wat meer straightforward zou hun briljante muziek zeker een groot publiek kunnen bereiken. Maar dat draaide op niets uit. “I didn’t think that this whole ‘wanting to be more normal’ thing was going to work out. It was mission impossible”, zegt bandlid Kayus Bankole later in een interview. Op Cocoa Sugar klinkt Young Fathers gekker dan ooit , maar ook meer toegankelijk. Ze hebben nog nooit zoveel succes gehad.

Zo zie je maar: het motto van de VVD (‘doe eens normaal, man’) is nooit een goed idee. Eigenlijk hebben we een bovenstaand verhaal over Cocoa Sugar al eens eerder gehoord. Het overkwam de Amerikaanse band TV On The Radio ook. Dat leidde in 2008 tot Dear Science, de meest briljante plaat uit hun carrière. Dus… doe eens lekker gek, man.

Ontsporen
Dat het die kant uiteindelijk toch wel uit zou gaan bij Kayus Bankole (Nigeriaanse ouders, geboren in Edinburgh), Graham Hastings (geboren en getogen in Edinburgh) en Alloysious Massaquoi (als kind gevlucht naar Edinburgh), dat voelde je eind vorig jaar al aankomen. De single Lord ging aan Cocoa Sugar vooraf. Die begint heel ‘nornaal’ als een standaard-ballad met quasireligieuze teksten (“Lord don’t pay me no mind… this is my cross to bear.”) en gospelkoren. Dat zou niet misstaan in een finale van Heel Holland Zingt of iets anders X-Factor-achtigs. Maar vanaf driekwart minuut begint het te ontsporen. De koortjes blijven hangen, er komen elektronische grondtonen binnensluipen. De piano gaat vals lopen. Er komt een slepende metalige beat in. Heerlijk nummer en dat beloofde wat voor de rest van het album. Net als de albumtitel, een combinatie van bitter en zoet.

Patsers
Nou, de Young Fathers hebben niet teleurgesteld. Net als Lord, zijn veel nummers een volkomen logische combinatie tussen avantgardistische gekkigheid en pop, gospel en hiphop met catchy refreintjes en soulvolle koortjes. Luister maar eens naar In My View, dat overigens een hele duistere tekst heeft, een felle kritiek op machovertoon waarbij de Young Fathers zelf de machtswellustige patsers vertolken: “I really wanna take your honour. I’m writing blank cheques. I’m a greedy bugger.” Luister maar naar Turn en Tremolo. Of luister naar de afsluiter: het anthem-achtige Picking You.

Emo
Het wat blokkige Fee-Fi doet denken aan Fun Boy Three (weetjenog? die aftakking van The Specials, begin jaren ’80), met daaroverheen Afrikaans chants. Op Wow klinkt er een elektronisch stuwend ritme als op de eerste elpee van Suïcide. Gaat ook weer over assholes. Massaquoi zingt verveeld dat hij zichzelf het belangrijkst vindt en daarachter zwelt een koortje aan: “Ego, giving me what I need”.
Young Fathers zijn wars van machismo. Ze kunnen ook heel emo zijn. Dat is eigenlijk nog wel het stoerst. Dat is net zo’n paradox als hierboven, avantgarde klinken en toch toegankelijk zijn. Het beste verwoorden ze dat in de openingstrack See How: “I’ve never seen wicked ones face their fears, yet I’ve always seen brave men filled with tears.”

De Young Fathers maken op Cocoa Sugar de paradox tot feest. Of zoals ze zelf zeggen: “Halle-fucking-lujah!”

Alle beste albums van 2018: